فهرست صنایع دستی ایران
فهرست صنایع دستی ایران فهرست آن دسته از صنایع دستی است که در ایران تولید می‌شوند. بالغ بر ۳۷۰ نوع صنایع دستی در ایران وجود دارد و ایران جزء ۸ کشور اول تولیدکننده صنایع دستی در جهان است.[۱][۲] گستردگی تنوع و کیفیت محصولات صنایع دستی ایران موجب شد این صنایع مورد پسند تمام دنیا قرار گیرد. تهران، همدان و اصفهان بیشترین کالاهای صنایع دستی را بر اساس ارزش در سال ۹۱ صادر کرده‌اند.[۳][۴]
.jpg)
تاکنون ۱۶۵ اثر از صنایع‌دستی استان کردستان موفق به کسب نشان ملی مرغوبیت کالا شده است. در حال حاضر بیش از ۲۸ هزار نفر صنعت‌گر دارای مجوز در رشته‌های مختلف صنایع دستی در استان کردستان مشغول به فعالیت هستند. در حال حاضر ۲۷ مرکز مجتمع کارگاهی آموزشی، ۴۳ کارگاه آموزشی و ۴۸ تعاونی و اتحادیه صنایع‌دستی در سطح این استان به‌طور رسمی فعالیت دارند.[۵][۶]
صنایع دستی ایران ویرایش
طبقه‌بندی‌های گوناگونی از صنایع دستی ایران به عمل آمده و یکی از مناسب‌ترین این طبقه‌بندی‌ها طبقه‌بندی گروه هنرهای سنتی فرهنگستان هنر است:[۷]
بافته‌های داری ویرایش
فرش و قالی ویرایش
- قالی تمام پشمی
- قالی پشم ابریشم
- قالی کرک ابریشم
- قالی گل ابریشم[۸]
- قالی تمام ابریشمی
گلیم ویرایش
بافته‌های دستگاهی ویرایش
جاجیم ویرایش
- جاجیمچه
- گلیمچه متکازین
- چنته
- کیسه حمام
- موج
- ماشته
- اهرامی
- پلاس
پارچه‌ها ویرایش
- پارچه‌های فاخر: زربفت (زری)، مخمل، مخمل نقش برجسته، ترمه، دارایی‌بافی، ابریشم‌دوزی.[۹][۱۰]
- سایر پارچه‌ها: عبا، برک، کرباس، متقال، ارمک‌بافی، شمد، شعربافی، احرامی، چادرشب‌بافی، رو فرشی و پرده‌ای.[۱۱]
رودوزی سنتی ویرایش
دوخت روی پارچه ویرایش
سوزن‌دوزی ویرایش
- سوزن‌دوزی درویشی تفرش
- سوزن‌دوزی بلوچ
- سوزن‌دوزی ترکمن
- سوزن‌دوزی ممقان
- خامه دوزی سیستان[۱۲]
- سیاه دوزی سیستان
- پته‌دوزی
- بخارادوزی
- نقش‌دوزی
- نواردوزی
- ملیله‌دوزی
- گلابتون‌دوزی
- خوس‌دوزی
- زرتشتی‌دوزی
قلاب‌دوزی ویرایش
دوخت داخل پارچه ویرایش
الحاق سایر مواد به پارچه ویرایش
- قیطان‌دوزی
- ده‌یک‌دوزی
- پیله‌دوزی
- آجیدهدوزی
- منجوق‌دوزی
- نقده‌دوزی
- پولک‌دوزی
- سکه دوزی
- زغره‌دوزی
- چهل‌تکهدوزی
صنایع دستی فلزی ویرایش
- دواتگری[۱۳][۱۴]
- حکاکی روی فلز[۱۵]
- قلم‌زنی[۱۶][۱۷]
- مشبک فلز
- ملیله‌کاری
- زرگری
- کوفته‌گری:
- ورشوسازی
- چلنگری
- زمودگری
- قفل سازی
- ریخته‌گری
- زیورسازی
انگشتر سازی (به ویژه انگشتر نقره مردانه)
آثار فلزی ترکیبی ویرایش
میناکاری ویرایش
سفال‌گری ویرایش
سفال بدون لعاب ویرایش
- سفال‌گری با دست
- چرخ‌کاری
- نقش برجسته سفالی
سفال لعاب‌دار ویرایش
- سفال دوغابی
- لعاب‌سازی
- نقاشی روی لعاب
- نقاشی زیر لعاب
- کاشی‌کاری: کاشی‌کاری خود انواع مختلفی دارد: کاشی هفت رنگ، کاشی معرق، کاشی زرین‌فام، کاشی مینایی، کاشی معقلی
- سفال زرین فام
- سفال مینایی
- خرمهره سازی
- بدل‌چینی
آبگینه ویرایش
شیشه‌گری ویرایش
- روش‌ها: شیشه‌گری فوتی، شیشه‌گری فوتی قالبی
- انواع: بارفتن، دوپوست، سه‌پوست.
تزئین شیشه ویرایش
- تراش روی شیشه
- نقاشی روی شیشه مینایی
- نقاشی پشت شیشه
- آبگزکاری
- مات‌کاری
- تلفیق شیشه و فلز
صنایع دستی چوبی ویرایش
- پیکرتراشی
- ارسی‌سازی
- چیق‌بافی
- خاتم‌کاری[۲۳][۲۴]
- خراطی
- سازسازی
- سوخت روی چوب
- قواره‌بری
- کنده‌کاری
- گره‌چینی
- مشبک‌کاری‌چوب
- معرق چوب
- معرق منبت
- منبت‌کاری
- نازک‌کاری
- نقاشی روی چوب
- خولک بافی سیستان
- توتن بافی سیستان[۲۵]
صنایع دستی سنگی ویرایش
- سنگ‌تراشی
- خراطی سنگ
- معرق سنگ
- مشبک سنگ
- حکاکی روی سنگ
- مرصع کاری
- فیروزه کوبی[۲۶][۲۷]
- نقش برجسته مس و فیروزه ماهانیت
نگارگری ویرایش
نگارگری کتاب و مرقعات ویرایش
- تذهیب
- تشعیر
- گل و مرغ
- نقش‌مایه ایرانی:
- طراحی قالی و گلیم
- طراح قلمی
- گره‌گشی
- ساخت ابزار طراحی:
- بوم‌سازی
- ساخت قلم و قلم‌مو
- ساخت چسب‌ها و روغن‌ها
- ساخت مهره
- ساخت کاغذ پوستی
- ساخت تخته صیقل
چاپ‌های سنتی ویرایش
پوستین دوزی ویرایش
نمد مالی ویرایش
حصیر بافی ویرایش
- حصیربافی
- خولک بافی
- گز بافی
- بوریابافی
- چیغ‌بافی
- بامبوبافی
- کپوبافی[۳۰]
- ترکه‌بافی
- ارغوان‌بافی
- مرواربافی
- چم‌بافی
صنایع دستی چرمی ویرایش
- حکاکی روی چرم
- سراجی
- سوخت روی چرم
- معرق چرم
رنگ‌سازی سنتی ویرایش
- ساخت رنگ‌های گیاهی
- ساخت رنگی‌های حیوانی
- ساخت رنگ‌های معدنی
- ساخت رنگ‌های شیمیایی
- مرکب‌سازی:
- مرکب نگارگری
- مرکب خوش‌نویسی
رنگرزی سنتی ویرایش
- رنگرزی روی کاغذ
- رنگرزی روی چوب
- رنگرزی روی ابریشم
- رنگرزی روی پنبه
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۴۰۲/۰۹/۱۹–۰۷:۱۹). «صنایع دستی؛ هنری محبوب در جهان و مهجور در ایران». fa. دریافت‌شده در 2024-04-04. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ AGENCY، خبرگزاری صدا و سیما | IRIB NEWS (۱۳۹۷/۰۴/۱۴–۱۰:۰۰). «ایران سومین تولیدکننده صنایع دستی و سی و نهمین صادرکننده جهان». fa. دریافت‌شده در 2024-04-04. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «جایگاه صنایع دستی ایران در جهان». پایگاه خبری تحلیلی فردا | Farda News. ۲۰۲۲-۰۵-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۰۴.
- ↑ «معرفی هنرهای سنتی و صنایع دستی ایران در نمایشگاه سوغات ترکیه». dolat.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۰۴.
- ↑ «جایگاه صنایع دستی ایران در جهان». پایگاه خبری تحلیلی فردا | Farda News. ۲۰۲۲-۰۵-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۰۴.
- ↑ «١٦٥ اثر صنایع‌دستی کردستان دارای نشان ملی مرغوبیت است». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۳-۰۶-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۰۴.
- ↑ یاوری، حسین (۱۳۸۹). شناخت صنایع دستی ایران. تهران: انتشارات مهکامه. ص. ۱۶.
- ↑ Beattie, M. (December 15, 1986). "Ardabīl Carpet". Encyclopaedia Iranica (به انگلیسی). Encyclopaedia Iranica Foundation. Retrieved 2022-03-11.
- ↑ Johnston, Amanda; Hallett, Clive (2014-02-03). Fabric for Fashion: The Complete Guide: Natural and Man-made Fibres (به انگلیسی). Quercus Publishing. p. 515. ISBN 978-1-78067-513-8.
- ↑ Middle East and Indian Ocean (به انگلیسی). Société d'histoire de l'Orient. 1999. p. 348. ISBN 978-2-7384-8380-5.
- ↑ "پاسداری از میراث و گنجینه گرانبهای صنایع دستی در منابع مکتوب | ایبنا" [Protecting the heritage and precious treasures of handicrafts in written sources]. خبرگزاری کتاب ایران (IBNA). 2010-06-10. Retrieved 2022-03-11.
- ↑ "Iranian handicrafts: Khameh-Duzi of Sistan-Baluchestan". Tehran Times (به انگلیسی). 2021-10-09. Retrieved 2022-10-07.
- ↑ "A research on Shiraz's native art-industry condemned to oblivion". Allameh Tabataba’i University (به انگلیسی). 2023-09-09. Retrieved 2023-09-09.
Dovatgari
- ↑ سامانیان, ساسان; بهمنی, ساره (2022-03-21). "پژوهشی در دواتگری شیراز هنر-صنعت بومی محکوم به فراموشی". دو فصلنامه دانش‌های بومی ایران. 9 (17): 149–176. doi:10.22054/qjik.2023.71081.1343. ISSN 2345-6019.
- ↑ "Iranian handicraft; a rainbow of diversity rooted in old history". IRNA English (به انگلیسی). 2019-06-10. Retrieved 2022-03-11.
- ↑ The Cambridge History of Iran by I. Gershevitch (1985) p.154
- ↑ «Iranian handicraft a rainbow of diversity rooted in old history».
- ↑ «چاقوسازی ایلام نشان جغرافیایی دریافت کرد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۴-۰۱-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۰۴.
- ↑ «صنایع دستی میناکاری». دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۰۴.
- ↑ ««مینای» برخاسته از آتش و خاک؛ هنرمیلیاردی از خانه ایرانی‌هاپرکشید». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۶-۰۲-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۰۴.
- ↑ ««مرصع» سراغ یک تجربه کمتر شنیده شده رفت/ از هنر آزادگان چه می‌دانید؟». www.pririb.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۰۴.
- ↑ هنر میناکاری در ایران. «صنایع دستی». دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۵.
- ↑ Meals, Roy A. (2020-10-20). Bones: Inside and Out (به انگلیسی). W. W. Norton & Company. p. 296. ISBN 978-1-324-00533-9.
- ↑ "Iranian handicraft; a rainbow of diversity rooted in old history". IRNA English (به انگلیسی). 2019-06-10. Retrieved 2022-03-11.
- ↑ "توتن (قایق) یکی از صنایع دستی سیستان /دریاچه هامون چشم انتظار حیات دوباره آن است". Young Journalist Club. Retrieved 2022-03-11.
- ↑ "Iranian MPs Authorize Formation of Handicraft Development Fund - Society/Culture news". Tasnim News Agency (به انگلیسی). July 5, 2017. Retrieved 2022-03-15.
- ↑ Diba, Layla S. (2011). Turkmen Jewelry: Silver Ornaments from the Marshall and Marilyn R. Wolf Collection (به انگلیسی). Metropolitan Museum of Art. Metropolitan Museum of Art. ISBN 978-1-58839-415-6.
- ↑ Sarshar, Houman M. (2014-09-17). The Jews of Iran: The History, Religion and Culture of a Community in the Islamic World (به انگلیسی). Bloomsbury Publishing. pp. 214–215. ISBN 978-0-85773-710-6.
- ↑ "نمدمالی کرمانشاهی، میراث معنوی ایرانی شد" [Kermanshahi felt became the spiritual heritage of Iran]. ایسنا (ISNA). 2013-01-31. Retrieved 2022-03-11.
- ↑ "Kapu of Khuzestan". www.visitiran.ir (به انگلیسی). Retrieved 2022-03-11.
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ فهرست صنایع دستی ایران موجود است. |