گوتفرید لایبنیتس

گوتفرید لایبنیتس
	پرترهٔ لایبنیتس اثر کریستف برنهارت فرانک
زاده	Gottfried Wilhelm von Leibniz; ۱ ژوئیه ۱۶۴۶; لایپزیگ، قلمرو ساکسونی، امپراتوری مقدس روم
درگذشته	۱۴ نوامبر ۱۷۱۶ (۷۰ سال); هانوفر، Electorate of Brunswick-Lüneburg، امپراتوری مقدس روم
ملیت	آلمانی
دوره	فلسفه قرن هفدهم/عصر روشنگری
منطقه	فلسفه غرب
مکتب	خردگرایی; ایدئالیسم; مبناگرایی; مفهوم‌گرایی; بازنمایی‌گرایی; Correspondence theory of truth; Relationism
مهمترین علایق	ریاضیات، فیزیک، زمین‌شناسی، پزشکی، زیست‌شناسی، رویان‌شناسی، همه‌گیرشناسی، دامپزشکی، دیرینه‌شناسی، روان‌شناسی، مهندسی، زبان‌شناسی، لغت‌شناسی، جامعه‌شناسی، متافیزیک، فلسفه اخلاق، علم اقتصاد، دیپلماسی، تاریخ، سیاست، تئوری موسیقی، شعر، منطق، تئودیسه، زبان همگانی، universal science
ایده‌های اصلی	گوتفرید لایبنیتس
	متأثر از فلسفه مدرسی، ارسطو، ارشمیدس، اقلیدس، آپولونیوس، افلاطون، فرانسیسکو سوارز، Anne Conway، رنه دکارت، توماس هابز، نیکولا مالبرانش، باروخ اسپینوزا، ژاک بنینی بوسوئه، بلز پاسکال، کنفوسیوس ;
	اثرگذار بر جرج بارکلی، Platner، ولتر، دیوید هیوم، ایمانوئل کانت، برتراند راسل، جرج بول، نوربرت وینر، کورت گودل، برنهارت ریمان، کارل فریدریش گاوس، ژوزف-لوئی لاگرانژ، لئونارد اویلر، مارتین هایدگر، چارلز سندرز پرس، آلفرد تارسکی، بنوآ مندلبرو، ویلهلم وونت، گوتلوب فرگه، نیکولاس رشر، Rauschenbusch ;
امضا

گوتفرید ویلهلم لایبنیتس (به آلمانی: Gottfried Wilhelm Leibniz) ‏ (۱۶۴۶–۱۷۱۶)، فیلسوف، ریاضیدان و فیزیک‌دان آلمانی بود که همچنین نقش به‌سزایی در سیاست اروپایی زمان خویش بازی کرده‌است و مقام بالایی نیز در تاریخ فلسفه و تاریخ ریاضی دارد. لایبنیتس بنیان‌گذار سیستم دودویی است. وی محاسبات دیفرانسیل و انتگرال را که همراه با دانش معادلات دیفرانسیل پایه‌گذار بسیاری از پیشرفت‌های بشر شدند، همزمان ولی کاملاً مستقل از آیزاک نیوتن به دست آورد و همین موضوع باعث اختلاف او با نیوتون بر سر این که کدام زودتر مبدع این علم بوده‌اند، گردید، که البته ظاهراً نیوتون پیروز این بازی شد و اکثر کشفیات به نام او ثبت شد، هرچند که نمادها و نشانه‌هایی که امروزه به‌طور گسترده استفاده می‌کنیم، نشانه‌هایی اند، که لایب‌نیتس نخستین بار به کار گرفت. (به‌طور مثال نماد dy/dx برای مشتق تابع (y(x در نقطه x یا نماد (∫) برای انتگرال) او از بزرگ‌ترین فیلسوفان عصر خِرد و روشنگری محسوب می‌شود. در مکانیک کلاسیک، او بر این عقیده بود که زمان و مکان نسبی هستند، در حالی که نیوتون بر عقیده خودش مبنی بر مطلق بودن زمان و مکان اصرار می‌ورزید.

لایبنیتس اهل وسعت نظر بود و می‌کوشید تمام مسالک و معتقدات بشری را باهم سازش دهد و با این که هواخواه دکارت بود از او کورکورانه پیروی نمی‌کرد و می‌گفت: «فلسفه دکارت به‌منزله دهلیز حقیقت است، از آن باید وارد شد اما نباید آن‌جا متوقف ماند.» با این که لایبنیتس تألیفات فراوانی داشت، کتاب‌های اندکی از او به‌جا مانده‌است؛ یکی به نام شعور انسان و دیگری به نام خداجویی و هر دو این کتاب‌ها به زبان فرانسوی نوشته شده‌است.^{^{[نیازمند منبع]}}

فلسفهویرایش

تمبر یادبود لایب‌نیتس، منتشرشده در سال ۱۹۶۶، جمهوری فدرال آلمان

این فیلسوف آلمانی را در زُمرهٔ پیروان ایدئالیسم خِردگرا (rationalist) محسوب می‌کنند. او همانند جرج بارکلی، فیلسوف ایرلندی، قائل به وجود ماده نبود و آن را توهم و زاییدهٔ ذهن انسان می‌دانست. فلسفهٔ لایبنیتس مبتنی بر دو اصل امتناع تناقض و دلیل کافی است. اصل امتناع تناقض بیان می‌دارد، که از میان دو گزارهٔ متناقض تنها یکی می‌تواند درست باشد. اصل جهت کافی مدعی است که بدون جهت و علل کافی هیچ چیز در عالم موجود نمی‌شود و هیچ گزاره‌ای صدق نمی‌کند. با کاربرد این دو اصل، لایبنیتس نتیجه می‌گیرد که به‌موجب اصل امتناع تناقض هر قضیه تحلیلی صادق است و به‌سبب اصل جهت کافی، هر قضیهٔ صادق چون از جهات و مقدمات کافی نتیجه‌گیری می‌شود، پس تحلیلی است؛ بنا بر این، قضایای صادق و قضایای تحلیلی هم‌ارزاند.

لایبنیتس دنیا را بهترین جهانِ ممکن برای زندگی انسان که خدا می‌توانسته خلق کند می‌دانست و معتقد بود هیچ چیزی در جهان بیهوده نیست و حتی پدیده‌های شر مانند زلزله، قحطی و سیل، زمینه‌ساز خیر اند و این حداقل «شرّ گزاف» است، که برای خلق جهانی متعادل ممکن بوده‌است. در بحث «شرّ اخلاقی» وی معتقد بود که اختیار و آزادی انسان عمدتاً باعث تولید شرٌ اخلاقی (مثل قتل و جنایت و دزدی…) می‌شود.^[۱]

وی همچنین جهان را متشکل از ذرات بسیار کوچک و هماهنگ خداگونه به نام «مُنادها» می‌دانست و حتی کتابی به نام مُنادولوژی دارد. الهیات او را بیشتر متأثر از اسپینوزا و دکارت می‌دانند.

جستارهای وابستهویرایش

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به گوتفرید لایبنیتس در ویکی‌گفتاورد موجود است.

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ گوتفرید لایبنیتس موجود است.

منابعویرایش

↑ تاریخچه کوتاهی از فلسفه، نایجل واربرتون، نشر ققنوس ٩٣

Aiton, Eric J. ، 1985. Leibniz: A Biography. Hilger (UK).
Hall, A. R. ، 1980. Philosophers at War: The Quarrel between Newton and Leibniz. Cambridge Univ. Press.
Hostler, J. ، 1975. Leibniz's Moral Philosophy. UK: Duckworth.

این یک مقالهٔ خرد پیرامون یک ریاضی‌دان است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

این یک مقالهٔ خرد پیرامون یک فیلسوف است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[1] تاریخچه کوتاهی از فلسفه، نایجل واربرتون، نشر ققنوس ٩٣

[۱]

پرترهٔ لایبنیتس اثر کریستف برنهارت فرانک
زاده	Gottfried Wilhelm von Leibniz ۱ ژوئیه ۱۶۴۶ لایپزیگ، قلمرو ساکسونی، امپراتوری مقدس روم
درگذشته	۱۴ نوامبر ۱۷۱۶ (۷۰ سال) هانوفر، Electorate of Brunswick-Lüneburg، امپراتوری مقدس روم
ملیت	آلمانی
دوره	فلسفه قرن هفدهم/عصر روشنگری
منطقه	فلسفه غرب
مکتب	خردگرایی ایدئالیسم مبناگرایی مفهوم‌گرایی بازنمایی‌گرایی Correspondence theory of truth Relationism
مهمترین علایق	ریاضیات، فیزیک، زمین‌شناسی، پزشکی، زیست‌شناسی، رویان‌شناسی، همه‌گیرشناسی، دامپزشکی، دیرینه‌شناسی، روان‌شناسی، مهندسی، زبان‌شناسی، لغت‌شناسی، جامعه‌شناسی، متافیزیک، فلسفه اخلاق، علم اقتصاد، دیپلماسی، تاریخ، سیاست، تئوری موسیقی، شعر، منطق، تئودیسه، زبان همگانی، universal science
ایده‌های اصلی	گوتفرید لایبنیتس
متأثر از فلسفه مدرسی، ارسطو، ارشمیدس، اقلیدس، آپولونیوس، افلاطون، فرانسیسکو سوارز، Anne Conway، رنه دکارت، توماس هابز، نیکولا مالبرانش، باروخ اسپینوزا، ژاک بنینی بوسوئه، بلز پاسکال، کنفوسیوس
اثرگذار بر جرج بارکلی، Platner، ولتر، دیوید هیوم، ایمانوئل کانت، برتراند راسل، جرج بول، نوربرت وینر، کورت گودل، برنهارت ریمان، کارل فریدریش گاوس، ژوزف-لوئی لاگرانژ، لئونارد اویلر، مارتین هایدگر، چارلز سندرز پرس، آلفرد تارسکی، بنوآ مندلبرو، ویلهلم وونت، گوتلوب فرگه، نیکولاس رشر، Rauschenbusch
امضا