فهرست آثار ملی شهرستان مسجدسلیمان

شهرستان مسجدسلیمان یکی از شهرستان‌های استان خوزستان است و مرکز این شهرستان، شهر مسجدسلیمان است. مسجدسلیمان در زمان صفویه مخصوصاً دوره شاه تهماسب اول، بقعه هفت شهیدان که از فرزندان موسی کاظم می‌باشند، ساخته شد و تولیت این بقعه و مالکیت زمین‌های مسجدسلیمان امروزی که اراضی قیلارستان (یا قیرلارستان) نامیده می‌شد در اختیار خاندان سادات قیری که از مبلغان مذهبی شهر شوشتر بودند قرار گرفت.[۱][۲]

آثار ثبت‌شده ویرایش

ردیف نام اثر نگاره دیرینگی موقعیت شمارهٔ ثبت تاریخ ثبت منبع
۱ آتشکده   اشکانی (پارت) ـ ساسانی میدان نفتون
۳۱°۵۹′۱٫۰″ شمالی ۴۹°۱۶′۵۳٫۶″ شرقی / ۳۱٫۹۸۳۶۱۱°شمالی ۴۹٫۲۸۱۵۵۶°شرقی / 31.983611; 49.281556 (آتشکده‌ی نفتون)
۳۰۰ ۱۳۱۶/۰۹/۲۹ [۳]
۲ معبد بردنشانده   اشکانی (پارت) ۱۶ کیلومتری مسجد سلیمان جاده سد شهید عباسپور
۳۲°۲′۲۲٫۲″ شمالی ۴۹°۱۹′۲۷٫۳″ شرقی / ۳۲٫۰۳۹۵۰۰°شمالی ۴۹٫۳۲۴۲۵۰°شرقی / 32.039500; 49.324250 (معبد بردنشانده)
۳۷۲ ۱۳۲۷/۱۲/۰۲ [۴]
۳ روستای تاریخی بتوند از قبل از ساسانیان ۲۰ کیلومتری مسجد سلیمان جاده اهواز مسجدسلیمان ۳۷۲ ۱۳۹۹/۴/۲۰
۴ تپه باستانی کلگه پیش از تاریخ (قرن دوم بیش از میلاد) مرکز شهر، چهارراه بهره‌برداری، اداره میراث فرهنگی مسجد سلیمان ۱۷۰۸ ۱۳۶۴/۱۲/۱۸
۵ چهارطاقی سیم بند احتمالاٌ ساسانی ـ صدر اسلام بعد از طی ۵۰ کیلومتر در مسیر جاده مسجد سلیم ۲۲۹۲ ۱۳۷۸/۰۱/۰۹
۶ بقعه، قدمگاه شاه قطب الدین/ امامزاده عبدال تیموریان بین منطقه اندیکاوشیمباز ۲۶۱۲ ۱۳۷۸/۱۲/۲۵
۷ چاه نمره یک قاجاریه شهرستان مسجد سلیمان نزدیک اداره میراث فرهنگی ۳۶۰۹ ۱۳۷۹/۱۲/۲۵
۸ بقعه خضر زنده و قبرستان پیرامون آن صفویه ۱۵ کیلومتری شمال شهر لالی ۴۶۸۴ ۱۳۸۰/۱۰/۱۱
۹ آرامگاه شاه ابوالقاسم قاجاریه (۱۲۲۳ ه‍.ش) ۲۳ کیلومتری شهر لالی، شاه آباد سادات ۴۶۸۵ ۱۳۸۰/۱۰/۱۱
۱۰ قلعه‌میدان اتابکان شهرستان مسجد سلیمان، ۱۶ کیلومتری شهر لالی، ۵۰۰ متری بقعه خضر زند ه ۴۶۸۶ ۱۳۸۰/۱۰/۱۱
۱۱ قلعه صلواتی ایلخانیان استان خوزستان، شهرستان مسجد سلیمان، شمال غربی شهر لالی ۴۶۸۷ ۱۳۸۰/۱۰/۱۱
۱۲ قلعه اره تی (هره تی) ایلخانیان استان خوزستان، شهرستان مسجد سلیمان، بخش لالی ۴۶۸۸ ۱۳۸۰/۱۰/۱۱
۱۳ امامزاده برکه و گورستان مجاور آن صفویه ۵ کیلومتری بعد از لالی، روستای شاه آباد سادات ۴۶۸۹ ۱۳۸۰/۱۰/۱۱
۱۴ شهر قدیمی چال شهر گریوه قرن ۷ ق شهرستان مسجد سلیمان، بخش لالی، روستای‌هارکله ۷۹۲۷ ۱۳۸۱/۱۲/۱۷
۱۵ قلعه مش مرداسی قاجاریه شهرستان مسجد سلیمان، دو کیلومتری شمال شرقی شهر لالی ۹۹۶۲ ۱۳۸۲/۰۶/۲۳
۱۶ محوطه تاریخی کارخانه سیمان تاریخی ـ اسلامی جاده مسجد سلیمان به هفتگل (کیلومتر ۵۵) روستای گل گیر، کارخانه سیمان ۹۹۶۳ ۱۳۸۲/۰۶/۲۳
۱۷ عمارت تاریخی بنه‌وار اتابکان شهرستان مسجد سلیمان، بخش لالی، روستای بنه وار، نزدیکیهای تنگ بابا احمد ۹۹۶۴ ۱۳۸۲/۰۶/۲۳
۱۸ پل‌های آبشور ساسانی ـ اسلامی مسجدسلیمان، بخش اندیکا، ۹ک م غرب شهر لایی، روستای جلودار، رودخانه آبشور ۱۱۹۵۵ ۱۳۸۴/۰۴/۰۵
۱۹ پل آلی کون صفویه ـ قاجاریه شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، غرب روستای چلوار، رودخانه آلی کون ۱۱۹۵۶ ۱۳۸۴/۰۴/۰۵
۲۰ پل نمره یک دوره پهلوی مسجد سلیمان، فاصله ۵۰م میدان نمره یک، مجاورمسجد جامع نمره یک ۱۱۹۵۷ ۱۳۸۴/۰۴/۰۵
۲۱ بیمارستان امام خمینی اواخر قاجاریه شهر مسجد سلیمان، داخل محدوده شهری محله کلگه، خیابان آزادی، نبش میدان امام خمینی ۲۳۷۷۱ ۱۳۸۷/۰۸/۲۵
۲۲ نقش‌برجسته موری تاریخی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان چلو، ۱/۷ کیلومتری شرق روستای موری ۲۳۷۷۲ ۱۳۸۷/۰۸/۲۵
۲۳ محوطه ده گه چلوار قرون میانه اسلامی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان شلال و دشت گل، ۳۰۰ م شمال روستای چلوار ۲۳۷۷۳ ۱۳۸۷/۰۸/۲۵
۲۴ محوطه دره شیران تاریخی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان للر کتک، ۶ کیلومتری شمال غربی روستای ده ماه بنی ۲۳۷۷۴ ۱۳۸۷/۰۸/۲۵
۲۵ قلعه دلی محمد حسین خان صفویه ـ قاجاریه شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان قلعه خواجه، ۴۰۰ م غرب روستای دلی محمد حسین خان ۲۳۷۷۵ ۱۳۸۷/۰۸/۲۵
۲۶ محوطه شولو اشکانی ـ قرون میانه اسلامی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان چلو، ۳۰۰ م شمال روستای سرباز ۲۳۷۷۶ ۱۳۸۷/۰۸/۲۵
۲۷ مسجد تمبی اواخر قاجاریه ـ اوایل پهلوی اول ۲ کیلومتری جنوب غربی شهر مسجد سلیمان، محله (روستایی) تمبی ۲۳۷۸۳ ۱۳۸۷/۰۸/۲۵
۲۸ زورخانه مسجدسلیمان پهلوی داخل محدوده شهری مسجد سلیمان، جنوب میدان انقلاب (میدان مرکزی شهر) خیابان آزادی ۲۳۷۸۴ ۱۳۸۷/۰۸/۲۵
۲۹ نقش‌برجسته بردبت تاریخی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان قره خواجه، ۶ کیلومتری جنوب غرب روستای سوزتینا ۲۵۹۶۳ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۳۰ محوطه چال شیخ احمد قرون میانه و متاخر اسلامی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان کوشک، ۴۰۰ م غرب روستای چال شیخ احمد ۲۵۹۶۵ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۳۱ محوطه چنگا قرون میانه اسلامی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان للر کتک، ۱/۵ کیلومتری شمال غرب روستای کتک بزرگ ۲۵۹۶۶ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۳۲ محوطه بنه حیدر اشکانی ـ قرون میانه اسلامی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان قلعه خواجه، دو کیلومتری جنوب روستای گلالک ۲۵۹۶۷ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۳۳ بردگوری دو چال منار تاریخی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان للر و تک، ۲۵۰ م شمال شرق روستای چال منار ۲۵۹۶۸ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۳۴ قلعه خانی قاجار داخل محدوده شهری مسجد سلیمان، محله چهاربیشه، خیابان آیت الله غفاری ۲۵۹۷۰ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۳۵ بازار تمبی قاجاریه شهرستان مسجد سلیمان، بخش مرکزی، دهستان جهانگیری، روستای تمبی ۲۵۹۷۶ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۳۶ بردگوری یک چال منار تاریخی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان للروکتک، ۶۰۰ م شمال روستای چال منار ۲۵۹۸۰ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۳۷ بردگوری یک چال سنگها تاریخی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان للروکتک، ۸ کیلومتری جنوب شرق روستای کتک ۲۵۹۸۱ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۳۸ بردگوری چال دیره تاریخی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان للروکتک، ۶ کیلومتری جنوب شرق روستای کتک ۲۵۹۸۲ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۳۹ بردگوری امیرالمؤمنین تاریخی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان آبژدان، ۱۵۰ م جنوب شرق روستای امیرالمؤمنین ۲۵۹۸۸ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۴۰ نقش‌برجسته تنگ بتان تاریخی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان للر وکتک، ۱ک م جنوب روستای مورت پادلا ۲۵۹۸۹ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۴۱ محوطه چال دیره هخامنشی ـ قرون میانه و متاخر اسلامی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان للر کتک، ۶ کیلومتری جنوب شرقی روستای کتک ۲۵۹۹۰ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۴۲ بردگوری موری تاریخی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان چلو، ۱/۵ کیلومتری شرق روستای موری ۲۵۹۹۱ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۴۳ محوطه ده کیدیده قرون اولیه و میانه اسلامی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان للرکت، یک کیلومتری جنوب غرب روستای کتک ۲۵۹۹۲ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۴۴ تپه قلعه کهنه قرون متاخراسلامی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان چلو، شمال روستای سربازار ۲۵۹۹۳ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۴۵ بردگوری دو سوسن و سرخاب تاریخی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان چلو، ۱/۲ کیلومتری جنوب غرب روستای سربازار ۲۵۹۹۴ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶
۴۶ بردگوری‌های باغات کتک تاریخی شهرستان مسجد سلیمان، بخش اندیکا، دهستان للر و کتک، دو کیلومتری شمال غربی روستای کتک، در دامنه کوه ۲۵۹۹۵ ۱۳۸۷/۱۲/۲۶

منابع ویرایش

  1. «بررسی مناقشات عبدالحسین دهدشتی و کمپانی نفت جنوب (مطالعۀ موردی؛ اراضی قیر لارستان 1307-1301ش)» (PDF). فصلنامۀ علمی سازمــان اسناد و کتابخانـــۀ ملــی جمهوری اسلامی ایران. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۴ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۴ فوریه ۲۰۲۱. مقدار |dead-url=dead نامعتبر (کمک)
  2. «ولی‌عرب، مسعود. تحولات سیاسی اجتماعی شوشتر در دوره قاجار» (PDF). پرتال جامع علوم انسانی. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱ فوریه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۲ فوریه ۲۰۲۱. مقدار |dead-url=dead نامعتبر (کمک)
  3. «پرونده آتشکده در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۵ فوریهٔ ۲۰۲۲.
  4. «پرونده معبد بردنشانده در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۳ فوریهٔ ۲۰۲۲.