عباسقلی معتمدالدوله جوانشیر

عباسقلی معتمدالدولهٔ جوانشیر از دولتمردان دورهٔ قاجار بود. او پسر ابوالفتح خان جوانشیر و نوادهٔ ابراهیم خلیل جوانشیر (خان قره‌باغ در دوران فتحعلی‌شاه قاجار) بود. او در دورهٔ محمدشاه قاجار حاکم کاشان و سپس حاکم کرمان شد. در دوران ناصرالدین‌شاه به مدت ده سال حاکم اردبیل بود و پس از عزل میرزا آقاخان نوری که ناصرالدین‌شاه تصمیم به ایجاد کابینهٔ وزرا گرفت، وزیر عدلیه شد و تا سال ۱۲۷۸ ه‍.ق در این مقام بود.

عباسقلی خان معتمدالدولهٔ جوانشیر

نخستین وزیر دادگستری ایران

ناصرالدین‌شاه که پس از مرگ امیرکبیر بر مرگ او مکرر تاسف می خورد، برای تبدیل ساختار سیاسی حکومت از شیوه سنتی-ایلی به یک نظام حقوقی سازمان یافته قانونمند کوشش‌هایی کرد و ضمن سعی در تدوین قوانین جدید و تأسیس نهادهای اداری تازه، به احیای اصل تمرکزگرایی در امر دادرسی عرفی از یک سوی و تصفیهٔ قضات نامناسب از سوی دیگر پرداخت. مهم‌ترین تغییر ساختاری، حذف مقام «صدرات اعظمی» بود. شاه پس از عزل میرزا آقاخان نوری در ۱۲۷۵ ه‍.ق از صدارت، به راهنمایی یک تن از ایرانیان تحصیل‌کرده در انگلستان به نام جعفر مشیرالدوله ملقب به مهندس‌باشی، یک دارالشورای دولتی تأسیس کرد که به اصطلاح هیئت وزیران او باشد. از شش وزیر یکی در رأس وزارت عدلیه قرار گرفت. عباسقلی خان معتمدالدولهٔ جوانشیر نخستین وزیر دادگستری ایران بود.

دیگر وزارت‌خانه‌ها عبارت بودند از: خارجه، جنگ، مالیه، داخله و وظایف.

منابع

• عباسقلی‌خان جوانشیر، بانک اطلاعات رجال

پیشین: —

وزیر عدلیه ۱۲۳۷ – ۱۲۴۰ خورشیدی

پسین: محمدابراهیم معتمدالملک جوانشیر