علم‌کوه

علم‌کوه
ارتفاع	۴۸۵۰ متر
مکان
مکان	تخت سلیمان، کلاردشت، استان مازندران، ایران
رشته‌کوه	البرز
کوهنوردی
نخستین صعود	۱۹۳۳ (میلادی)، به وسیله داگلاس بوسک از بریتانیا

نمایی از پسند کوه

دریاچه یخچالی در پای دیواره علم‌کوه

علم‌کوه کوهی در شمال ایران است که دومین کوه بلند ایران پس از دماوند است. علم‌کوه در پارهٔ مرکزی رشته‌کوه البرز در جنوب دریای مازندران جای دارد. این کوه از دیدگاه تقسیمات کشوری، در منطقهٔ تخت سلیمان در شهرستان کلاردشت در استان مازندران قرار دارد. بیشتر شهرت این کوه به خاطر دیواره‌ای است که در دامنه شمالی آن واقع است و دارای فنّی‌ترین و سخت‌ترین مسیرهای سنگ‌نوردی و دیواره‌نوردی در ایران است. این دیواره در ایران، جایگاهی مانند کی۲ در جهان را داراست.

مسیرهای صعود

با توجه به ارتباط علم کوه با کوه‌های اطراف و وجود دیواره و گرده، برای رسیدن به آن راه‌های بسیاری وجود دارد. مسیرهای رایج صعود به علم کوه را می‌توان به دو مسیر کوهپیمایی جنوبی، یک مسیر کوهنوردی شمالی و یک مسیر دیواره‌نوردی تقسیم‌بندی کرد.

• مسیر جبهه جنوبی؛ مسیر کوهپیمایی که از رودبارک آغاز می‌شود و با گذر از ونداربن، تنگ گلو و حصار چال از سمت جنوبی به قله علم‌کوه می‌رسد، ساده‌ترین مسیر صعود به قله است؛ که معمولاً با شب مانی در دشت حصار چال همراه است.
• مسیر جبهه شمالی؛ مسیر کوهپیمایی شمالی هم از رودبارک آغاز می‌شود و با گذر از ونداربن، پناهگاه سرچال، علم‌چال و گردنهٔ سیاه سنگ از سمت شرق به قله علم‌کوه می‌رسد. این مسیر به عنوان یکی از سخت‌ترین مسیرهای کوهپیمایی در ایران محسوب می‌شود و غالباً با یک شب مانی در پناهگاه سرچال همراه است.
• مسیر گرده آلمان‌ها؛ مسیر کوهنوردی که از رودبارک آغاز می‌شود و با گذر از ونداربن، پناهگاه سرچال، علم‌چال و گرده آلمان‌ها دقیقاً از سمت شمال به قله علم‌کوه می‌رسد. این مسیر از لحاظ زمانی کوتاه‌تر از مسیر سیاه سنگ است ولی نیازمند ابزار فنی می‌باشد و مانند آن، غالباً با یک شب مانی در پناهگاه سرچال همراه است.
• مسیر دیواره شمالی؛ مسیر دیواره‌نوردی هم از رودبارک آغاز می‌شود و با گذر از ونداربن، پناهگاه سرچال، علم‌چال و دیواره شمالی به قله می‌رسد که با توجه به تعدد مسیرهای دیواره علم صعود متفاوتی خواهد بود.

موقعیت جغرافیایی

علم‌کوه در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان کلاردشت و در استان مازندران قرار گرفته‌است. کلاردشت نزدیک‌ترین شهر استان مازندران به این منطقه و پراچان و طالقان نزدیکترین شهرها در استان البرز به علم‌کوه هستند. از جبههٔ شمالی این کوه مشرف به کلاردشت و در جبهه جنوبی نیز این کوه مشرف به طالقان است.

نقشهٔ البرز مرکزی قله‌ها 1 علم‌کوه 2 آزادکوه 3 دماوند 4 دوبرار 5 دوخواهران 6 قلعه‌گردن 7 گرگ 8 خلنو 9 مهرچال 10 میشینه‌مرگ 11 ناز 12 شاه البرز 13 سیالان 14 توچال 15 وروشت 16 پهنه‌حصار    D پیست دیزین    E امامزاده هاشم    K تونل کندوان    * سد لتیان    ** سد لار    ‎-۲۵–۵۰۰ متر    ‎۵۰۰–۱۵۰۰ متر    ‎۱۵۰۰–۲۵۰۰ متر    ‎۲۵۰۰–۳۵۰۰ متر    ‎۳۵۰۰–۴۵۰۰ متر    ‎۴۵۰۰–۵۶۱۰ متر

رودها 1 الموت 2 چالوس 3 دوهزار 4 هراز 5 جاجرود 6 کرج 7 کجور 8 لار 9 نور 10 سرداب 11 سه‌هزار 12 شاه‌رود

شهرها 1 آمل 2 چالوس 3 کرج

دیوارهٔ علم‌کوه

نمای دور و نزدیک از دیواره علم کوه

دیواره علم کوه

در جبههٔ شمالی این قله، دیواره‌ای به طول ۶۵۰ متر وجود دارد که یکی از زیباترین و مشکل‌ترین دیواره‌های دنیا به‌شمار می‌رود. منطقهٔ علم کوه دارای ۴۷ قلّهٔ بالای ۴۰۰۰متر است.

جبههٔ شمال-شمال شرقی قلهٔ علم کوه از یک دیوارهٔ تقریباً ۵۵۰ متری گرانیتی تشکیل شده. اگر جایی ارتفاع ۸۰۰ متر برای این دیواره ذکر شده، اشتباه نیست چرا که یخچال علم چال به ارتفاع تقریبی - میانگین ۴۰۵۰ متر در پای این دیواره با شیب نسبتاً تندی به آن رسیده‌است؛ و ارتفاع تقریبی ۸۰۰ متر که بعضاً در منابع ذکر شده با احتساب این قسمت می‌باشد.

جنس این دیواره از نوع گرانیت متخلخل و به رنگ حنایی روشن است. از دیر باز قلهٔ علم کوه و دیوارهٔ آن مورد توجه کوهنوردان بوده‌است. نه تنها کوهنوردان ایرانی، بلکه کوهنوردان آلمانی، فرانسوی، انگلیسی، ایتالیایی و… نیز بر روی مسیرهای متعدد این دیواره صعود انجام داده‌اند. مسیر گردهٔ آلمان‌ها-فرانسوی‌ها از اولین مسیرهای گشوده شده روی گرده این دیواره می‌باشد.

از مسیرهای روی دیوارهٔ اصلی می‌توان به مسیرهای زیر اشاره کرد:

• روست علایی،
• آرش،
• کرمانشاهی‌ها،
• احسان،
• ایتالیایی‌ها (کریستال فال)،
• ایرانی‌ها،
• لهستانی‌ها۴۸،
• راژیا، «به معنای دشت، نام قدیم قزوین»
• کرجی‌ها،
• همدانی‌ها ۶۷ و ۶۹،
• فرانسوی‌ها،
• لهستانی‌ها۵۲،
• شکوه،
• بامداد،
• اراکی‌ها،
• تبریزی‌ها

پرافتخارترین صعودها

یخرفت‌های بزرگ در علم‌چال، به فرد ایستاده روی سنگ دقت کنید.

سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۰ را می‌توان اوج تحول دیواره‌نوردی ایران نامید. در این سال‌ها بود که افرادی چون حسین طالبی مقدم و دیگر کوهنوردان همدانی توانستند رکوردهای صعود دیواره را به طرز بسیار چشمگیری پایین آورده و نهایتاً رکورد عجیب و دست نیافتنی ۳ مسیر در یک روز را به یادگار بگذارند. از دیگر شاهکارهای صعود این دیواره، بازکردن مسیر همدانی‌ها ۶۷ در ۶ ساعت توسط حسین طالبی مقدم و صعود فری سلوی سید حسین خوش چشم در سال ۶۹ از مسیر فرانسوی‌ها با زمان ۴ ساعت و ۲۵ دقیقه اشاره کرد. همچنین صعود فری سلوی حسن نجاریان در سال ۱۳۷۳ از مسیر هاری روست در نوع خود شاهکاری به حساب می‌آید.

جستارهای وابسته

• اثر طبیعی ملی علم‌کوه

پیوند به بیرون

• عکس‌هایی از علم کوه
• صفحه قله علم‌کوه در جلودار