لویی (گیاه)
لویی[۲][۳] یا لوئی (نام علمی: Typha latifolia) نام یک گونه از سرده لویی است. این گیاه علفی و پایا دارای برگ‌های پهن می‌باشد و پهنای برگ آن ۲ تا ۴ سانتی‌متر است. ارتفاع گیاه بوربا ۱/۵ تا ۳ متر می‌باشد. نام‌های دیگر این گیاه در فارسی عبارتند از: لوخ، گُرز، و توتک. از برگ‌های آن در حصیربافی، سبدبافی و ملات‌ها استفاده می‌شود.
| لویی | |
|---|---|
| |
| وضعیت حفاظت | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | آوندداران |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گل‌دار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | تک‌لپه‌ای‌ها |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | تک‌لپه‌ای‌های برگ‌بیدی |
| راسته: | گندم‌سانان |
| تیره: | لوئیان |
| سرده: | لوئی |
| گونه: | لویی |
| نام دوبخشی | |
| Typha latifolia | |
لوئی گیاهی آبزی است با ریزوم ضخیم افقی که برگ‌های تسمه‌ای از انتهای ریزوم خارج می‌شود. انتشار جغرافیایی آن شامل مناطق استوایی و معتدله است. این خانواده شامل یک جنس Typha با حدود ۱۵ گونه است.[۴]
در ایران حدود ۶ گونه از این جنس در آب‌های شیرین و کم عمق در حاشیه رودخانه‌ها، تالاب‌ها، دریاچه‌ها و آب‌های راکد می‌روید. برگ‌های لوئی در تهیه حصیر و سبدهای حصیری به کار می‌روند. در تالاب پریشان این گیاه برای پرندگان و سایر جانوران پوشش خوبی به‌شمار می‌رود. این گیاه به‌طور پراکنده و به همراه گیاه نی می‌روید.
ویژگی‌ها ویرایش
لوئی گیاهی است که در مرداب‌ها و نیزارها می‌روید و بر روی ساقه‌ای که به شکل نَرک از هم جدا می‌شود، چیزی شبیه گُرز می‌شود. این گرز لوله‌ای پس از مدتی از هم می‌پاشد و شبیه قاصدک به هوا می‌پرد.
لویی گیاهی است چندساله با ساقه‌های زیرزمینی و میوه‌های استوانه‌ای مخمل‌مانند به رنگ قهوه‌ای و خرمایی. بومی مرداب‌ها، برکه‌ها و باتلاق‌های معتدل و آب‌های شیرین است و با ویژگی برگ ریزان پاییزی که ارتفاع آن به یک تا دو متر و البته در مناطقی از قبیل کالیفرنیا، تکزاس، مکزیک و آرژانتین، ارتفاعش به ۵ متر نیز می‌رسد.
لویی معمولاً در آب‌های راکد و کنار نهرها می‌روید. دارای ساقه‌ای بلند و عمودی است که انتهای آن به دو شاتون تراکم استوانه‌ای شکل که در حقیقت گل‌های آن هستند و یکی روی دیگری قرار دارد، ختم می‌شوند. دارای دو نوع نر و ماده می‌باشند. پس از دوران گلدهی، گل‌های نر فرو ریخته و می‌افتند و تنها یک محور برهنه نازک از آن باقی می‌ماند، اما گل‌های ماده رشد کرده و ضخیم می‌شوند و در وقت رسیدن میوه‌ها به شکل یک چماق یا گرز استوانه‌ای در می‌آید و به همین علت آن را گرز می‌نامند.
دانه‌های آن را کرک‌های پنبه‌ای پوشانیده که شبیه پنبه می‌باشند و باعث می‌شود که دانه پس از رها شدن در زمستان و حتی تا اوایل فروردین به همراه باد به آسانی به اطراف پراکنده شود. برگ‌های آن باریک و دراز است که از قاعده ساقه خارج و به‌طور عمودی تا راس ساقه بالا می‌رود. قسمت زیرین گیاه را ساقه زیرزمینی ضخیمی تشکیل می‌دهد که به‌طور افقی قرار گرفته و ریشک‌های گیاه به آن متصل و در خاک فرورفته‌اند.
خواص گیاه لوئی ویرایش
گردهٔ این گیاه دارای خواص بسیاری است که عبارتنداز:[۵]
- مدر است
- برای معالجه و تسکین دردهای پشت و کمر
- ناراحتی‌های بر مجاری ادرار
- درد قاعدگی‌های دردناک و همچنین در موارد قطع عادت ماهیانه بدون دلیل خاص تجویز می‌شود
- قابض، قاطع خون‌ریزی و التیام دهنده زخم است
- تب بر می‌باشد
- ترشحات مفرط پس از زایمان را خشک می‌کند.
همچنین اگر این گیاه را آن را نیم کوب کرده بجوشانید و آب صاف کرده آن را بنوشید. مدر میرد و خنک‌کننده است، برای افزایش ترشح شیر مفید می‌باشد، التهاب و ورم پستان را برطرف می‌کند، تب بر است، اسهال خونی را قطع می‌کند.[۵]
منابع ویرایش
- ↑ Lansdown, R.V. (2017). "Typha latifolia". IUCN Red List of Threatened Species. IUCN. 2017: e.T164165A84300723. doi:10.2305/IUCN.UK.2017-1.RLTS.T164165A84300723.en. Retrieved 12 November 2021.
- ↑ مترقی مهناز و پاینده، خوشناز. 1399. بکارگیری گیاهان لویی (Typha Latifolica) و علف هفت بند (Polygonum aviculare) جهت تصفیه فاضلاب شهری اهواز. نشریه: اکوبیولوژی تالاب (تالاب) سال:1399 | دوره:12 | شماره:44، صفحات :59-78. https://www.sid.ir/paper/360099/fa
- ↑ صمیمی لقمانی، سارا، عباسپور، علی؛ قاسم زاده گنجه ای، محمد؛ سمسار، هانیه. 1392. نقش گیاه آبزی لویی در حذف نیتروژن و فسفر از پساب شهری. نشریه: پژوهش های حفاظت آب و خاک (علوم کشاورزی و منابع طبیعی) سال:1392 | دوره:20 | شماره:5، صفحات :99-114. https://www.sid.ir/paper/156312/fa
- ↑ فرهنگ گیل و دیلم، تألیف محمود پاینده لنگرودی. مدخل گرز، گورز.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ wikiwook. «لوئی و خواص آن». ویکی ووک / زندگی آگاهانه لحظاتی شاد و آرام.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Typha latifolia». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۵.
- دانشنامه آمریکایی Encarta. مدخل Cattail.
- Turner, Nancy J. Food Plants of Interior First Peoples (Victoria: UBC Press, 1997) ISBN 0-7748-0606-0
پیوند به بیرون ویرایش
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ لویی (گیاه) موجود است. |
 | این یک مقالهٔ خرد زیست‌شناسی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |