مادران دادخواه
مادران دادخواه به مادرانی گفته می‌شود که فرزندانشان در ایران، در اعتراض‌های گوناگون به دست مأموران جمهوری اسلامی کشته شده‌اند، این زنان، مادران افرادی هستند که عموماً در جریان سرکوب اعتراضات دی ۱۳۹۶، اعتراضات آبان ۱۳۹۸ و خیزش ۱۴۰۱ ایران و سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراین توسط شلیک پدافند هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی جان خود را از دست دادند.
.jpg)
همچنین مادران کشته‌شدگان در اعدام زندانیان عقیدتی-سیاسی ایران در تابستان ۱۳۶۷ که به مادران خاوران نیز شهرت دارند و مادران کشته‌شدگان در جریان حوادث پس از انتخابات ریاست‌جمهوری دهم ایران مشهور به مادران پارک لاله و دیگر مادران کشته‌شدگان در دوران ۴۴ سال حکومت جمهوری اسلامی از جمله این مادران دادخواه در ایران هستند.[۱]
پیشینه ویرایش
پیشینه جنبش مادران دادخواه در ایران، عمدتاً به مادران اعدام دسته‌جمعی زندانیان عقیدتی سیاسی ایران در تابستان ۱۳۶۷ بازمی‌گردد. مادرانی که فرزندانشان عمدتاً از طیف چپ بودند که به‌طور دست جمعی توسط حکومت جمهوری اسلامی اعدام شدند. آنها در هنگام ملاقات با یکدیگر آشنا شدند و با ارتباطات، هستهٔ مادران خاوران را ایجاد کردند.[۲]
مادران پارک لاله ویرایش
مادران پارک لاله، به گروهی از زنان گفته می‌شود که فرزندانشان در جریان اعتراضات ۱۳۸۸ به‌دست نیروهای امنیتی کشته شدند. آنها دادخواه فرزندانشان و همچنین علیه جمهوری اسلامی مبارزه می‌کردند و خواستار آزادی زندانیان سیاسی بودند. آنها در پارک لاله تهران گرد هم می‌آمدند که با سرکوب مواجه می‌شد. در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۸۸ در جریان یکی از تجمع‌ها، با یورش مأموران ۳۰ تن از مادران بازداشت شدند.[۳]
آبان ۹۸ ویرایش
پس از سرکوب مرگبار اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران، خانواده‌ها و و مادران قربانیان، با به راه انداختن کارزار اینترنتی، با یکدیگر در فضای مجازی آشنا شدند و مادران آبان را تشکیل دادند. آنها به‌طور علنی برای دادخواهی و علیه جمهوری اسلامی فعالیت می‌کنند.[۴] آنها هم مانند دیگر مادران دادخواه، با سرکوب و بازداشت مواجه می‌شوند. از اقدامات آنها می‌توان به تجمع اعتراضی در میدان آزادی تهران برای حمایت از اعتراضات تابستان ۱۴۰۰ ایران اشاره کرد که با ضرب و شتم توسط نیروهای امنیتی و بازداشت همراه شد.[۵]
اقدامات و خواسته ویرایش
این زنان با اعتراض و شرکت در تجمعات مختلف خواستار دادخواهی خون فرزندانشان و شناسایی و محاکمه آمران و عاملان این حوادث خونبار و نیز سرنگونی نظام جمهوری اسلامی ایران هستند.
گوهر عشقی مادر ستار بهشتی، وبلاگ‌نویس ایرانی که در آبان ۱۳۹۱ بر اثر شکنجه در بازداشتگاه کشته شد، از جمله مادران دادخواه است.[۶][۷] او پس از مرگ فرزندش کوشش بسیاری کرد تا قاتل یا قاتلان ستار را به محاکمه بکشاند. وی مرگ پسرش را به موضوعی رسانه‌ای تبدیل کرد و باعث جنجال گسترده‌ای در نظام سیاسی حاکم بر ایران شد.[۸]
پس از کشته‌شدن محمد طاهری در اعتراضات آبان ۱۳۹۸، پدر و مادر او از جمله کسانی بودند که بدونِ هراس، به دادخواهی خون فرزند خود اقدام کردند.[۹] زینب محمدی مادر وی در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در خرداد ۱۴۰۰ با انتشار ویدئویی اعلام کرد که رأی او نه به جمهوری اسلامی است. او گفت: «نه می‌بخشیم نه فراموش می‌کنیم»[۱۰][۱۱][۱۲]
بازداشت مادران دادخواه ویرایش
در روز ۲۲ خرداد ۱۴۰۰، ناهید شیرپیشه مادر پویا بختیاری به همراه نرگس محمدی فعال سیاسی، مادر ابراهیم کتابدار، جعفر عظیم‌زاده و پوران ناظمی که برای دیدار با خانوادهٔ نوید افکاری به شیراز سفر کرده بود، در مقابل زندان عادل‌آباد شیراز بازداشت و پس از چند ساعت آزاد شد.[۱۳]
روز جمعه ۸ مرداد ۱۴۰۰، چند تن از مادران دادخواه پس از تجمع در میدان آزادی تهران و پس از شعار دادن در حمایت از اعتراضات خوزستان بازداشت شده‌اند که ساعاتی بعد آزاد شدند. مادران ابراهیم کتابدار، پژمان قلی‌پور، فرهاد مجدم، سجاد رضایی، میلاد محققی، وحید دامور و خواهر حمید رسولی جزو بازداشت‌شدگان بودند. آنها با تأکید بر پیگیری حق خود، در شعارهاشان تأکید کرده‌اند که به دنبال سرنگونی جمهوری اسلامی هستند. مادر پژمان قلی‌پور، یکی از جانباختگان اعتراضات آبان ۹۸، گفت: «بسه بردگی بسه، ما نمیگیم از ما حمایت کنید، از خودتون حمایت کنید.»[۱۴][۱۵]
شماری از مادران و پدران دادخواه و اعضای خانواده‌های معترضان کشته شده شهرهای سنندج، دهگلان و دیواندره که روز جمعه ۱۹ خرداد ۱۴۰۲ برای حضور بر آرامگاه مهسا امینی و دیگر معترضان کشته شده سقز در آرامستان آیچی شهر سقز حضور یافته بودند، هنگام بازگشت به شهرهای خود به شکل دسته‌جمعی بازداشت شدند.[۱۶]
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ «مادران داغدار و دادخواه؛ از آرژانتین تا خاوران، از کوبا تا بیمارستان لقمان». IranWire | خانه. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۱.
- ↑ «'مادران خاوران' کیستند و چه می‌خواهند؟». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۶-۲۵.
- ↑ «News & Opinion Archives». Ms. Magazine (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۶-۲۵.
- ↑ «ما از مادران داغدار به مادران آبان و پس از آن به مادران دادخواه تبدیل شدیم». www.radiozamaneh.com. ۲۰۲۲-۰۳-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۶-۲۵.
- ↑ «شماری از 'مادران عزادار' پس از تجمع میدان آزادی 'بازداشت شدند'». BBC News فارسی. ۲۰۲۱-۰۷-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۶-۲۵.
- ↑ «ستار زیر شکنجه کشته شد:نوری تازه بر پرونده». صدای آمریکا.
- ↑ ««ستار بهشتی، وبلاگ‌نویس، زیر شکنجه کشته شد»». دویچه وله.
- ↑ بامداد خبر بایگانی‌شده در ۲۴ دسامبر ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine مادر ستار بهشتی سکوتش را شکست: ستار را کشتند؛ از خون فرزندم نمی‌گذرم
- ↑ «محمد طاهری؛ قتل یک جوان ۱۹ ساله بدست دستگاه سرکوب». توانا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱ اوت ۲۰۲۱.
- ↑ «فراخوان مادران داغدار و دادخواه ایران». دادخواست. ۱۵ آذر ۱۳۹۹.
- ↑ «مادر محمد طاهری کشته‌شده در اعتراضات آبان ۹۸ می‌گوید رای او نه به جمهوری اسلامی است | صدای آمریکا فارسی». ir.voanews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۱.
- ↑ «سخنان مادرمحمد طاهری». توییتر بگو نه.
- ↑ «ضرب و شتم خانواده نوید افکاری مقابل زندان؛ بازداشت چند ساعته نرگس محمدی و مادران دادخواه». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۱-۰۶-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۱۲.
- ↑ «مادران دادخواه آبان ۹۸ آزاد شدند». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۱.
- ↑ «بازداشت جمعی از مادران دادخواه در میدان آزادی». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۱-۰۷-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۱.
- ↑ «گزارش‌ها از «بازداشت خانواده‌های دادخواه» پس از حضور در آرامگاه مهسا امینی». رادیو فردا. ۲۰ خرداد ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۱۰ ژوئن ۲۰۲۳.