فروکافت
فرایند شیمیایی
فروکافت یا کاتالیز (به انگلیسی: Catalysis)، تغییر در سینتیک یک واکنش شیمیایی با بهرهجویی از یک کاتالیزگر است. بیشتر هدف از کاتالیز، تهییج مرحلهٔ آغازین واکنش است؛ به عبارت دیگر، کاتالیزگر نقش یک آغازگر را بازی مینماید.

یک فیلتر هوا که با استفاده از یک کاتالیست اکسایش دما-پایین، در دمای اتاق مونوکسیدکربن را که بسیار سمی و کشنده است به دی اکسید کربن تبدیل می کند. همچنین می تواند فرمالدئید را از هوا حذف کند.
به واکنشی که در آن کاتالیز صورت پذیرد، واکنش کاتالیتیک یا فروکافته گفته میشود.
انواع کاتالیزویرایش
- کاتالیز آلی که در ترکیبات آلی صورت میپذیرد.
- کاتالیز همگن، هرگاه کاتالیزگر و کاتالیزشونده در یک فاز باشند.
- کاتالیز ناهمگن، هرگاه کاتالیزگر و کاتالیزشونده در یک فاز نباشند.
- کاتالیز جوی، که در جو رخ میدهد. واکنش تخریب اوزون نمونهای از آن است.
- کاتالیز زیستی که به وسیله آنزیمها انجام میشود.
سازوکارهاویرایش
شناسترین سازوکارهای واکنشهای کاتالیتیک در زیر آمدهاند:
- سازوکار کاتالیز آنزیمی که در موجودات زنده رخ میدهد. نامدارترین آنها واکنش کاتالیز آنزیمی میکاییلیس-منتن است.
سازوکارهای کاتالیز ناهمگنویرایش
سازوکار لنگمویر-هینشلوودویرایش
سازوکار لنگمویر-هینشلوود[۱]از مراحل جذب، انتشار در سطح و واجذب تشکیل شده است. سپس واکنشدهندههای A و B از فاز گازی بر سطح کاتالیزگر ،جذب سطحی بشوند:[۲]
گونههای جذبشده بر سطح کاتالیزگر جذب شده و با C واکنش میدهند:
در مرحلهٔ آخر C واجذب میشود:
سازوکار الی-ریدیلویرایش
سازوکار مارس فنکرولنویرایش
سازوکارهای کاتالیز همگنویرایش
کاتالیز اسید - بازویرایش
کاتالیز فلزهای واسطهویرایش
کاتالیز فلزهای واسطه نیز از کاتالیزهای همگن به شمار میرود.
جستارهای وابستهویرایش
منابعویرایش
- ↑ IUPAC, Compendium of Chemical Terminology, 2nd ed. (the "Gold Book") (1997). Online corrected version: (2006–) "{{{title}}}".
- ↑ "Surface Science: Foundations of Catalysis and Nanoscience, von Kurt W. Kolasinski". books.google.de. Retrieved 2009-12-03.