علویجه

علویجه شهری در بخش مهردشت شهرستان نجف‌آباد استان اصفهان ایران است.

علویجه علوی
کشور	ایران
استان	اصفهان
شهرستان	نجف‌آباد
بخش	مهردشت
مردم
جمعیت	۸٬۰۶۷ نفر (۱۳۹۵)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع	۱۸۷۰ متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۲۵ درجه سانتی گراد
اطلاعات شهری
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۳۱
شناسهٔ ملی خودرو	ایران
کد آماری	۱۴۳۸
علویجه روی نقشه ایران ۳۲٫۶۵۰۱°شمالی ۵۱٫۴۵۵۱°شرقی / 32.6501; 51.4551

۱-معرفی شهر:

شهر علویجه در بستری وسیع از چهار کوه گسترده شده‌است. از سمت اصفهان که وارد این شهر زیبا و کهن می‌شوی بلوار نماز برایت قامت بسته و به استقبالت می‌آید تا به تو خوش آمد گوید و تو را به مهمانی بیش از یکصد تن از سرخ جامگانی فرا خواند که در گلزار شهدا، در دامان چهارکوه آرمیده‌اند.

از سمت غرب نیز اگر وارد علویجه شوی، در بلوار الغدیر و در سمت راست جاده جلوه گاه و شکوه بارگاه یکی از سلاله سادات و نواده امام موسی ابن جعفر (ع)، امامزاده شاه شمس الدین محمد (ع)، بر روی تپه سنگی به چشم می‌خورد. عظمت و شکوه و معجزات این بارگاه متبرکه و اعتقادات استوار مردم این منطقه به ائمه و فرزندانشان (علیهم السلام) موجب جذب زائرین بسیاری به این بارگاه ملکوتی می‌شود.

اگر از صحن امامزاده به منظر زیبای شهر بنگری، در یک طرف شهر با دو قسمت باغات و مسکونی در مقابل دیدگان رخ می‌نماید که این دو قسمت توسط رودخانه فصلی از یکدیگر مجزا گشته‌اند و در طرف دیگر تپه نورالشهدا، عظمت پنج شهید گمنام خود را به تصویر می‌کشد

۲- مساحت: ۷۵۰ هکتار

۳- جمعیت :۱۰هزار نفر

۴ – تقسیمات کشوری :شهر علویجه در ضلع شمال غربی استان اصفهان واقع است، از توابع شهرستان نجف اباد- بخش مهردشت می‌باشد.

۵- فاصله از مرکز استانحدود ۷۰ کیلومتر

۶- آب و هوا :گرم و خشک

۷- روستاهای مجاور واقع در حوزه استحفاظی ۱- روستای حسین‌آباد ۲- روستای هسنیجه

۸-پیشینه تاریخی و گردشگری:

علویجه شهری از دل تاریخ

اگر چه قرائن و مدارکی همچون خرابه‌های مساکن قدیمی و قنوات دائر و بایری که مدت زمان طولانی از حفر آن می‌گذرد دال بر قدمت و سابقه تاریخی علویجه است ولی به علت در دسترس نبودن مدارک کتبی نمی‌توان در مورد قدمت آن با صراحت اظهار نظر نمود.

وجود دو نقطه، یکی معروف به قلعه گبری که خرابه‌های آن بر فراز یکی از تپه‌های اطراف علویجه وجود دارد و دیگری، قلعه ای معروف به قلعه سنگی در جوار کوه امامزاده شاه شمس الدین محمد (ع)، می‌تواند نشانگر قدمت این شهر تا قبل از ظهور اسلام باشد.

از دیگر دلایل قدمت شهر علویجه وجود خرابه‌هایی معروف به سرخاله است که در آن آثار و بقایای مساکن قدیمی به خوبی مشهود است. این محل در طول زمان به سمت شرق و به محلی که معروف به دربند است منتقل شده. بنا به گفته اهالی، دربند همان محلی است که در موقع حمله افاغنه مورد هجوم آنان قرار گرفته‌است.

پس از خرابی دربند، بازماندگان حمله افاغنه در دو محل دیگر سکنی گزیدند که بعدها در طول زمان به ده بالا و ده پایین معروف شد.

در ادوار تاریخی بعد (احتمالاً دوره افشایه) به منظور امنیت ساکنین و نیز استقرار نیروهای نظامی جهت جلوگیری از حمله مهاجمین قلعه ای معروف به قلعه نادری ساخته شد که بقایای آن در بافت قدیمی شهر علویجه موجود است. سپس در جوار آن قلعه‌های دیگری به نام‌های قلعه کهنه و قلعه پایین بنا گردید. در منطقه علویجه از دوره صفویه آثاری بر جای مانده‌است که از آن جمله می‌توان کاروانسرای عباسی واقع در روستای هسنیجه را نام برد.

پس از گذشت مدتی از سکونت جمعیت در داخل قلعه‌های فوق‌الذکر، به دلیل افزایش جمعیت و و نیز حکمفرمایی امنیت نسبی، علویجه خارج از قلعه‌ها گسترش فیزیکی داشته که بیشترین گسترش به طرف غرب صورت گرفته‌است. از مهمترین آثار باقیمانده در این شهر از دوران گسترش خارج از قلعه‌ها مسجد بزرگ یا مسجد جامع است که هنوز در قسمت بافت قدیم علویجه وجود دارد

۹-آثار تاریخی:

فهرست ابنیه به ثبت رسیده شهر علویجه
ردیف	نام اثر	قدمت	شماره ثبت	تاریخ ثبت	موقعیت
۱	خانه سید ابوالفضل رفیعی	قاجاریه	۱۶۳۱۰	۲۴/۸/۱۳۸۵	علویجه –خیابان امام خمینی –کوچه امام جمعه –پلاک ۸۴
۲	خانه محمد باقر زمانی	قاجاریه	۱۶۳۱۲	۲۴/۸/۱۳۸۵	علویجه –خیابان امام خمینی –کوچه شهید ابراهیمی –کوچه شادکام –پ ۱۴
۳	خانه حسن شفیعی	قاجاریه	۱۷۰۳۴	۸/۱۱/۱۳۸۵	علویجه –خیابان امام خمینی –کوچه پایین جوی –بن‌بست یاس –پ ۲۷
۴	مسجد نبی اکرم	قاجاریه	۱۸۱۰۵	۲۰/۱۲/۱۳۸۵	علویجه –خیابان امام خمینی –انتهای خیابان امام جمعه –کوچه پایین جوی
۵	خانه حسین زمانی	قاجاریه	۱۸۳۹۰	۲۸/۱۲/۱۳۸۵	علویجه –خیابان امام خمینی - کوچه پایین جوی –کوچه ابراهیمی –پ۳۲
۶	حمام گوده	قاجاریه	۱۸۷۷۲	۲۸/۱۲/۱۳۸۵	علویجه –خیابان امام خمینی –کوچه حمام –پ ۲۴
۷	خانه فضل اله زمانی	قاجاریه	۱۵۱۷۹	۲۴/۱۲/۱۳۸۵	علویجه –بافت قدیمی شهر –کوچه نوبهار –کوچه شرف –پ ۸۳

*منبع: گزارش سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان

۱۰- جاذبه‌های گردشگری:

غار سنگریز:

در شمال غربی اصفهان، در ۱۵ کیلومتری شرق علویجه قرار گرفته‌است. با ورود به محیط تاریک غار و طی یک مسیر مارپیچ کوتاه و با شیب ملایم، به اولین تالار غار می‌رسیم که ستونهای آهکی زیبای استلاگمیت و استلاکیت در آن خودنمایی می‌کند و قندیل‌های بزرگ با ساختاری گل کلمی شکل در همه جا به چشم می‌خورد. در سکوت و تاریکی وهم انگیز غار صدای ریزش قطرات آب که از سقف غار می‌چکد، شنیدنی است.

در کل غار حدود ۶ یا ۷ تالار وجود دارد که به جز یکی از آن‌ها که سنگی است، مابقی آن‌ها تماماً پوشیده از قندیل‌های آهکی از جنس کلسیت و آرگونیت می‌باشد.

برای ساخته شدن هر سانتی‌متر از این ستونهای آهکی مدت زمان زیادی سپری گشته‌است. این غاردر آهکهای دوران کرتاسه از از دوره‌های زمین‌شناسی واقع شده‌است و متعلق به حدود ۲۵۰ میلیون سال پیش مس باشد. ولی مسلماً غار در زمانهای بعدی و شاید در جریان کوه زایی اخیر یا به دلیل وجود جریان‌های آب‌های زیر زمینی ایجاد گردیده‌است. در ضمن کف غار پوشبده از خاک رس است که از انحلال آهک‌های فوقانی است. جانوران غار خفاشها و مارها هستند و و به دلیل نبودن نور کافی، غار فاقد پوشش گیاهی می‌باشد

کوه گبری (قلعه گبری):

تپه ای تاریخی، که آثار و بقایای قلعه تاریخی گبری بر روی آن وجود دارد، که به دوران قبل از اسلام برمیگردد. در زبان محلی در ابتدا به آن گوری و سپس گبری گفته شده‌است. این تپه باستانی که در دوران قبل از اسلام محل زندگی اقوام گبری بوده، هنوز آثار و بقایایی از زندگی آنان را در خود به یادگار دارد و دردوران قبل از انقلاب بارها مورد تجسس قرار گرفته‌است.

استخر طبیعی قوره:

این استخر طبیعی در واقع یک کانال زیرزمینی است که آب قنات را از زیر رودخانه فصلی شهر منتقل می‌کند. طراحی این کانال به گونه ای انجام گرفته‌است که با استفاده از اختلاف سطح آب در دو طرف، آب از یک طرف کشیده (قوره پایین کش) و به طرف دیگر می‌رود و جریان خنک و مطبوع آن همگان را به شنا در آن ترغیب می‌نماید.

کوه چهار کوه:

در شمال علویجه قرار دارد وبه سبب شکل ویژه ای که از نام آن پیداست، زیبایی ویژه ای را به شهر داده وشهر در بستری از دامنه این کوه قرار گرفته‌است.

کوه تیرچه:

کوهی کم ارتفاع و مشرف به باغ‌های علویجه که چون مشرف به باغات ومزارع است، چشم‌انداز زیبایی دارد.

کوه چهل دختران:

کوهی کم ارتفاعی که مشرف به باغات علویجه است. ایوانچه طبیعی که در این کوه وجود دارد، چشم‌انداز بسیار زیبایی از باغات و مزارع داراست.

سیاه کوه:

در ۲۵ کیلومتری شرق علویجه که در دامنه این کوه کنده وآغل معروف سیاه کوه نیز قرار دارد. حد شرقی مراتع این محل به مزرعه قلعه خواجه می‌رسد

کوه بلغویی:

دنباله ارتفاعات رشته کوه زاگرس می‌باشد. در قسمت غرب و شمال غربی شهر علویجه و روستای هسنیجه واقع شده به علت مرتفع بودن این رشته کوه، از نزولات و بارندگی‌های خوبی برخوردار است وبیشتر ماه‌های سال پوشیده از برف است.

سلسله قنوات نادری و پارک تفریحی نابر:

در شهر علویجه سه رشته قنات تاریخی معروف به قنوات نادری وجود دارد که علاوه بر آبیاری باغها و مزارع علویجه، مردم از طراوت و زیبایی آنها و ورودی چاه‌ها و دشت سر سبز اطراف آنها، جهت تفریح استفاده می‌نمایند. از جمله منطقه نابر که بصورت تفریحگاه طبیعی مردم درآمده و شهرداری علویجه در این مکان پارک تفریحی نابر را در دست احداث دارد.

قابل ذکر است، یک رشته از قنوات مذکور، معروف به قنات کهریزنو از زیر بافت شهر عبور کرده و مردم از طریق ورودیهایی که در سطح شهر به زیر زمین ساخته بودند و به «بیرو» معردف بودند به آب این قنات دسترسی داشتند که بعدها به دلیل مسائل بهداشتی و حفظ امنیت جانی مردم بخصوص کودکان این ورودیها بسته شدند.

امامزاده شمس الدین محمد (ع):

«شمس الدین‌محمد»، فرزند امام موسی بن جعفرعلیه السلام‌است که تربت پاک او در شهر علویجه اصفهان‌محل زیارت خاص و عام است. پسوند «محمد» به این سبب است که وی ازسلاله و ذریه رسول‌الله‌صلی الله علیه وآله است. این امام زاده منتسب به حضرت موسی بن‌جعفرعلیه السلام در غرب شهر علویجه اصفهان واقع‌شده‌است. در تحقیقی که درباره فرزندان‌حضرت موسی بن جعفرعلیه السلام انجام دادم، به‌این نتیجه رسیدم که وی یکی از فرزندان امام‌هفتم‌علیه السلام محسوب می‌شود

مسجد نبی اکرم (ص):

این مسجد درفهرست ابنیه تاریخی اداره میراث فرهنگی اصفهان، به ثبت رسیده‌است.

۱۱- ویژگی خاص (کشاورزی، صنعت، بازرگانی، صنایع دستی و …)

الف: کشاورزی علویجه:

کشاورزی در علویجه به دو صورت سنتی و مدرن انجام می‌گیرد که البته با بروز مشکلاتی چون خشکسالی مواجه می‌باشد. از جمله محصولات کشاورزی این شهر، انگور، توت، بادام و … می‌باشد.

کشاورزی مدرن علویجه با اشتغالزایی برای جوانان این منطقه از

ب) صنایع دستی:

در این شهر در گذشته صنایع دستی چون گلیم بافی، گیوه بافی، بافت کرباس، نمد مالی و … رواج داشته‌است و اکنون نیز هنرمندان علویجه علاوه بر پرداختن به این هنرها، در رشته‌هایی چون معرق، منبت، گلیم حجمی و … و رشته ابداعی جوانان این شهر یعنی معرق سنگ فعالیت دارند.

ج) صنعت:

صنعت در علویجه با وجود شهرک صنعتی علویجه با بیش از ۸۰ کارخانه فعال، از جمله چندین کارخانه مهم استان، و همچنین صنایع کارگاهی نیمه مزاحم شهری «کاوه» علویجه که توسط شهرداری علویجه در حال راه اندازی و واگذاری می‌باشد، از تحرک خوبی برخوردار است و از آنجایی که به تازگی شهرک صنعتی بزرگ اصفهان که از بزرگترین شهرک‌های صنعتی استان و کشور خواهد شد، در نزدیکی علویجه در حال احداث می‌باشد ، انتظار می‌رود صنعت در این منطقه افق روشنی را در پیش رو داشته باشد.

جمعیت

جمعیت این شهر در سال ۱۳۹۵، ۸٬۰۶۷ نفر است.