قاسمعلی ظهیرنژاد

قاسم‌علی ظهیرنژاد (زاده ۱۳۰۳ اردبیل - درگذشته ۲۱ مهر ۱۳۷۸ تهران) نظامی ایرانی بود، که در فاصله سالهای ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۳ در خلال جنگ ایران و عراق، ریاست ستاد مشترک ارتش را برعهده داشت.

قاسمعلی ظهیرنژاد
نام شناسنامه‌ای	قاسمعلی ظهیرنژاد ارشادی
زادهٔ	۱۳۰۳ اردبیل، ایران
درگذشتهٔ	۲۱ مهر ۱۳۷۸ (۷۵ سال) تهران، ایران
مدفون در	بهشت زهرا، تهران
وفادار به/عضوِ	ایران
سازمان/شاخه	ارتش شاهنشاهی ایران ارتش جمهوری اسلامی ایران ژاندارمری ایران
سال‌های خدمت	۱۳۳۰–۱۳۵۲ ۱۳۵۷–۱۳۷۸
درجه	سرلشکر
فرماندهی در	لشکر ۶۴ ارومیه ژاندارمری نیروی زمینی ارتش
نبردها/جنگ‌ها	شورش ۱۳۵۷ کردها جنگ ایران و عراق
نشان‌ها	نشان نصر (درجه ۱)

وی در سال ۱۳۳۰ وارد دانشکده افسری ارتش شد و از ۱۳۳۳ با درجه ستوان‌دومی فعالیت در ارتش شاهنشاهی ایران را آغاز کرد. او در سال ۱۳۵۲ با درجه سرهنگ‌دومی، از ارتش بازنشسته شد، ولی پس از وقوع انقلاب، به ارتش جمهوری اسلامی ایران فراخوانده شد و دوره کوتاهی در سال ۱۳۵۸ فرماندهی لشکر ۶۴ پیاده ارومیه را برعهده داشت. ظهیرنژاد از ۱۳۵۸ تا ۱۳۵۹ فرمانده ژاندارمری و از ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۰ فرمانده نیروی زمینی ارتش بود. او از ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵ بعنوان نماینده ولی‌فقیه در شورای عالی دفاع ملی فعالیت می‌کرد و در فاصله سالهای ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۸ ریاست گروه مشاوران نظامی فرمانده کل نیروهای مسلح را برعهده داشت.

زندگی‌نامه

قاسمعلی ظهیرنژاد ارشادی، در سال ۱۳۰۳ در شهر اردبیل زاده شد. وی در سال ۱۳۳۰ به دانشکده افسری ارتش وارد شد و پس از فارغ‌التحصیلی، در سال ۱۳۳۳ فعالیت خود در ارتش شاهنشاهی ایران را با درجه ستوان دومی، در لشکر ۷ ارومیه آغاز نمود. ظهیرنژاد در سال ۱۳۵۲ درخواست بازنشستگی کرد و با درجه سرهنگ دومی از ارتش شاهنشاهی بازنشسته شد.

وی پس از وقوع انقلاب ۱۳۵۷، توسط محمدولی قرنی (رئیس وقت ستاد مشترک ارتش) به خدمت در ارتش جمهوری اسلامی ایران فراخوانده شد و با یک درجه ترفیع، به فرماندهی لشکر ۶۴ ارومیه منصوب گردید. او در زمان آغاز ناآرامی‌های کردستان در سال ۱۳۵۸ فرمانده لشکر ۶۴ ارومیه بود، که در این جایگاه، فرمان محاصره و شلیک توپ بر فراز شهر مهاباد را صادر کرد. ظهیرنژاد در سال ۱۳۵۸ با درجه سرتیپی، به فرماندهی ژاندارمری منصوب شد و یک سال بعد، در سال ۱۳۵۹ فرماندهی نیروی زمینی ارتش را برعهده گرفت و به مدت یک سال نیز در این جایگاه فعالیت کرد. وی در تاریخ ۹ مهر ۱۳۶۰ به‌عنوان رئیس ستاد مشترک ارتش منصوب گردید و تا سال ۱۳۶۳ ریاست ستاد ارتش را برعهده داشت. او از ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵ نماینده ولی‌فقیه در شورای عالی دفاع ملی بود و در فاصله سالهای ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۸ ریاست گروه مشاوران نظامی فرمانده کل نیروهای مسلح را برعهده داشت. ظهیرنژاد در سال ۱۳۶۶ درجه سرلشکری دریافت کرد.

سوابق

تندیس قاسمعلی ظهیرنژاد در میدان ارتش شهر اردبیل

• فرمانده لشکر ۶۴ ارومیه
• فرمانده ژاندارمری ایران
• فرمانده نیروی زمینی ارتش
• رئیس ستاد مشترک ارتش
• نماینده ولی فقیه در شورای عالی دفاع ملی
• رئیس گروه مشاوران نظامی فرمانده کل نیروهای مسلح

نشان نصر

سیدعلی خامنه‌ای؛ رهبر جمهوری اسلامی، در سال ۱۳۷۹ یک سال پس از درگذشت قاسمعلی ظهیرنژاد، به‌علت آنچه نقش وی در گروه مشاوران نظامی فرمانده کل قوا، در خلال جنگ ایران و عراق عنوان شد، در مراسمی به او و گروهی دیگر از فرماندهان و مسئولان پشتیبانی نیروهای مسلح، نشان نصر اهداء کرد.

درگذشت

ظهیرنژاد در تاریخ ۲۱ مهرماه ۱۳۷۸ بر اثر سکته مغزی درگذشت و پیکر وی در بهشت زهرا تهران به‌خاک سپرده شد.

دیدگاه‌ها

در طول جنگ ایران و عراق پافشاری او بر اجرای روش‌های کلاسیک رزمی در انجام عملیات‌های نظامی، موجب درگیری وی با فرماندهان ارشد سپاه پاسداران بود. ظهیرنژاد از طراحان اصلی بحث ورود به خاک عراق، پس از آزادسازی خرمشهر بود و استدلالش برای این تاکتیک، تحت فشار گذاشتن عراق، برای تخلیه نیروهای خود از شهرهایی از ایران بود، که هنوز تحت اشغال نیروهای ارتش عراق قرار داشت. به گفته برخی همکارانش همچون تیمسار بختیاری، ظهیرنژاد دیدی بسیار منطقی داشت و به گفته برخی دیگر، کمتر ریسک‌پذیر بود و همین باعث مخالفتش با برخی عملیات‌هایی بود که در آن‌ها از نیروی انسانی زیادی استفاده می‌شد.

جستارهای وابسته

• ولی‌الله فلاحی
• اسماعیل سهرابی
• علی صیاد شیرازی

منابع

• پرده‌برداری از تندیس امیر سپهبد ظهیرنژاد در اردبیل

مناصب نظامی
پیشین: ؟	فرمانده لشکر ۶۴ پیاده ارومیه ۱۳۵۸	پسین: ؟
پیشین: الیاس دانشور	فرمانده ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران ۱۳۵۸ – ۱۳۵۹	پسین: حسنعلی فروزان
پیشین: ولی‌الله فلاحی	فرمانده نیروی زمینی ارتش ۱۳۵۹ – ۱۳۶۰	پسین: علی صیاد شیرازی
پیشین: ولی‌الله فلاحی سرپرست	رئیس ستاد مشترک ارتش ۱۳۶۰ – ۱۳۶۳	پسین: اسماعیل سهرابی
پیشین: ؟	رئیس گروه مشاوران نظامی فرمانده کل نیروهای مسلح ۱۳۶۸ – ۱۳۷۸	بدون متصدی تصدی بعدی توسط: علی شهبازی
مناصب سیاسی
پیشین: سید موسی نامجو	نماینده ولی فقیه در شورای عالی دفاع ملی ۱۳۶۳ – ۱۳۶۵ متصدی همزمان: اکبر هاشمی رفسنجانی	پسین: علی صیاد شیرازی