فارناباز سوم
فَرنَه‌بازو سوم (به پارسی باستان: 𐎳𐎠𐎼𐎴𐎲𐎠𐏀𐎢؛ نویسه‌گردانی: Farnabāzu؛ زبان یونانی باستان: Φαρνάβαζος؛ نویسه‌گردانی: Pharnábazos) (۳۷۰–۳۲۰ پ. م) ساتراپ فریگیه هلسپونت و از دودمان فَرناکی و یکی از ساتراپ‌های پارسی بود که علیه اسکندر مقدونی جنگید.
دوران جوانی ویرایش
فارناباز پسر آرتاباز دوم، ساتراپ فریگیه هلسپونت و از دودمان فارناکیان بود. با این حال، آرتاباز پس از یک شورش نافرجام علیه اردشیر سوم در سال ۳۵۸ (پیش از میلاد) به همراه خانواده‌اش نیز به مقدونیه تبعید شد، جایی که آن‌ها اسکندر جوان را ملاقات کردند.ممنون رودسی که یک مزدور یونانی بود و با آن‌ها رابطه خویشاوندی داشت همراه آرتاباز و فارناباز بود.
آرتاباز و فارناباز و ممنون بعدها اجازهٔ بازگشت به پارس را یافتند که بر طبق آن ممنون فرماندهی ناوگان ایران در دریای اژه با پشتیبانی فارناباز را بدست آورد.
نبرد علیه اسکندر ویرایش
هنگامی که اسکندر به شاهنشاهی هخامنشی حمله کرد، ممنون از شهر مهم و راهبردی هالیکارناس دفاع کرد در حالی که اسکندر به فتح نزدیک می‌شد، او اسکندر را وادار کرد تا به دنبال تدارکات برود. این به پارسیان زمان کافی را می‌بخشید تا تجدید قوا کنند.
ممنون و فارناباز راهبرد خود که بر مبنای ایجاد اختلال در خطوط تدارکات اسکندر بود به سوی گرفتن جزایر دریای اژه در نزدیکی تنگهٔ داردانل و دامن زدن به شورش‌های در یونان، تغییر دادند. در همان زمان‌ها بود که پادشاه اسپارتیان آگیس سوم و دولتمرد آتنی دموستن برای آزادی و جدا کردن یونان از مقدونیه باستان نیروهای خود را سازمان می‌دادند. ممنون و فارناباز جزایر کس و خیوس را گرفتند، اما در حین محاصرهٔ موتیلنه، پایتخت جزیره لسبوس، ممنون در اثر یک تب درگذشت.
فارناباز به کمک وادفرداد ساتراپ لیدی (اوتوفرادتس) کنترل تمامی نیروهای دریایی پارس را در دریای اژه بر عهده گرفت. آن‌ها موتیلنه و جزیره تندوس را که به موجب آن‌ها کنترل کل داردانل را به دست می‌گرفتند، فتح کردند.
فارناباز با ایجاد یک موقعیت عالی و غنی با غیرقابل استفاده کردن بندری در نزدیکی هالیکارناس، اسکندر را بیشتر تهدید می‌کرد. او همچنین کلیهٔ ساموتراس، سیفنوس و آندروس را فتح کرد و تمام کشتی‌های تدارکات یونانی را به دست گرفت.
به هر حال، پس از شکست پادشاه هخامنشی، داریوش سوم در نبرد سرنوشت ساز ایسوس، در نوامبر ۳۳۳ پ. م، فارناباز به‌طور کامل تنها و منزوی شد. پادشاه اسپارتی، آگیس سوم، از شورش آشکار خود دست برداشت. فارناباز مجبور شد که با شورش‌های زیادی در قلمرو خود مقابله کند و بسیاری از نیروهایش او را ترک گفتند. ناوگان تضعیف شدهٔ او در نزدیکی خیوس شکست خورد و فارناباز دستگیر شد. درحالی که او را به نزد اسکندر می‌بردند او موفق به گریختن به کس شد.
اواخر زندگی ویرایش
اینکه چه چیزی پس از فرار او پیش آمد مشخص نیست. یک شکاف در گزارش‌ها است. اینطور برداشت می‌شود که او نهایتاً به اسکندر تحویل داده شد چرا که در ۳۲۴ پ. م، آرتونیس، خواهر فارناباز توسط اسکندر به ازدواج ائومنس درآمد، و در سال ۳۲۱ پ. م ما فارناباز را می‌بینیم که یک اسکادران از سواره نظام را برای ائومنس در نبردی که کریتروس و نئوپتولموس را شکست می‌دهد، فرماندهی می‌کند.
دودمان فَرناکی ویرایش
حکمرانان دودمان فَرناکی و زمان خدمتشان به ترتیب عبارتند از:
- فَرناک یکم (۵۵۰–۴۹۷ پیش از میلاد)
- آرتاباز یکم (۴۸۰–۴۵۵ پ.م.)
- فَرنَه‌بازو یکم (۴۵۵–۴۳۰ پ.م.)
- فَرناک دوم (۴۳۰–۴۲۲ پ.م.)
- فَرنَه‌بازو دوم (۴۲۲–۳۸۷ پ.م.)
- آریوبرزن (۴۰۷–۳۶۲ پ.م.)
- آرتاباز دوم (۳۸۹–۳۲۹ پ.م.)
- فَرنَه‌بازو سوم (۳۷۰–۳۲۰ پ.م.)
- آرسیتس (- پ.م.) آخرین ساتراپ ایرانی فریگیه هلسپونت
پانویس ویرایش
- ↑ Arrian, vii. 4; Plutarch, Parallel Lives, "Eumenes", 7; Diodorus Siculus, Bibliotheca, xviii. 30-32
منابع ویرایش
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «[Pharnabazus III Pharnabazus III]». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۵.