علی نصیریان

علی نصیریان (زادهٔ ۱۳ بهمن ۱۳۱۳) بازیگر، نویسنده و کارگردان سینما، تئاتر و تلویزیون ایرانی است. او در سال ۱۳۸۰ به‌عنوان چهره ماندگار ایرانی در رشتهٔ بازیگری تئاتر و سینما شناخته شد و نشان درجه یک هنری را دریافت کرد.

علی نصیریان
نصیریان در سال ۱۳۹۸ (سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر)
زمینه فعالیت	سینما تئاتر تلویزیون
تولد	۱۳ بهمن ۱۳۱۳ ‏(۸۶ سال) تهران، ایران
والدین	حشمت نصیریان
ملیت	ایرانی
پیشه	بازیگر نویسنده کارگردان
سال‌های فعالیت	۱۳۲۹–اکنون
همسر(ها)	فاطمه بیات (درگذشته ۱۳۹۷)
فرزندان	۳ (برمک، باربد، بابک)

زندگی‌نامه

علی نصیریان در دوران جوانی

علی نصیریان، روز دوشنبه ۱۵ بهمن ۱۳۱۳ در میدان شاهپور خیابان مهدی خان به دنیا آمد تهرانی الاصل است. وی در سالهای کودکی از طریق تماشای تعزیه به هنر نمایش علاقمند شد. او همچنین شیفتهٔ معرکه‌گیری، پرده‌خوانی، نقالی، خیمه‌شب‌بازی و نمایش‌های تخت حوضی بود. نصیریان در سال ۱۳۲۶ به دبیرستان پیرنیا در چهار راه گمرک رفت و در آنجا با جمشید لایق، اسماعیل داورفر و مهدی فتحی همکلاسی شد. در سال ۱۳۲۹ هم‌زمان با درس دبیرستان، در کلاس جامعه باربد در خیابان لاله زار هم اسم نوشت. این کلاس را اسماعیل مهرتاش در سال ۱۳۰۵ راه انداخته بود و در آن موسیقی، تئاتر و ادبیات درس می‌داد. او در سال ۱۳۳۰ کتاب هنر تئاتر را خواند. او در کلاس تئاتر سعدی که همسر عبدالحسین نوشین آن را اداره می‌کرد هم شرکت کرد. در پی کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، تئاتر سعدی به آتش کشیده شد و نصیریان به هنرستان هنرپیشگی که در آن زمان تنها مدرسهٔ تئاتر ایران بود، رفت. او با شرکت در آزمون ورودی و کسب نمرهٔ قبولی، به دورهٔ سه سالهٔ این هنرستان وارد شد. هنرستان هنرپیشگی که در سال ۱۳۱۸ تأسیس شد، اولین مدرسه تئاتر رسمی در ایران بود که در زمینه بازیگری مدرک هم می‌داد. در این دوره، معلمان سعی می‌کردند، آنچه را که می‌دانستند به شاگردان بیاموزند. نوعی آموزش سینه‌به‌سینه، به‌خصوص اسماعیل مهرتاش که برای اولین بار بذر تئاتر ایرانی را در ذهن هنرجویان کاشت. فهیمه راستکار، بیژن مفید، حسین کسبیان، رفعت هاشم پور و … از هم دوره‌ای‌های نصیریان در هنرستان هنرپیشگی بودند.

سپس نصیریان در سال ۳۲ از طریق فهیمه راستکار با شاهین سرکیسیان آشنا شد که نقطه عطفی در زندگی هنری‌اش بود. نصیریان از دههٔ ۱۳۳۰ در نمایش‌های حرفه‌ای، بازیگری و نویسندگی می‌کرد و از اعضای آغازین گروه هنر ملّی بود. او بیش از ده نمایشنامه نوشته و به همراهِ بهرام بیضایی و اکبر رادی و غلامحسین ساعدی و اسماعیل خلج و چند نمایشنامه‌نویس دیگر، از برجستگان نمایشنامه‌نویسی در زبان فارسی به‌شمار می‌رود. وی در سال ۱۳۳۵ جایزهٔ نخستین مسابقهٔ نمایش‌نامه‌نویسی را برای نمایش بلبل سرگشته دریافت کرد. در سال ۱۳۳۶ اداره هنرهای نمایشی و سپس تلویزیون در ایران تأسیس شد و نصیریان به استخدام این اداره درآمد و گروه تئاتر مردم را با عزت اله انتظامی، جعفر والی، رکن الدین خسروی و عباس جوانمرد تشکیل داد و به اجرای نمایشنامه‌هایی برای تلویزیون پرداختند. پس از افتتاح تماشاخانه سنگلج در سال ۱۳۴۴ نصیریان به همراه گروه خود در آنجا به فعالیت و اجرای تئاتر پرداختند.

فیلم گاو ساخته داریوش مهرجویی نخستین فعالیت سینمایی او بود. آقای هالو، پستچی، کفش‌های میرزا نوروز، شیر سنگی، ناخدا خورشید، هزاردستان، سال‌های خاکستر، بوی پیراهن یوسف، میوه ممنوعه و شهرزاد از آثار شاخص وی می‌باشد. نصیریان در اوایل دهه ۶۰ نقش قاضی شارع را در سریال سربداران و نقش ابوالفتح صحاف را در سریال هزاردستان بازی کرد، نقشهایی که بین تمام نقش‌هایش تا آن تاریخ منحصر به فرد بودند. علی نصیریان همچنین عضو پیوسته فرهنگستان هنر است.

. . . دو نفر بودند که من هرگز فرصت نکردم باهاشان کار کنم، یکی سمندریان بود و یکی بیضایی. با هر دو هم خیلی دوست داشتم کار کنم؛ ولی نشد.

نصیریان، ۱۳۹۸

فاطمه بیات، همسر علی نصیریان در روز ۱۳ بهمن سال ۱۳۹۷ در گذشت. علی نصیریان در سن ۸۴ سالگی در سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر (۱۳۹۷)، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را برای بازی در فیلم مسخره‌باز کسب کرد و تبدیل به مسن‌ترین فردی شد که این جایزه را دریافت کرده‌است.

آثار هنری

نوشتار‌های اصلی: فهرست آثار علی نصیریان و نمایش‌شناسی علی نصیریان

در ۱۳۴۴ خورشیدی که تالار سنگلج گشایش یافت و در جشنواره مهر، او هم در میان ۱۰ نمایش برگزیده، نمایش امیرارسلان را اجرا کرد. نصیریان کار در تلویزیون را از ۱۳۳۹ خورشیدی با بازی و کارگردانی تله تئاتر شروع کرد و تا ۱۳۵۴ خورشیدی در بیش از ۵۰ تله تئاتر حضور داشت. ایفای نقش کریم بوستان در مجموعه تلویزیونی برادر جان و بزرگ آقا دیوان سالار در مجموعه شبکه نمایش خانگی شهرزاد، آخرین هنرنمایی‌های علی نصیریان تاکنون در قاب تلویزیون بوده‌است. فیلم گاو ساخته داریوش مهرجویی نخستین فعالیت سینمایی علی نصیریان در مقام بازیگر بود. کفش‌های میرزا نوروز، شیر سنگی، ناخدا خورشید، هزاردستان، سال‌های خاکستر، بوی پیراهن یوسف و مسخره باز از دیگر آثار شاخص وی در دوران بازیگری در سینما محسوب می‌شوند.

• 

  علی نصیریان در جشنواره فیلم ققنوس

• 

  هنگام دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد در جشنواره ۳۷ فیلم فجر

• 

  پشت صحنه سریال شهرزاد

• 

  در کنار زنده یاد جمشید مشایخی

جوایز و نامزدی‌ها

اهدا کننده	جایزه	نتیجه
جشنواره چهره‌های ماندگار	نشان چهره ماندگار	برنده
رئیس‌جمهور ایران	نشان درجه یک فرهنگ و هنر	برنده

جشنواره بین‌المللی فیلم فجر

سال	فیلم	رده	جایزه	نتیجه
۱۳۹۷	مسخره باز	بهترین بازیگر نقش مکمل مرد	سیمرغ بلورین	برنده
۱۳۶۷	سال‌های خاکستر	بهترین بازیگر نقش اول مرد	سیمرغ بلورین	نامزد
۱۳۶۵	شیر سنگی	بهترین بازیگر نقش اول مرد	سیمرغ بلورین	نامزد

جشنواره فیلم سپاس

سال	فیلم	رده	جایزه	نتیجه
۱۳۴۹	آقای هالو	بهترین فیلمنامه	سپاس	برنده

جشن دنیای تصویر

سال	سریال	رده	جایزه	نتیجه
۱۳۹۵	شهرزاد	بهترین بازیگر مرد درام	تندیس حافظ	برنده

انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران

سال	سریال	رده	جایزه	نتیجه
۱۳۹۸	مسخره باز	بهترین بازیگر نقش مکمل مرد	تندیس شایستگی	برنده

منابع

• «علی نصیریان». وبگاه سوره. دریافت‌شده در ۱۵ خرداد ۱۳۸۷.
• «گروه تئاتر مردم». پایگاه رسمی انتشارات سوره مهر. دریافت‌شده در ۱۸ خرداد ۱۳۹۲.
• فرهنگ سریال‌های تلویزیونی ایران از آغاز تا امروز؛ ماهنامه سینمایی «فیلم»، شماره ۲۴۵، ۱۵ آذر ۱۳۷۸
• نصیریان، علی؛ اکبری، علیرضا (شهریور و مهر ۱۳۹۸). «مخالف بودم با استبداد روشنفکری». اندیشه پویا (۶۱): ۴۳–۴۹.

پیوند به بیرون

• علی نصیریان در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها
• علی نصیریان در بانک جامع اطلاعات سينماى ايران