کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
کتاب سال جمهوری اسلامی ایران عنوان یک جایزه نیمه‌دولتی ایرانی است که هر ساله در بهمن ماه توسط خانه کتاب ایران و طی روزهای برگزاری آئین‌های بزرگداشت انقلاب سال ۱۳۵۷ در این کشور (دهه فجر)، با تأیید نهایی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به نویسندگان برگزیده و شایسته تقدیر در بخش‌های کلیات، فلسفه و روانشناسی، دین، علوم اجتماعی، زبان، علوم کاربردی، هنر، ادبیات و تاریخ و جغرافیا اعطا می‌شود.[۱][۲][۳][۴]
| جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران | |
|---|---|
| کتاب سال | |
 نشان جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران | |
| اهداء برای | کتاب‌های برگزیده به زبان فارسی |
| پشتیبان مالی | معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی |
| مکان | مجموعه سعدآباد، تهران |
| کشور | ایران |
| نخستین دوره | ۱۳۶۲ |
| آخرین دوره | ۱۳۹۹ |
| وبگاه | |
تاریخچه ویرایش
جایزه کتاب سال در ایران، نخستین بار در سال ۱۳۳۴ با عنوان جایزه سلطنتی کتاب سال آغاز گردید و به پدیدآورندگان یازده کتاب برگزیده اهدا شد که در سال ۱۳۳۲ منتشر شده بودند. روند اعطای این جایزه از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۲ به علت وقوع انقلاب متوقف شد.[۵][۶] در سال ۱۳۶۱ دوباره این موضوع در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح گردید و در سال ۱۳۶۲ آیین‌نامه نحوه انتخاب کتاب سال توسط سیدمحمد خاتمی، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصویب شد. از آن به بعد هر سال در دهه فجر مراسم اهدای جایزهٔ کتاب سال برگزار می‌شود.[۷]
انتقادها ویرایش
این جایزه را مؤسسه خانه کتاب ایران برگزار می‌کند و هزینه‌های آن از بودجه دولتی تأمین می‌شود. نیکنام حسینی‌پور، مدیر عامل خانه کتاب در سال ۱۳۹۸ دربارهٔ استقلال این جایزه گفت: «اعمال نظر و فشار دیدگاه برای داوری و انتخاب کتاب‌ها از سوی دولت وجود ندارد».[۸] بیژن عبدالکریمی معتقد است که جایزه کتاب سال «فاقد اهمیت» است، چون به‌طور کلی در ایران «دولت و نهادهای اجرایی کشور از صلاحیت و مرجعیت فرهنگی برخوردار نیستند».[۹] همچنین، مدیرعامل خانه کتاب گفته که عدم تأمین بودجه باعث شده تا «این رویداد بزرگ فرهنگی کشور مضمحل شده یا زیر سؤال برود».[۱۰]
دبیران ویرایش
| دوره | دبیر |
|---|---|
| ۱۳۶۸–۱۳۷۸ | سید محمود یوسف ثانی |
| ۱۳۷۹–۱۳۸۳ | سید علی موسوی (سرپرست دبیرخانه) |
| ۱۳۸۴–۱۳۸۵ | علی اوجبی |
| ۱۳۸۶ | منوچهر اکبری |
| ۱۳۸۷ | محمدعلی رمضانی فرانی |
| ۱۳۸۸ | علی اوجبی |
| ۱۳۸۹ | محمدرضا سرشار |
| ۱۳۹۰–۱۳۹۱ | مجید حمیدزاده |
| ۱۳۹۲ | نجفقلی حبیبی |
| ۱۳۹۳ تا کنون | محمدعلی مهدوی راد |
منابع ویرایش
- ↑ «کتاب سال جمهوری اسلامی ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اوت ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲ ژوئیه ۲۰۰۸.
- ↑ «روند اجرایی کتاب سال». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲ ژوئیه ۲۰۰۸.
- ↑ «بعضاً برخی کتاب‌سال را یک جایزه دولتی می‌دانند هرچند که هزینه‌های برگزاری این رویداد از سوی دولت تأمین می‌شود اما با قطعیت می‌گویم اعمال نظر و فشار دیدگاه برای داوری و انتخاب کتاب‌ها از سوی دولت وجود ندارد و جایزه کتاب‌سال یک رویداد نیمه‌دولتی است». روزنامه اطلاعات. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئیه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۳ فوریه ۲۰۲۰.
- ↑ «جایزه کتاب سال یک جایزه نیمه دولتی است». خانه کتاب. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئیه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۳ فوریه ۲۰۲۰.
- ↑ «تقویم اجرایی کتاب سال». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲ ژوئیه ۲۰۰۸.
- ↑ «تاریخچه کتاب سال». دریافت‌شده در ۲ ژوئیه ۲۰۰۸.[پیوند مرده]
- ↑ «تاریخچه کتاب سال». کتاب سال.
- ↑ «نشست خبری جایزه کتاب سال». خانه کتاب. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۳ فوریه ۲۰۲۰.
- ↑ جایزه متأثر از قدرت سیاسی قابل اعتنا نیست (گفتگو با بیژن عبدالکریمی)، منتشرشده در روزنامه آسمان، شماره ۱، شنبه، ۲۶ بهمن ۱۳۹۲
- ↑ «جایزه کتاب سال از سکه افتاده؛ انتظار دو ساله شایستگان تقدیر». همشهری آنلاین.
