للوا

لَلِـه‌وا (تلفظ شود: Lále Va) نام سازی بادی از جنس نی در فرهنگ موسیقی طبرستان است. این ساز در گیلان و تالش «لَـله» نامیده می‌شود. در فارسی از آن با عنوان «نی چوپان» هم نام برده‌اند. نام للـه‌وا برگرفته از دو واژۀ مازندرانی «لَـله» و «وا» می‌باشد، که لَـله به معنی نی و وا به معنی باد است.

لَلِوا

طبقه‌بندی	سازهای بادی چوبی
گسترۀ صوتی
سازهای مرتبط
بادی‌های چوبی (کلارینت، ابو، باسون) فلوت آلتو، فلوت باس، پیکولو لـله‌وا
نوازندگان
حسین طیبی سودکلایی، ارسلان طیبی سودکلایی، یحیی قدیری، ابوالحسن خوشرو

ساختار

جنس للـه‌وا از ساقه‌های گیاه نی بوده و دارای هفت بند و شش گره است که پنج سوراخ آن در جلو و یکی در پشت قرار دارد. تفاوت آن با نی هفت‌بند این است که دهانه «نی» برای اینکه به آسانی میان دندان‌ها قرار گیرد به طرف داخل تراشیده شده و یک قطعه فلز یا تلق روی آن قرار می‌گیرد؛ در حالی که دهانه «للـه‌وا» از طرف خارج تراش خورده تا به‌راحتی روی گوشه لب قرار گرفته و برای نوازنده ایجاد مزاحمت نکند. همچنین تعداد سوراخ‌های للـه‌وا در مازندران در مقایسه با گیلان و تالش یک سوراخ بیشتر است که برای اجرای مقام‌های نزدیک به همایون استفاده می‌شود.

تاریخچه

این ساز با زندگی دامپروری و آرمان‌ها و ارزش‌های گالش‌ها و چوپانان ارتباط دارد. قدیمی‌ترین نغمه‌های این ساز مربوط به چرای دام‌ها و وصف دامند. بعدها برخی نغمات و قطعات مربوط به رپرتوار سرنا و قطعات موسیقی مراسمی مانند «رقص مقوم» یا برخی نغمه‌های آوازی مانند «کتولی» و «کل‌حال» نیز با این ساز خوانده شدند.

چند ساز للـه‌وا در اندازه‌های مختلف

در حال حاضر، مهم‌ترين نغماتی كه توسط اين ساز اجرا می‌شوند، به شرح زير است:

اميری، كتولی، سماحال، كشتی مقوم، بورسری، كمرسری، كل‌حال، نقرسری، سلك‌حال، چراغ‌حال، مش‌حال ، تريكه‌سری، جلويی، رقصی (رقص مقوم)، سماحال، غريبی، همه ره بُردن، ياغی بورده، كردِ حال (چپون‌حال) و گروهی از ترانه‌ها و ريزمقام‌ها

جستارهای وابسته

• سبک امیری
• سبک کتولی
• سبک طالبا

منابع

• رضا دیوسالار (۲۰۰۹-۰۶-۲۸). «کتاب آموزش لَله وا». پارپیرا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳۱ تیر ۱۳۹۱.