فیپا

فیپا یک سرنام برای عبارت «فهرست‌نویسی پیش از انتشار» است. این اطلاعات، در پشتِ صفحهٔ عنوان کتاب چاپ می‌شود.

مثالی از یک فیپا

این اقدام اولین بار توسط دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۳ در مورد انتشارات خود دانشگاه شروع شد. در حال حاضر این کار در ایران توسط اداره کل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی انجام می‌شود.

تاریخچه

تاریخچه فهرستنویسی پیش از انتشار در جهان : این طرح به شکل غیررسمی در سال ۱۸۷۰ در آمریکا پیشنهاد شد و برای اولین مرتبه به طور رسمی توسط کتابخانه کنگره آمریکا در سال ۱۹۰۱ آغاز شد. در سال ۱۹۷۱ برای دومین مرتبه با روشی که برخاسته از طرح فهرستنویسی از مأخذ بود در کتابخانه کنگره آمریکا پی گرفته شد. پس از حدود ۳ سال ۶۵ درصد از کتابخانه های آمریکا دارای فهرستبرگه پیش از انتشار شدند. در انگلستان پیشنهاد این طرح به سال ۱۸۷۶ باز میگردد، اما اجرای رسمی آن به سال ۱۹۷۷ می رسد. در سال ۱۹۸۱ اعلام شد که ۹۰ درصد از کتابخانه های انگلستان از این طرح استفاده می کنند. در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان از این طرح استقبال کرده اند.

تاریخچه «فهرستنویسی پیش از انتشار» در ایران : شکل ابتدایی و مختصر این طرح را در کتابهای چاپ سال ۱۳۴۶ به بعد دانشگاه تهران و ۱۳۴۹ به بعد خانقاه نعمت اللهی می توان دید. در سال ۱۳۷۱ کتابخانه ملی ایران این طرح را به طور آزمایشی با برخی از ناشران به اجرا گذاشت و پس از موفقیت نسبی پیشنهاد قانونی شدن آن ، طی طرحی در اسفند ۱۳۷۴ از سوی کتابخانه ملی به هیئت دولت ارائه شد که تصویبنامه آن در تاریخ ۸/۱۲/۱۳۷۵ به کتابخانه ملی ابلاغ شد و مسئولیت اجرایی طرح بر عهده کتابخانه ملی نهاده شد. در مهر ۱۳۷۷ کتابخانه ملی با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجرای طرح را به طور رسمی آغاز کرد. اکنون با همراهی و مساعدت ناشران عزیز بیش از ۹۰% از کتابهای منتشر شده در سطح کشور همراه با این اطلاعات منتشر می شوند. تخمین زده می شود که فقط سالانه بیش از یک میلیارد تومان صرفه جویی حاصل اجرای این طرح است .

جستارهای وابسته

• کتابخانه ملی ایران
• فاپا
• شابک
• شاپا

منابع

۱-داریوش نیاکان، جان محمدی، تهران، دانشگاه تهران، مقاله ۴ دوره ۴۲ شماره ۴۷. شمارهٔ پیاپی۲۸۳۰۷۶، پاییز ۱۳۸۷، اصل مقاله (K875.81)