محمدحسین فاضل تونی

علامه، فیلسوف، منطق دان
(تغییرمسیر از محمدحسین فاضل‌تونی)

محمدحسین فاضل تونی، (۸ دی ۱۲۵۹، تون (فردوس امروزی) - ۱۲ بهمن ۱۳۳۹، تهران[۱])، فقیه مجتهد و استاد برجستهٔ فلسفه، منطق و ادبیات عرب در دانشگاه تهران بود.[۲]

زندگی و تحصیلات

ویرایش

فاضل تونی سال ۱۲۹۸ قمری در فردوس (تون) خراسان و در یک خانواده روحانی به دنیا آمد. پس از دوران کودک و تحصیلات مقدماتی برای کسب دانش به مشهد رفت و به حضور ادیب نیشابوری رسید. در محضر درس ادیب رسم بر این بود که به طور نوبتی طلبه‌ها از کتاب مطول می‌خواندند و استاد به تشریح مطلب خوانده شده می‌پرداخت. وقتی نوبت شیخ محمدحسین رسید و قرائت کرد بسیار مورد توجه استاد قرار گرفت و وی را تشویق نمود به طوری که از آن پس ملقب به فاضل تونی شد. فاضل برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت و به حضور استادان بزرگ آن حوزۀ علمی از جمله جهانگیرخان قشقایی رسید و در مکتب وی شفای ابو علی سینا و اسفار ملاصدرا را آموخت. فاضل تونی در فقه، اصول، حکمت، فلسفه، ریاضی و نجوم به مقام استادی رسید و به دعوت دکتر ولی‌اله نصر به تهران رفت و در مدرسه علوم سنایی مشغول به تحصیل شد تا اینکه دانشگاه تهران به وجود آمد و فاضل به استادی دانشگاه رسید.[۳]

در دانشگاه تهران

ویرایش

وی در مهر ۱۳۱۲، به عنوان معلم ادبیات عرب در دانشسرای عالی تهران (که اکنون با نام دانشگاه خوارزمی شناخته می‌شود) مشغول به کار شد.[۴] و در دوره رضاشاه عمامه را کنار گذاشت در سال ۱۳۱۵، در دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران به مقام استادی رسید و تدریس زبان و ادبیات عرب و فلسفهٔ قدیم به او واگذار شد. فاضل تونی، علاوه بر تدریس در دانشکدهٔ ادبیات، به استادی دانشکدهٔ علوم معقول و منقول نیز گمارده شد.[۴] وی تا سال ۱۳۳۴ در دانشگاه تهران به تدریس مشغول بود.[۴]

فاضل تونی، به علت حافظهٔ حیرت‌انگیزش، احتیاج به یادداشت کردن نداشت و بسیار کم دست به قلم می‌برد. به این دلیل آثار مکتوب او محدود است و بیشتر یادداشت‌های دانشجویان او، به صورت کتاب درآمده و حواشی مختصری بر آثار عرفانی و فلسفی نوشته‌است. از جمله آثار او، جزوه صرف، تعلیقه بر شرح فصوص‌الحکم، کتاب‌های صرف و نحو و قرائت، ترجمهٔ متون سماع طبیعی، منتخب قرآن و نهج‌البلاغه، منتخب کلیله و دمنه عربی و وفیات الاعیان، جزوه منطق، حکمت قدیم و الهیات را می‌توان نام برد.[۱]

تألیفات فاضل تونی عبارتند از[۳]:

  • حکمت قدیم
  • الهیات
  • ترجمه قانون سماع طبیعی
  • تعلیقه بر شرح فصوص الحکم
  • حواشی بر اسفار

شاگردان

ویرایش

برخی از کسانی که از آموزش‌های فاضل تونی بهره برده‌اند، عبارتند از:

درگذشت

ویرایش

فاضل تونی در تهران درگذشت و در مقبره شیخان قم نزدیکی حرم فاطمه معصومه به خاک سپرده شد.

پانویس

ویرایش
  1. ۱٫۰ ۱٫۱ روزنامهٔ خراسان
  2. محمد ترابیان فردوسی
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ معتمدی، اسفندیار (۱۳۸۶). اصفهان، مدارس نوین و مفاخر آن. اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان. ص. ۲۱۶-۲۱۷. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۵۸۸-۷۷-۰.
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ «فاضل تونی». وب‌گاه رسمی لغت‌نامهٔ دهخدا. دریافت‌شده در ۲۱ دی ۱۳۸۷.

منابع

ویرایش
  • «علامه فاضل تونی». وب‌گاه رسمی روزنامهٔ خراسان. ۵ بهمن ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۴ بهمن ۱۳۸۷.
  • ترابیان فردوسی، محمد. دو ستارهٔ تون. قم: موسسه انتشارات سلسال، ۱۳۸۱.
  • دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۳۵لغت‌نامه دهخدا، به کوشش دکتر محمد معینتهران: سازمان لغت‌نامه، دانشگاه تهران
  • در آسمان معرفت، حسن زاده آملی، شرح حال فاضل تونی. قم، نشر تشیع.