علم‌کوه
علم‌کوه، کوهی در شمال ایران است که دومین کوه بلند ایران پس از دماوند است. علم‌کوه در جنوب دریای مازندران و در پارهٔ مرکزی رشته‌کوه البرز در منطقهٔ تخت سلیمان جای دارد. این کوه از دیدگاه تقسیمات کشوری، در شهرستان کلاردشت در استان مازندران قرار گرفته‌است.[۱] بیشتر شهرت این کوه به خاطر دیواره‌ای است که در دامنه شمالی آن واقع است و دارای فنّی‌ترین و سخت‌ترین مسیرهای سنگ‌نوردی و دیواره‌نوردی در ایران است. این دیواره در ایران، جایگاهی مانند کی۲ در جهان را داراست.
| علم‌کوه | |
|---|---|
 | |
| بالاترین نقطه | |
| ارتفاع | ۴۸۵۰ متر |
| برجستگی | ۱٬۸۲۷ متر (۵٬۹۹۴ فوت)  |
| جغرافیا | |
| موقعیت | تخت سلیمان، کلاردشت، استان مازندران، ایران |
| رشته‌کوه والد | البرز |
مسیرهای صعودویرایش
با توجه به ارتباط علم کوه با کوه‌های اطراف و وجود دیواره و گرده، برای رسیدن به آن راه‌های بسیاری وجود دارد. مسیرهای رایج صعود به علم کوه را می‌توان به دو مسیر کوهپیمایی جنوبی، یک مسیر کوهنوردی شمالی و یک مسیر دیواره‌نوردی تقسیم‌بندی کرد.[۲]
- مسیر جبهه جنوبی؛ مسیر کوهپیمایی که از رودبارک آغاز می‌شود و با گذر از ونداربن، تنگ گلو و حصار چال از سمت جنوبی به قله علم‌کوه می‌رسد، ساده‌ترین مسیر صعود به قله است؛ که معمولاً با شب مانی در دشت حصار چال همراه است.[۲]
- مسیر جبهه شمالی؛ مسیر کوهپیمایی شمالی هم از رودبارک آغاز می‌شود و با گذر از ونداربن، پناهگاه سرچال، علم‌چال و گردنهٔ سیاه سنگ از سمت شرق به قله علم‌کوه می‌رسد. این مسیر به عنوان یکی از سخت‌ترین مسیرهای کوهپیمایی در ایران محسوب می‌شود و غالباً با یک شب مانی در پناهگاه سرچال همراه است.[۲]
- مسیر گرده آلمان‌ها؛ مسیر کوهنوردی که از رودبارک آغاز می‌شود و با گذر از ونداربن، پناهگاه سرچال، علم‌چال و گرده آلمان‌ها دقیقاً از سمت شمال به قله علم‌کوه می‌رسد. این مسیر از لحاظ زمانی کوتاه‌تر از مسیر سیاه سنگ است ولی نیازمند ابزار فنی می‌باشد و مانند آن، غالباً با یک شب مانی در پناهگاه سرچال همراه است.[۲]
- مسیر دیواره شمالی؛ مسیر دیواره‌نوردی هم از رودبارک آغاز می‌شود و با گذر از ونداربن، پناهگاه سرچال، علم‌چال و دیواره شمالی به قله می‌رسد که با توجه به تعدد مسیرهای دیواره علم صعود متفاوتی خواهد بود.[۲]
موقعیت جغرافیاییویرایش
علم‌کوه در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان کلاردشت و در استان مازندران قرار گرفته‌است.[۳] کلاردشت نزدیکترین شهر استان مازندران به این منطقه و پراچان و طالقان نزدیکترین شهرها در استان البرز به علم‌کوه هستند. از جبههٔ شمالی این کوه مشرف به کلاردشت و در جبهه جنوبی نیز این کوه مشرف به طالقان است.
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نقشهٔ البرز مرکزی قله‌ها
|
 | |||||||||||||||||||||||||||
رودها
|
| | |||||||||
شهرها
|
دیوارهٔ علم‌کوهویرایش
_-_panoramio.jpg)
در جبههٔ شمالی این قله، دیواره‌ای به طول ۶۵۰ متر وجود دارد که یکی از زیباترین و مشکل‌ترین دیواره‌های دنیا به‌شمار می‌رود. منطقهٔ علم کوه دارای ۴۷ قلّهٔ بالای ۴۰۰۰متر است.
جبههٔ شمال-شمال شرقی قلهٔ علم کوه از یک دیوارهٔ تقریباً ۵۵۰ متری گرانیتی تشکیل شده. اگر جایی ارتفاع ۸۰۰ متر برای این دیواره ذکر شده، اشتباه نیست چرا که یخچال علم چال به ارتفاع تقریبی - میانگین ۴۰۵۰ متر در پای این دیواره با شیب نسبتاً تندی به آن رسیده‌است؛ و ارتفاع تقریبی ۸۰۰ متر که بعضاً در منابع ذکر شده با احتساب این قسمت می‌باشد.
جنس این دیواره از نوع گرانیت متخلخل و به رنگ حنایی روشن است. از دیر باز قلهٔ علم کوه و دیوارهٔ آن مورد توجه کوهنوردان بوده‌است. نه تنها کوهنوردان ایرانی، بلکه کوهنوردان آلمانی، فرانسوی، انگلیسی، ایتالیایی و… نیز بر روی مسیرهای متعدد این دیواره صعود انجام داده‌اند. مسیر گردهٔ آلمان‌ها-فرانسوی‌ها از اولین مسیرهای گشوده شده روی گرده این دیواره می‌باشد.
از مسیرهای روی دیوارهٔ اصلی می‌توان به مسیرهای زیر اشاره کرد[نیازمند یادکرد دقیق]:
- روست علایی،
- آرش،
- کرمانشاهی‌ها،
- احسان،
- ایتالیایی‌ها (کریستال فال)،
- ایرانی‌ها،
- لهستانی‌ها۴۸،
- راژیا، «به معنای دشت، نام قدیم قزوین»[۴]
- کرجی‌ها،
- همدانی‌ها ۶۷ و ۶۹،
- فرانسوی‌ها،
- لهستانی‌ها۵۲،
- شکوه،
- بامداد،
- اراکی‌ها،
- تبریزی‌ها
- تاکستانی ها
پرافتخارترین صعودهاویرایش
سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۰ را می‌توان اوج تحول دیواره‌نوردی ایران نامید. در سال ۶۴ بعداز رول‌کوبی کتیبه لهستانی‌ها که بعدها کتیبه مشهدی‌ها نام گرفت( توسط گروه ازادگان و گروه احد مشهد)سرعت صعودها سریعتر شد و سنگنوردان توانستند رکوردهای صعود دیواره را به طرز بسیار چشمگیری پایین آورده و نهایتاً رکورد عجیب و دست نیافتنی ۳ مسیر در یک روز را به یادگار بگذارند.( هاری‌رست، فرانسوی‌ها و لهستانی‌ها).
از دیگر شاهکارهای صعود این دیواره، بازکردن مسیر همدانی‌ها ۶۷ در ۶ ساعت توسط حسین طالبی مقدم و صعود فری سلوی سید حسین خوش چشم در سال ۶۹ از مسیر فرانسوی‌ها با زمان ۴ ساعت و ۲۵ دقیقه اشاره کرد.[۵][۶] همچنین صعود فری سلوی حسن نجاریان در سال ۱۳۷۳ از مسیر هاری روست در نوع خود شاهکاری به حساب می‌آید
از دیگر صعودهای فری‌سلو می‌توان به صعود رضا خوشدل از مشهد به مسیر فرانسوی‌ها و فریبرز حسینی از کرمانشاه به مسیر هاری‌رست اشاره کرد.
اثر طبیعی ملی علم‌کوهویرایش
اثر طبیعی ملی علم‌کوه یکی از آثار طبیعی ملی ایران و منطقه‌ای شامل قلهٔ علم‌کوه دومین قلهٔ مرتفع ایران و کوهپایهٔ آن است که با مساحتی بالغ بر ۴۰۷۷ هکتار با حکم شماره ۲۲۲ مورخ ۲۱ خرداد ۸۱ شورای عالی محیط زیست به مجموعهٔ مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست ایران پیوست.[۷]
ویژگی‌های منطقهویرایش
گونه‌های جانوری شاخص منطقه: کل و بز، خرس قهوه‌ای، پلنگ، گرگ، شغال، روباه، کبک دری و معمولی و گونه‌های گیاهی شاخص آن: ارس خزنده، گیاهان بالشتکی نظیر کلاه میرحسن، چوبک و گون می‌باشند.
قلهٔ علم کوه با داشتن قله‌های مرتفع، یخچال‌ها، دیواره‌های صعب‌العبور و چشم‌اندازهای طبیعی، همه ساله مورد توجه گردشگران، کوهنوردان و صخره‌نوردان قرار می‌گیرد.
پانویسویرایش
- ↑ «Iran Mountain Ultra-Prominence - peaklist.org». www.peaklist.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۹-۲۱.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ «صفحه قله علم کوه در جلودار». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اوت ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اثر طبیعی و ملی علم کوه». بیابان‌ها و کویرهای ایران. دریافت‌شده در ۲۳ دی ۱۳۸۹.
- ↑ «راژیا، نام قبلی قزوین». واژه یاب. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۸.
- ↑ باشگاه کوهنوردان آرش
- ↑ روزشمار تاریخ کوهنوردی و غارنوردی ایران مؤلف: داود محمدی فر
- ↑ * «اثر طبیعی و ملی علم کوه». بیابان‌ها و کویرهای ایران. دریافت‌شده در ۱۳ تیر ۱۳۹۰.
پیوند به بیرونویرایش
| در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ علم‌کوه موجود است. |
- عکس‌هایی از علم کوه
- صفحه قله علم‌کوه در جلودار بایگانی‌شده در ۱۶ مه ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine