قیام‌های مردم هزاره ۱۸۸۸–۱۸۹۳
قیام‌های مردم هزاره ۱۸۸۸–۱۸۹۳ یا نسل‌کشی مردم هزاره توسط عبدالرحمن، به قیام‌های مردم هزاره گفته می‌شود که بین سال‌های ۱۸۸۸ تا ۱۸۹۳ میلادی، در برابر ظلم و استبداد حاکمان افغان (پشتون) در افغانستان به وقوع پیوست و در جریان آن بیش از ۶۰ درصد هزاره‌ها قتل‌عام شد و ۲۰ درصد دیگر فرار ممالک خارجه گردید طوریکه هزاره‌های امروزی افغانستان، بازماندگان همان ۲۰ درصد باقی‌مانده‌است. این جنگ پس از جنگ دوم افغان و انگلیس، هنگامی رخ داد که عبدالرحمان با امضای معاهدهٔ گندمک، نصف افغانستان را به قلمرو هند بریتانیا واگذار کرد و با حمایت انگلیس تلاش کرد تا ترکستان، هزارستان و کافرستان را تحت کنترل خود درآورد. پس از حاکمیت کامل عبدالرحمان بر تمامیت ارضی افغانستان، او ظلم و سرکوب هزاره‌ها را آغاز کرد و به دلیل مقاومت هزاره‌ها پس از چندین نبرد سرنوشت‌ساز، نسل‌کشی را بر روی جمعیت هزاره‌جات انجام داد، زمین‌های‌شان را بین پشتون‌ها توزیع کرد، زنان و مردان هزاره به‌عنوان برده فروخته شدند. از این واقعه به‌عنوان فاجعه‌بارترین رویداد تاریخ مدرن جغرافیای افغانستان کنونی یاد می‌شود.[۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱]
| نسل‌کشی هزاره‌ها در دور سوم | |
|---|---|
 زندانیان هزاره در جریان قیام در قندهار | |
| موقعیت | هزاره‌جات، افغانستان |
| تاریخ | ۱۸۹۳ |
| هدف | پاکسازی قومی |
| کشته‌ها | ۴۰۹٬۵۰۰ خانوادهٔ هزاره[۱][۲] |
| قربانی‌ها | مردم هزاره |
| مرتکبان | ارتش افغان به رهبری عبدالرحمان |
قیام اول ویرایش
اولین قیام مردم هزاره علیه عبدالرحمن بین سال‌های ۱۸۸۸ و ۱۸۹۰ روی داد. زمانی که پسر عموی عبدالرحمن، محمد اسحاق، علیه او قیام کرد، رهبران قبیله هزاره‌های شیخ‌علی به حمایت از سردار اسحاق خان برخاستند. جمعیت قبیله پرنور شیخ‌علی در دو گروه شیعه و سنی قرار داشتند. عبدالرحمن از این موقعیت استفاده کرد و هزاره‌های سنی را در مقابل هزاره‌های شیعه قرار داد. این شورش کوتاه مدت بود و زمانی که عبدالرحمن کنترل خود را بر بخش‌های وسیعی از هزاره‌جات گسترش داد، سرکوب شد. او تمام روسای قبایل را اسیر، اعدام یا به زندان کابل فرستاد، مالیات‌های سنگین وضع کرد و مدیران افغان را به مکان‌های اشغالی فرستاد تا در آنجا مردم را بیشتر تحت تسلط خود داشته باشند.[۱۲] هزاره‌های قبیله شیخ‌علی خلع سلاح شدند، روستاهای غارت شدند و زمین‌های شان مصادره و به کوچی‌ها داده‌شد.[۱۳]
میراث ویرایش
عزای بین‌المللی هزاره در ۲۵ سپتامبر یک روز به نام روز سیاه هزاره برای قربانیان قیام هزاره‌ها در دهه ۱۸۹۰ است و هدف شان به رسمیت رساندن این فاجعه ننگین به‌عنوان یک نسل‌کشی است.[۱۴]
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ با توجه به نفوس هزاره در کتاب نژادنامهٔ افغان که پیش از نسل‌کشی ۶۰۰٬۰۰۰ خانوار بود و قتل‌عام بیش از ۶۰ درصد هزاره در جریان نسل‌کشی، این رقم بدست آمده‌است. ابراهیمی، نعمت‌الله (۲۰۱۷). هزاره‌ها و شورش دولتی افغانستان، محرومیت و مبارزه برای به رسمیت شناخته شدن. انتشارات دانشگاه آکسفورد. شابک ۹۷۸-۱-۸۴۹۰۴-۹۸۱-۸.
- ↑ دلجو، عباس (۲۰۱۴). تاریخ باستانی هزاره‌ها. کابل: انتشارات امیری. شابک ۹۷۸-۹۹۳۶۸۰۱۵۰۹.
- ↑ کاتب، فیض‌محمد (۱۹۱۳). سراج‌التواریخ. ج. ۱. کابل: مطبعه دارالسلطنته. دریافت‌شده در ۱۴ اوت ۲۰۲۱.
- ↑ کاتب، فیض‌محمد (۱۹۱۳). سراج‌التواریخ. ج. ۲. کابل: مطبعه دارالسلطنته. دریافت‌شده در ۱۴ اوت ۲۰۲۱.
- ↑ کاتب، فیض‌محمد (۱۹۱۳). سراج‌التواریخ. ج. ۳. کابل: مطبعه دارالسلطنته. دریافت‌شده در ۱۴ اوت ۲۰۲۱.
- ↑ کاتب، فیض‌محمد. نژادنامه افغان. قم. دریافت شده در ۱۴ اوت ۲۰۲۱
- ↑ ابراهیمی، نعمت‌الله (۲۰۱۷). هزاره‌ها و شورش دولتی افغانستان، محرومیت و مبارزه برای به رسمیت شناخته شدن. انتشارات دانشگاه آکسفورد. شابک ۹۷۸-۱-۸۴۹۰۴-۹۸۱-۸.
- ↑ پولادی، حسن (۱۹۸۹). هزاره‌ها: تاریخ، سیاست، اقتصاد و فرهنگ. ترجمهٔ علی عالمی کرمانی. انتشارات کمپنی مغول. شابک ۹۷۸--۹۶۴-۰۶-۰۵۲۷-۱.
- ↑ یزدانی، حسینعلی. پژوهشی در تاریخ هزاره‌ها. چاپخانه مهتاب.
- ↑ موسوی، سید عسکر (۱۹۹۷). هزاره‌های افغانستان. پالگریو مک‌میلان. شابک ۹۷۸-۰۳۱۲۱۷۳۸۶۹.
- ↑ خاوری، محمد تقی (۲۰۰۶). مردمان هزاره و خراسان بزرگ. محمد ابراهیم شریعتی افغانستانی. شابک ۹۷۸-۹۶۴۰۶۴۳۱۶۷.
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامIranicaوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامMousaviوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ هزاره انترنشنال (۲۳ سپتامبر ۲۰۲۱). «یادبود نسل‌کشی هزاره‌ها». هزاره انترنشنال. دریافت‌شده در دسامبر ۲۰, ۲۰۲۱.