فتح تبریز (۱۶۰۳)

نبردی بین صفویان و عثمانیان

فتح تبریز رزمی بود که شاه عباس بزرگ به قصد پس گیری شهر تبریز پس از اشغال تبریز بدست عثمانی‌ها (۱۵۸۵) و قبول عهدنامه فرهاد پاشا، و پس از آن سر حدات شمال غربی (قراباغ، آذربایجان و ارمنستان) ایران و در سال ۱۶۰۳ میلادی[۲] (۹۸۲ خورشیدی) با حاکم عثمانی تبریز انجام داد. این لشکرکشی منجر به بازپس گیری تبریز گردید.

فتح تبریز

طراحی کمیاب از یک جهانگرد اروپایی که شاهد آزادی تبریز در ۲۱ اکتبر ۱۶۰۳ (۲۹ مهر ۹۸۲ خورشیدی) بود. مردم تبریز به ارتش شاه عباس خوشامد می‌گویند. به دست مردم تبریز عده‌ای از نظامیان بداقبال عثمانی که شهرشان را اشغال کرده بودند، سر بریده شدند.[۱]
تاریخ۱۶۰۳ میلادی (۹۸۲ خورشیدی)
موقعیت
نتایج پیروزی قاطع ایران
طرف‌های درگیر
سپاه صفوی سپاه عثمانی
فرماندهان و رهبران
شاه عباس بزرگ علی پاشا
قوا
۵۰۰۰ نفر و مردم تبریز ۶۰۰۰ نفر

سال‌های ۱۶۰۳ تا ۱۶۰۷ دوران پیروزی و تسلط ارتش شاه عباس (بر حکمرانی عثمانی) بود. بخش‌هایی از لرستان، کردستان، گرجستان و ارمنستان از دولت عثمانی پس گرفته شد.[۲]

پیش زمینه ویرایش

شاه عباس بزرگ نخستین گام را برای مبارزه با عثمانی در سال ۱۶۰۳ میلادی برداشت. او می‌دانست که پیروزی بر عثمانی‌ها در شهرهای کوهستانی شمال غربی به جز با غافلگیری دشمن امکان پذیر نیست لذا در حالی که وانمود می‌کرد از اصفهان به شیراز می‌رود خود را ۱۱ روزه با لشکری کوچک اما مجهز به حوالی تبریز رساند. عثمانی‌ها در آخرین لحظات متوجه نزدیک شدن قوای ایرانی شدند و به سرعت آماده دفاع از تبریز گشتند، مردم تبریز از حمله شاه استقبال کردند. تبریز پس از ۲۰ روز جنگ به دست ایران افتاد.

آینده ویرایش

جنگ عثمانی و صفوی اندکی پیش از مرگ پدر احمد یکم (محمد سوم) آغاز شده بود. احمد یکم پس از به تخت نشستن، زاده یوسف سنان پاشا را به عنوان رهبر سپاه شرق منصوب کرد. ارتش عثمانی در ۱۵ ژوئن ۱۶۰۴ از قسطنطنیه حرکت کرد اما خیلی دیر شده بود، و زمانی که در ۸ نوامبر ۱۶۰۴ به جبهه شرقی رسید، ارتش صفوی ایروان را تصرف کرد و وارد ایالت قارص شد و فقط قوای عثمانی می‌توانست در آخالتسیخه آنها را متوقف کند. با وجود مساعد بودن شرایط، یوسف سینان پاشا تصمیم گرفت برای زمستان در وان بماند، اما پس از آن به ارزروم لشکر کشید تا از حمله صفویان جلوگیری کند. این امر باعث ناآرامی در سپاه عثمانی شد و آن سال عملاً برای عثمانی‌ها هدر رفت و بی‌نتیجه ماند.

در سال ۱۶۰۵، یوسف سیان پاشا برای تصرف تبریز لشکرکشی کرد، اما ارتش توسط کوسه صفر پاشا، بیگلربیگی ارزروم، تضعیف شد و به‌طور جداگانه و بدون راهبری از سینان پاشا به سمت صفویان لشکر کشید و در نتیجه توسط لشکر صفویان اسیر شد. ارتش عثمانی در نبرد ارومیه شکست خورد و مجبور شد ابتدا به وان و سپس به دیاربکر فرار کند. سینان پاشا، جانبولات اوغلو حسین پاشا، بیگلربیگی حلب که برای کمک آمده بود، به بهانه اینکه خیلی دیر آمده‌است را اعدام کرد. این کار باعث شورش در سپاه شد. در این شورش سنان پاشا کشته شد و قوای صفوی توانست گنجه، شیروان و شماخی را در آذربایجان تصرف کند.[۳]

غنائم ویرایش

صدها توپ، ۵۰۰۰ تفنگچی، ۱۰۰ هزار من باروت از غنائمی بود که به دست شاه عباس افتاد.

برای مطالعهٔ بیشتر ویرایش

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  • غفوری، علی (۱۳۸۸). جنگهای ایران، از مادها تا به امروز. انتشارات اطلاعات. شابک ۹۷۸۹۶۴۴۲۳۷۳۸۶.
  • اصفهان خونین شاه صفوی، سفرنامه اولئا ریوس، صفحه ۷۰۷.
  • ایران عصر صفوی، راجر سیوری، صفحه ۸۳.
  • تاریخ ۴ هزار ساله ارتش ایران، صفحه ۶۴۷.

پانویس ویرایش

  1. Farrokh, Kaveh. "Liberation of Tabriz from Ottoman Turks by Shah Abbas I". kavehfarrokh.com. Retrieved 2 July 2013.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ Eventually in 1603, Shah Abbas waged a war against Ottomans. It was their first war in the centurywith Ottomans lifesciencesite.com
  3. "Ahmed I" (PDF). İslam Ansiklopedisi. Vol. 1. Türk Diyanet Vakfı. 1989. pp. 30–33. Archived (PDF) from the original on 2022-10-09.