فریدیش ریس
فریدیِش ریس (مجاری: Riesz Frigyes؛[الف] ۲۲ ژانویه ۱۸۸۰ – ۲۸ فوریه ۱۹۵۶) ریاضی‌دان مجار بود که با برادرش مارتسل، کارهای بنیادینی در آنالیز تابعی کرد.[۱][۲]
| فریدیِش ریس | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۲۲ ژانویهٔ ۱۸۸۰ دیور، اتریش-مجارستان |
| درگذشت | ۲۸ فوریهٔ ۱۹۵۶ (۷۶ سال) بوداپست، جمهوری خلق مجارستان |
| شناخته‌شده برای | آنالیز تابعی معادله انتگرالی نظریه ارگودیک قضیه نمایش ریس قضیه ریس–فیشر فضای ریس فضای هاردی فضای لبگ لم ریس Radon–Riesz property proximity space قضیه فردریش و مارتسل ریس |
| پیشینه علمی | |
| شاخه(ها) | ریاضیات |
| استاد راهنما | Gyula Vályi |
| دانشجویان دکتری | János Aczél Steven Gaal John Horvath Tibor Radó آلفرد رنیی |
زندگی‌نامه ویرایش
او و برادر کوچکترش مارتسل، از خانواده یهودی در دیور بودند. ۱۹۱۱ – ۱۹۱۹، ریس در دانشگاه فرانتس یوزف در کُلُژوار، در اتریش-مجارستان، استاد بود. پس‌از جنگ جهانی اول، بنا بر پیمان تریانون، ترانسیلوانی و کُلُژوار به رومانی رسیدند؛ و این دانشگاه، ۱۹۲۱، در سِگِد، دیگر به‌نام دانشگاه سگد شناخته می‌شد.[۳] ریس، رئیس و استاد دانشگاه سگد و عضو فرهنگستان علوم مجارستان[۴] بود. او، ۱۹۲۲، همچنین ژورنالی ریاضی[ب] را به‌همراه آلفرد هار بنیان گذاشت.[۵]
ریس، کارهای بنیادینی در توسعه آنالیز تابعی کرد و دستاوردهایش، در فیزیک، کاربردهای مهمی دارد. او نظریه طیفی را برای عملگرهای متقارن کران‌دار[پ] به شکل استاندارد امروزین آن بنا نهاد.[۲] او همچنین به نظریه ارگودیک، توپولوژی نیز کمک شایانی کرد و اثبات مقدماتی برای نظریه ارگودیک میانگین[ت] پیش نهاد.
او در درس‌دادن، روشی نامعمول داشت؛ با دستیار و استادی پاره‌وقت وارد کلاس می‌شد، سپس آن استاد، خواندن بخش‌هایی از کتاب راهنمای ریس را شروع می‌کرد و دستیار، معادلات مربوطه را روی تخته می‌نوشت. خود ریس هم کنار می‌ایستاد و گه‌گاه سر تکان می‌داد.[۶]
ریاضی‌دان سوییسی-آمریکایی، ادگار لورچ، ۱۹۳۴، زیرنظر ریس در سگد به کار پرداخت و خاطراتش را از همکاری با ریس نوشت.[۳]
انتشارات ویرایش
Riesz, Frigyes; Szőkefalvi-Nagy, Béla (1990) [1955]. Functional Analysis. New York: Dover Publications. ISBN 978-0-486-66289-3.
یادداشت ویرایش
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ Calendar of Historical Events, Births, Holidays and Observances
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Eberhard Zeidler: Nonlinear Functional Analysis and Its Applications: Linear monotone operators. Springer, 1990 [۱]
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Lorch, Edgar R. (1993). Hersh, Rubem (ed.). "Szeged in 1934". Amer. Math. Monthly (به انگلیسی). 100 (3): 219–230. doi:10.2307/2324453. JSTOR 2324453.
- ↑ János Horváth: A Panorama of Hungarian Mathematics in the Twentieth Century, Volume 1, Springer, 2006 [۲]
- ↑ «Acta Scientiarum Mathematicarum». scimagojr.com.
- ↑ Wróblewski, Andrzej Kajetan (September 2008). "Czyściec, niebo i piekło". Wiedza i Życie: 65.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Frigyes Riesz». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۱.
پیوند به بیرون ویرایش
- فریدیش ریس در پروژه تبارشناسی ریاضی
- O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "فریدیش ریس", MacTutor History of Mathematics archive, University of St Andrews
- Hersh, Reuben; John-Steiner, Vera (1993). "A Visit to Hungarian Mathematics" (PDF). Mathematical Intelligencer. 15 (2): 13–26. doi:10.1007/bf03024187. Archived from the original (PDF) on 27 June 2013. Retrieved 29 August 2019.