محمدتقی مصباح یزدی

با محمد یزدی اشتباه نشود.

تقی مصباح (زادهٔ ۱۱ بهمن ۱۳۱۳ در یزد) مشهور به علامه مصباح یزدی، مجتهد، فیلسوف، مفسر، استاد اخلاق، بنیان‌گذار و رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، عضو سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، رئیس سابق شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت و یکی از استادان حوزهٔ علمیهٔ قم است. مصباح به عنوان استاد اخلاق و رهبر معنوی جبهه پایداری شناخته می‌شود.

علامه محمد تقی مصباح یزدی

شناسنامه
نام کامل	تقی مصباح
زادروز	۱۱ بهمن ۱۳۱۳ خورشیدی (۸۴ سال)
زادگاه	یزد، ایران
دین	اسلام
مذهب	شیعه دوازده امامی
اطلاعات علمی و مذهبی
استادان	حسین طباطبایی بروجردی سید روح‌الله خمینی محمدجواد انصاری همدانی محمد تقی بهجت محمدعلی اراکی محمدحسین طباطبایی
شاگردان	غلامرضا فیاضی محمود رجبی علیرضا اعرافی عباسعلی کدخدایی پرویز داوودی مرتضی آقاتهرانی
کتاب‌ها	آموزش فلسفه معارف قرآن (مجموعه تفسیر موضوعی) نظریه سیاسی اسلام طوفان فتنه کشتی بصیرت

مناظره تلویزیونی از راست: عبدالکریم سروش و مصباح یزدی در برابر احسان طبری و فرخ نگهدار در سال ۱۳۶۰

ایشان از نظر بصیرت سیاسی از نوابغ زمان هستند. حضر‌‌‌‌‌ت ایشان از منظر علمی به دلیل نوشتارهایش در زمینه تفسیر موضوعی قرآن، و فلسفه اسلامی - به ویژه یکی از کتاب‌های درسی حوزه تحت عنوان «آموزش فلسفه» که به زبان‌های عربی، انگلیسی و غیره نیز ترجمه شده است. استاد فلسفه و تفسیر خوانده می‌شود. مصباح که از دوره دوم مجلس خبرگان رهبری نماینده استان تهران در آن بوده‌است در انتخابات سال ۱۳۹۴ از انتخاب مجدد برای ورود به این مجلس بازماند.

تحصیلات حوزوی

تحصیلات ابتدایی خود را در هفت سالگی آغاز کرد. سپس وارد حوزهٔ علمیهٔ یزد شد و دورهٔ مقدمات و سطح را همان‌جا به اتمام رساند، سپس در سال ۱۳۷۱ه‍.ق عازم نجف شد، و پس از یک سال برای ادامهٔ تحصیل به قم هجرت کرد و حدود ۸ سال به‌طور مداوم در درس فقه حسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد. وی در سن ۲۵ سالگی به درجهٔ اجتهاد رسید؛ اما با این حال تا ۸ سال در دروس فقه و اصول روح‌الله خمینی و تا ۱۵ سال در درس فقه محمد تقی بهجت و تا ۲ سال در درس محمد علی اراکی شرکت می‌کرد. وی از شاگردان درس تفسیر و فلسفهٔ محمدحسین طباطبایی نیز به‌شمار می‌رود و با پایه‌گذاری مدرسه حقانی توسط علی قدوسی و محمد حسینی بهشتی استاد و عضو هیئت مدیره این مدرسه می‌شود. اما بعدها به دلیل اختلافات شدیدش با علی شریعتی از این سمت کناره گرفته و به مؤسسه «در راه حق» می‌پیوندد

فعالیت‌های علمی فرهنگی

پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ایران او در تأسیس دفتر همکاری حوزه و دانشگاه و در جهت تحول و بازسازی نظام حوزه نقش فعالی ایفا کرد. او بنیاد علمی پژوهشی باقرالعلوم و سپس مؤسسهٔ آموزشی پژوهشی امام خمینی را در قم پایه‌گذاری کرد. وی هم‌اکنون رئیس مؤسسهٔ علمی پژوهشی امام خمینی و همچنین رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت و عضو جامعهٔ مدرسین حوزهٔ علمیهٔ قم می‌باشد.

فعالیتهای سیاسی

مصباح یزدی در واکنش به رویدادهای پس از انتخابات سال ۱۳۸۸ گفت: «سلسله جنبان این قضایا هر که بود درصدد حذف ولایت فقیه از نظام سیاسی کشور بود.» وی «ولایت فقیه را روح انقلاب و مشخصه این حکومت» دانسته و گفت: «دشمنان می‌خواستند یا این رکن اساسی را حذف یا تضعیف و کمرنگ کنند که در این جریان برخی آگاهانه و برخی فریب خورده اقدام به این امر نمودند.» او همچنین در ۲۱ مرداد ۱۳۸۸ در جمع گروهی از هنرمندان بسیجی در مؤسسه آموزشی امام خمینی در قم این‌گونه استدلال کرد که وقتی رئیس‌جمهوری از جانب رهبری نصب و تأیید می‌شود به عامل او تبدیل شده و از این پرتو نور بر او نیز تابیده می‌شود و لذا «وقتی ریاست جمهوری حکم ولی فقیه را دریافت کرد اطاعت از او نیز مثل اطاعت از خداست.» وی همچنین از رهبران جبهه پایداری انقلاب اسلامی است که طی سال‌های اخیر به عنوان یک گروه سیاسی ظهور و بروز کرده‌است. مؤسسه مطالعاتی امریکن اینترپرایز نیز در تحلیلی اظهار داشت که محمد تقی مصباح یزدی و عزیز خوشوقت از نزدیکان سید علی خامنه‌ای هستند.

انتخابات مجلس شورای اسلامی دهم

در زمان دولت یازدهم ایران، مصباح از مخالفان این دولت محسوب می‌شد و از برنامه انفرادی خود و اعضای جبهه پایداری برای در دست‌گرفتن اکثریت اعضای دوره دهم مجلس شورای اسلامی صحبت کرده‌است. وی در جلسات خود با نمایندگان دوره نهم مجلس شورای اسلامی که عضو جبهه پایداری هستند، از سعید جلیلی و باقری لنکرانی، به عنوان بهترین گزینه‌ها برای در دست گرفتن ریاست دوره نهم مجلس شورای اسلامی سخن گفته‌است.

انتخابات خبرگان ۱۳۹۴

مصباح که از دور دوم مجلس خبرگان رهبری نمایندگی استان تهران در آن را برعهده داشته‌است از کسب آرای کافی برای انتخاب مجدد در انتخابات ۷ اسفند ۱۳۹۴ بازماند. وی نوزدهم شد و نتوانست در بین شانزده نماینده منتخب جای بگیرد. بسیاری از شاگردان و نزدیکان او نیز در انتخاب شدن ناکام ماندند. در ۲۰ اسفند ۱۳۹۴، سید علی خامنه ای، رهبر ایران که پیش از انتخابات نیز دربارهٔ برنامه‌ریزی برای حذف برخی چهره‌ها از مجلس خبرگان هشدار داده بود، در حمایتی آشکار از رأی نیاوردن محمد یزدی و محمدتقی مصباح ابراز نارضایتی کرده و نبودن آن‌ها در مجلس خبرگان پنجم را مایهٔ خسارت دانست.

دیدگاه‌ها

مصباح یزدی از حامیان اسلام بنیادگرایانه و طیف اصولگرا است. او علی‌رغم باور به ریشه‌داشتن اصلاح‌طلبی در «نظام ارزشی اسلام»، از مخالفان جدی جریان اصلاح‌طلبی رایج در ایران است، چنان‌که در حسینیه شهدای قم اصلاح‌طلبان را «احیاکنندگان سنت کفار ۲۵۰۰ سال پیش ایران» نامید. وی همچنین اصلاح‌طلبی با معیارهای مطرح شده از سوی رهبر ایران را، مطلوب دانسته و بیان کرد که «این اصلاح‌طلبی را می‌خواهیم».

احتمال جادو شدن احمدی‌نژاد

مصباح یزدی در سخنانی که هفته‌نامه شما وابسته به حزب موتلفه اسلامی به نقل از او انتشار داد، گفت که بیش از ۹۰ درصد احتمال می‌دهد که احمدی‌نژاد را شخصی (مشایی) سحر کرده باشد.

رهبری فراتر از لیاقت مردم

وی در آذر ۱۳۹۳ گفت: رهبر جمهوری اسلامی (سیدعلی خامنه‌ای) فراتر از لیاقت مردم ایران است!

روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله‌ای با تیتر «دفاع بد چرا؟» اظهارات محمدتقی مصباح یزدی را «دفاع بد از رهبری» با «بی مهری به مردم» توصیف کرد و نوشته: سخنان مصباح یزدی «یکی از مصادیق بارز فعالیت برای تضعیف ولایت است.»

روزنامه ابرار نیز در تیتر یک شماره خود به شدت «سخنان عجیب وی را مورد انتقاد قرار داد و با اشاره به بودجه ۱۲ میلیارد تومانی و دیگر امکاناتی که در بودجه سالانه ایران برای وی در نظر گرفته می‌شود، خطاب به محمدتقی مصباح یزدی نوشت: «آیت الله مصباح در حالی مردم ایران را فاقد شایستگی می‌داند که همین موقعیت و جایگاه در جمهوری اسلامی و خاصه ۱۲ میلیارد تومانی را که در بودجه سالانه کشور به مؤسسه او اختصاص می‌یابد مرهون همین مردم است؛ پولی که از مالیات حاصل از عرق جبین همین مردم تأمین می‌شود.»

مخالفت با ولایت، شرک است

او می‌گوید:

زمامدار صالح باید ذهن مردم را نسبت به آنچه از اسلام نمی‌دانند هوشیار کرده و به آن‌ها آموزش دهد؛ البته در هر زمانی نیز نیازهای مردم مختلف است؛ در هر صورت باید بدانیم که مخالفت با ولی امر مسلمین به نوعی شرک است.

وی یادآورشد:

این مخالفت در واقع مخالفت با خدا و اهل بیت (ع) است زیرا این افراد از امام زمان خود پیروی نکرده‌است؛ در این صورت است که امور از دست خارج خواهد شد و دیگر در مدار نمی‌افتد چون از مدار ولایت خارج شده‌است.

مذهبی

دموکراسی و ولایت فقیه

مصباح از منتقدان جمهوریت است و به رأی گذاشتن نظام توسط روح‌الله خمینی را به معنای اعتقاد او به جمهوریت و حاکمیت رأی مردم نمی‌داند. او در سخنانی گفت: «مردم، ناصر (کمک‌کننده) ولی فقیه هستند، نه ناصب (منصوب‌کننده) و مشرع (مشروعیت دهنده) او». از دیدگاه وی فقها در دوران غیبت نایب عام حجت بن الحسن (مهدی موعود به اعتقاد اهل تشیع) حاکم هستند و نتیجتاً انتخاب حاکم توسط مردم فاقد اعتبار است. این اظهارات وی مورد مخالفت بسیاری حتی بخشی از جناح راست و اصولگرا قرار گرفت، چنان‌که روزنامه جمهوری اسلامی در جریان انتخابات شوراها در سال ۱۳۸۵ با موضع‌گیری در برابر مصباح یزدی، مواضع وی در باب ولایت فقیه را متفاوت با نظرات رهبری دانست و در مقاله‌ای با عنوان «مخالفت رهبری با عملکرد مصباح یزدی» نوشت: «احدی از آحاد ملت حق ندارد از رهبری جلو بیفتد، آیا رهبری از عملکرد و موضع‌گیری‌های شما راضی است؟ ما قرائتی داریم که نه، شما اگر دلیلی بر رضایت ایشان از عملکرد خودتان دارید، ذکر فرمایید، البته اینکه ایشان به مؤسسه شما کمک مالی بکنند یا شما در دفتر ایشان سخنرانی کنید دلیل نمی‌شود». مصباح یزدی بارها تأکید کرده که ملاک دانستن رأی مردم خلاف احکام اسلامی است. او گفت: «متأسفانه برخی باورشان این نیست که حکم اسلامی مقدم بر رأی مردم است.»

بنا به ادعای وی ضدیّت با ولایت فقیه به معنی شرک به خداست.

ارتداد و مجازات قتل

مصباح در سخنرانی‌های خود بارها صراحتاً از اجرای حکم اعدام برای افرادی که مرتد شده‌اند دفاع نموده‌است، چنان‌که یکبار خواستار حکم اعدام برای هاشم آغاجری به اتهام اهانت به امامان شیعه و مراجع تقلید شیعه و همچنین اهانت به پیامبر اسلام شد. همچنین احمد قابل در نامه‌ای به علی خامنه‌ای، ضمن اشاره به اصرار و شهادت مصباح یزدی، مبنی بر کفرآمیز بودن مطالب و مرتد بودن حبیب‌الله آشوری به جرم انتشار کتاب «توحید» که منجر به اعدام وی شد، از وی انتقاد کرد.

شهادت به نفع باقری لنکرانی

در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در سال ۱۳۹۲ به دنبال نام‌نویسی کامران باقری لنکرانی برای نامزدی یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، آیت اله مصباح یزدی در اظهار نظری گفت: «بینی و بین الله شهادت می‌دهم که روی زمین و زیر این آسمان کسی اصلحتر از آقای لنکرانی نمی‌شناسم حتی یک مورد خلاف شرع و خلاف قانون از او مشاهده نشده و امیدوارم که این شهادت برگ زرینی در کارنامه ۸۰ ساله من باشد.»

وی با اشاره به شناخت دیرینه خود از باقری لنکرانی گفت: «من از شش تا هفت سال پیش فکرش را کردم و به این نکته رسیده بودم و به کسی اعلام نکرده بودم و مطمئنم همه حوادث عالم در اراده من سر سوزنی اثر نداشته‌است.»

اما به دنبال انصراف باقری لنکرانی از نامزدی درست قبل از اعلام احراز صلاحیت کاندیدا ریاست جمهوری توسط شورای نگهبان، آیت اله مصباح یزدی در مورد سعید جلیلی اظهار داشت: «مقام معظم رهبری که به‌دلیل نبوغ ذاتی و بیش از سی سال حضور در مدیریت کلان نظام اسلامی، بسیاری از مسائل نظام را بهتر از دیگران درک می‌کنند بر چند مسئله از جمله استکبار ستیزی و حفظ عزت اسلامی تأکید کرده‌اند. با توجه به تحقیق‌ها، بررسی‌ها و مشورت‌ها، به نظر می‌رسد که آقای سعید جلیلی در اصول و مبانی ضعف ندارد و در مواردی مانند پایبندی به دین، عشق به ولایت، جدیت در اجرای احکام و اهتمام به ارزشهای اسلامی، بیش از حد نصاب را دارد.»

وجود امدادهای غیبی در جنگ ۳۳ روزه حزب‌الله لبنان با اسرائیل

مصباح یزدی اظهار کرده‌ است: در جنگ ۳۳ روزه اتفاقاتی افتاد که جز به صورت امداد غیبی قابل تفسیر نیست، من از شخص سید حسن نصرالله شنیدم که گفت اسرائیلی‌ها به نیروهای حزب‌الله حمله می‌کردند، ولی پس از عقب‌نشینی نیروهای حزب‌الله نیروهای اسرائیلی پیشروی نمی‌کردند، دلیل را که از سربازان اسرائیلی جویا شدند، آن‌ها گفتند که مردانی با لباس‌های سفید با شمشیر با ما می‌جنگند. وی اضافه کرد: سربازان اسرائیلی قضیه جنگیدن مردانی با لباس‌های سفید به همراه شمشیر را در مصاحبه با شبکه‌های اسرائیلی گفتند و در جنگ ۳۳ روزه داستان‌های عجیبی اتفاق افتاد که مصادیق امداد غیبی زنده شد.

انکار حقوق شهروندی برابر

وی معتقد است نباید به بهانه حقوق شهروندی منکر فرق میان پیروان ادیان مختلف شد. به گفته وی «نباید با بهانه حقوق شهروندی بگوییم بهایی، یهودی و مسلمان هیچ فرقی باهم ندارند چون احکام ذمه در اسلام برای چنین مواردی بیان شده‌است. غرب از آزادی بتی ساخته که باید آن را "شکست و قدم در راه صحیح گذاشت.» وی نه تنها برای غیر مسلمانان حقوق شهروندی برابر قائل نیست، که اهل سنت را نیز معتقدان به «دین ناحق» می‌داند. وی با بیان این که مسلمانان به‌طور یکسان از نعمت دین بهره‌مند نیستند خواستار ترویج کتاب‌های شیعه در بین اهل تسنن شد تا "کسانی که تعصب کمتری دارند، زودتر به دین حق دست پیدا کنند." مصباح یزدی همچنین از تدوین منشور حقوق شهروندی توسط حسن روحانی انتقاد کرد، زیرا به زعم او در این منشور "بهائی و مسلمان، انقلابی و ضدانقلاب برابرند."

منظور از"اهل ذمه" غیرمسلمانان اهل کتاب (یهودیان، مسیحیان و زرتشتیان) هستند که از میان سه گزینه ""پذیرش اسلام، جنگ یا التزام به شرایط ذمه" راه سوم را انتخاب کرده‌اند و به دولت اسلامی جزیه می‌پردازند.

واکنش نسبت به سخنان حسن روحانی

مصباح یزدی در خرداد ۱۳۹۳ در سالروز درگذشت آیت‌الله خمینی در جمع اعضای کاروان پیادهٔ عازم حرم وی در پاسخ به سخنان حسن روحانی که گفته بود برخی دچار توهم هستند و مدام غصه دین مردم را می‌خورند در حالی که نه دین را می‌شناسند و نه آخرت را، گفت:

حتی برخی از افراد عمامه به سر که دارای مسئولیت هستند، در واکنش به اجتماع مردم در خصوص بدحجابی و نگرانی علما از وضع دین و فرهنگ و تجمع روحانیت در فیضیه، آن‌ها را کسانی معرفی می‌کنند که اسلام را نشناخته‌اند و آن‌ها را متهم به توهم می‌کنند. باید از وی پرسید مگر خود تو دینت را از کجا یادگرفته‌ای؟ از فیضیه یا از انگلستان؟

تقریباً همه مسئولین ما در دوره‌های مختلف در ته دلشان باور نداشتند که بتوان حریف آمریکا شد و معتقدند که ایران در علم، تکنولوژی، صنعت و نظایر اینها به آمریکا نیازمند است و چاره‌ای جز رابطه با آمریکا وجود ندارد و البته این رابطه، هزینه‌ای هم دارد که طبیعتاً باید پرداخت شود. یعنی از یک طرف عامل فکری و از طرف دیگر عامل روانی که راحت طلبی و رفاه طلبی است سبب شده تا این افراد، رابطه با آمریکا را مصلحت بدانند!

جدایی دین از سیاست و بیان این مطلب که دین وظیفه روحانیت است، نه دولت، همان شعار جبهه ملی است که متأسفانه امروز از سوی برخی مسئولین عمامه به سر مطرح می‌شود.

مصباح یزدی در دیدار با اعضای شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی گفت: مهم‌ترین معضل و مسئله در کشور ما، اقتصاد و مادیات نیست، بلکه همان هدفی است که به خاطر آن، انقلاب شد. اگر قرار بود مشکل اصلی ما، اقتصاد و مادیات باشد، که در این صورت اگر انقلاب نمی‌کردیم، بهتر بود؛ چراکه در آن زمان نه تحریمی دامن‌گیر ملت ایران بود و نه مشکل انرژی هسته‌ای داشتیم

واکنش‌ها

در پی سخنان مصباح یزدی، علی مطهری و سید مهدی طباطبایی از وی انتقاد کردند.

سید مهدی طباطبایی در واکنش به سخنان وی گفت:

آقای مصباح بهتر است به درس و بحث و کار علمی‌شان بپردازند.

علی مطهری نیز در پاسخ به وی گفت:

چرا در دولت قبلی که انحرافات فرهنگی بیشتر از امروز بود و رئیس‌جمهور سابق و آقای مشایی افکار ویژه مخالف مبانی و آرمان‌های انقلاب اسلامی را مطرح می‌کردند از قبیل مکتب ایران، وحدت ادیان و بیداری انسانی به جای بیداری اسلامی، فقط گاهی به اشاراتی اکتفا می‌کردید؟

یک جمله رئیس‌جمهور را که قابل تاویل است به سکولاریسم تفسیر می‌کنند و با تندی به وی حمله می‌کنند، لذا این شائبه ایجاد می‌شود که حب و بغض‌ها در اینگونه قضاوت‌ها دخالت دارد.

کتاب‌شناسی

وی دارای تألیفات و آثار متعددی در زمینه‌های فلسفهٔ اسلامی، الهیات، اخلاق و عقاید می‌باشد؛ از جمله:

• اخلاق در قرآن (۳ جلد)
• آذرخشی دیگر از آسمان کربلا
• اصلاحات، ریشه‌ها و تیشه‌ها
• آفتاب ولایت
• آموزش عقاید (۳ جلد)
• آموزش فلسفه (۲ جلد)
• انسان‌شناسی در قرآن
• انقلاب اسلامی، جهشی در فرایند تحولات بین‌الملل
• ایدئولوژی تطبیقی
• بر درگاه دوست
• به سوی او
• به سوی خودسازی
• پاسخ‌های استاد به جوانان پرسشگر
• پاسداری از سنگرهای ایدئولوژیک (۶ جلد)
• پرتویی از امامت و ولایت در قرآن کریم
• پرسش‌ها و پاسخ‌ها (۵ جلد)
• پند جاوید (۲ جلد)
• پندهای امام صادق (ع) به رهجویان صادق
• پیش‌نیازهای مدیریت اسلامی
• تعدد قرائت‌ها

تفسیر معارف القران

• تهاجم فرهنگی
• توحید در نظام عقیدتی اسلام
• جامعه و تاریخ در قرآن
• جامعیت قرآن
• جامی از زلال کوثر (شخصیت حضرت فاطمه زهرا)
• جنگ و جهاد در قرآن (۲ جلد)
• جهان‌شناسی در قرآن
• جوانان و مشکلات فکری
• چکیدهٔ چند بحث فلسفی
• چکیده‌ای از اندیشه‌های بنیادین اسلامی
• حقوق و سیاست در قرآن
• خداشناسی در قرآن
• خودشناسی برای خودسازی
• در پرتو آذرخش
• در پرتو ولایت
• دروس فلسفه
• دروس فلسفه اخلاق
• دین و آزادی
• راه‌شناسی در قرآن
• راهنما شناسی در قرآن
• راهیان کوی دوست
• ره‌توشه (۲ جلد)
• زن، نیمی از پیکر اجتماع
• سلسه مباحث اسلام، سیاست و حکومت
• شرح الهیات شفاء (۲ جلد)
• شرح برهان شفاء (۴ جلد)
• شرح جلد اول اسفار اربعه (۲ جلد)
• شرح جلد هشتم اسفار اربعه (۲ جلد)
• شرح نهایة الحکمه (۲ جلد)
• شکوه نجوا
• عبرت‌های خرداد
• فلسفه اخلاق
• قرآن در آینه نهج‌البلاغه
• قرآن‌شناسی (۲ جلد)
• قلمرو دین
• کاوش‌ها و چالش‌ها (۲ جلد)
• گفتمان روشنگر
• مباحثی پیرامون حوزه
• مباحثی پیرامون عرفان
• معرفت‌شناسی انتقادی
• نجوای عاشقانه
• نظریه حقوقی اسلام (۲ جلد)
• نظریه سیاسی اسلام (۲ جلد)
• نقد و بررسی مکاتب اخلاقی
• نقدی فشرده بر اصول مارکسیسم
• نقش تقلید در زندگی انسان
• نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه
• یاد او (ذکر و ذاکران در کلام امیر مؤمنان)
• یاد تو

شاگردان

وی در طول سالیان تدریس خود تعداد بسیاری از شاگردان را تربیت کرده‌است که اکثر آنان هم‌اکنون از استادان حوزه و دانشگاه هستند از جمله:

1. غلامرضا فیاضی (عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و استاد مؤسسه امام خمینی)
2. علیرضا اعرافی (عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور)
3. محمود رجبی (عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و قائم مقام مؤسسه امام خمینی)
4. محمود محمدی عراقی (داماد آیت‌الله مصباح یزدی)
5. مصطفی ملکیان (استاد دانشگاه)
6. سید محمدرضا طباطبایی (مدیر جامعة الزهرا)
7. کاظم صدیقی (امام جمعه موقت تهران، مدیر مدرسه علمیه امام خمینی ازگل)
8. مرتضی آقاتهرانی (استاد درس خارج و اخلاق، مؤسس مؤسسه اسلامی نیویورک و رهبر جامعه شیعیان آمریکای شمالی، دبیرکل جبهه پایداری)
9. سید یدالله یزدانپناه (عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی)
10. یحیی صالح نیا (نماینده ولی فقیه و امام جمعه غرب تهران)
11. محمد فنایی اشکوری (دانشیار مؤسسه آموزشی امام خمینی)
12. سید محمود نبویان (عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی)
13. پرویز داوودی (معاون اول دولت نهم)
14. منوچهر محمدی (معاون وزیر امور خارجه)
15. عباسعلی کدخدایی (سخنگوی شورای نگهبان)
16. غلامحسین الهام (عضو شورای نگهبان، سخنگوی سابق دولت و وزیر سابق دادگستری)
17. علی مبشری (رئیس دادگاه‌های انقلاب اسلامی تهران)
18. سید ابوالحسن نواب (رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب)

جستارهای وابسته

• قتل‌های زنجیره‌ای
• بنیادگرایی اسلامی
• طیف اصولگرایان

منابع

• کتاب «زندگی‌نامه حضرت آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی. تألیف: اسلامی، محمدتقی، ۱۳۸۲، چاپ نخست، رقعی، شومیز، ۲۸۸ص، با اختصار و ویرایش جدید.

پیوند به بیرون

• وبگاه رسمی
• مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

گفتاوردها

• آزمایش در نظام الهی
• دربارهٔ افشای دشمنان اسلام

موارد مرتبط

• اشتباهات تاریخی مصباح در مجادله با هاشمی خبرگزاری فرارو