محمدصالح کمیلی
محمّدصالح کمیلی خراسانی (زادهٔ ۱۳۲۰، سامرا) فقیه و عارف معاصر است که به تدریس، تألیف و تربیت عرفانی و سلوکی علاقمندان به عرفان مشغول می‌باشد.
| محمّدصالح کمیلی خراسانی | |
|---|---|
| زادهٔ | ۱۳۲۰ سامرا عراق |
| محل زندگی | سامرا، نجف، لبنان، قم، تهران |
| ملیت | ایرانی |
| آثار | المطالب السلوکیه، صد منزل دل، عرفان اهل بیتی، سرچشمه راز، مفاتیح السلوک |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه دوازده‌امامی |
| والدین | حسن کمیلی خراسانی |
| وبگاه | |
وی از شاگردان سید هاشم حداد که علامه طهرانی در کتاب روح مجرد از او اینگونه نامبرده است: «امّا از ارادتمندان ایشان -مرحوم حداد- در عراق عبارت بودند ازصالح کمیلی.»[۱][۲]
ایشان هم اکنون یکشنبه شب‌ها در مسجد سلماسی قم به تدریس کتاب آداب الصلاة تألیف روح الله خمینی برای عموم مشغول است،[۳] و سایر دروس عمومی و خصوصی ایشان در مرکز تحقیقاتی توحید قم برگزار می‌شود.
زندگی‌نامهویرایش
کمیلی در ۱۳۲۰ (۱۳۶۰ قمری) در سامرا، عراق به دنیا آمده و پس از پرورش و خواندن اولیات به تحصیل علوم دینیه پرداخته و بعد از خواندن سطوح در سامره و نجف و استفاده از علمای بزرگ نجف از قبیل سید روح‌الله خمینی ، از طرف سید محسن حکیم به منطقهٔ بعلبک لبنان اعزام شده و چندین سال در آن سامان رهبری عده‌ای از شیعیان آنجا را داشته و خدماتی از قبیل تبلیغ احکام و تعلیم قرآن و ترویج مذهب شیعه و همکاری با زعیم شیعیان لبنان سید موسی صدر نموده و فعالیتهای سیاسی و اجتماعی خود را در لبنان و هفت کشور دیگر ادامه داد. ایشان به همراهی امام موسی صدر و شهید مصطفی چمران هسته های اولیه ی شیعیان مبارز در لبنان را تشکیل دادند که پس از پیروز انقلاب اسلامی در ایران همین تشکیلات مسلح توسط سید عباس موسوی و برخی دیگر از مبارزین مبدل به هسته های نظامی اولیه ی حزب الله لبنان گردید. ایشان که از پایه گذاران هسته های اولیه ی حزب الله لبنان و دارای سوابق انقلابی و مبارزاتی برجسته ای هستند، در خاطرات خود میگویند : بنده و امام موسی صدر تعدادی از شیعیان را سازماندهی می نمودیم و مصطفی چمران می آمدند و به آنها آموزش های نظامی و جنگ های چریکی می دادند و سپس تحت نظر ما فعالیتهای نظامی و مبارزاتی انجام میگرفت". کمیلی به دلیل علاقه ای که به سید روح‌الله خمینی داشتند، پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، به ایران آمدند تا به فعالیت های انقلابی در ایران کمک نمایند و در سال ۱۳۹۶ قمری به قم آمده و به ادامهٔ تحصیل و خدمات دینی اشتغال دارند. ایشان از آندسته علمای اخلاق و عارف هستند که ارادت و علاقه ی ویژه ای به سید علی خامنه ای رهبر ایران دارند و بارها رهبر ایران را فقیه عارف خطاب نموده و گفته اند: "بر ما مسجل است که خامنه ای یک فقیه و عارف بی نظیر است که اطاعت از ایشان بر همه ی مسلمین واجب است" .[۴]
ایشان در سن پنج سالگی خواندن و نوشتن را نزد پدرش آغاز کرد و در سن ده سالگی رسماً نزد پدرش در سامرا دروس طلبگی را شروع کرد و در مدرسه علمیه میرزای شیرازی مشغول به تحصیل شد. کمیلی در سن پانزده سالگی جهت ادامه تحصیلات حوزوی به نجف رفت و از محضر بزرگانی همچون امام خمینی ره کسب علم نمود.[۵] پس از آن یک سال به ایران مسافرت کرده و بعد مجدداً به نجف برگشت و به ادامه تحصیل مشغول شد.
اساتیدویرایش
اساتید در عراقویرایش
- میرزا علی غروی تبریزی
- مجتبی لنکرانی
- ابولقاسم داوری اصفهانی
- سید نصراللّه مستنبط
- سید روح‌الله خمینی
- سید محمود حسینی شاهرودی
- سید ابوالقاسم خویی
- سید محسن حکیم
اساتید در ایرانویرایش
اساتید دانشکده عالی قضایی در دانشگاه قمویرایش
برخی از استادان وی در سال ۱۳۵۹ ه.ش در دانشکده دوره قضا عبارت بودند از:
- علی مشکینی
- ناظمی بروجردی
- عبدالله جوادی آملی
- محمد مؤمن قمی
اساتید فلسفه، اخلاق و عرفانویرایش
تاثیرپذیری از سید هاشم حدادویرایش
کمیلی دربارهٔ آشنایی با استاد خود سید هاشم حداد می‌گوید:
«زمانی که وارد حوزه علمیه سامره شدم در سن نوجوانی بودم و از حوزه سامره به نجف آمدم و مشغول دروس حوزوی شدیم، صبح‌های پنجشنبه به منزل شیخ عباس قوچانی می‌رفتیم و ایشان یک روضه خصوصی داشتند و چون می‌دانستم ایشان وصی قاضی است لذا به جلسات ایشان می‌رفتم و خدمت ایشان می‌رسیدیم و از توصیه‌ها و کلمات اخلاقی ایشان استفاده می‌کردم تا اینکه ایشان فرمودند: در کربلا سیدی است به خدمت ایشان هم برس و ما هم به توصیه ایشان به کربلا رفتیم و از همان نگاه اول مجذوب ایشان شدم. مرحوم استاد خودش را با جنبه‌های عرفانی مؤثر نشان داد و ما هم مجذوب ایشان شدیم و فهمیدیم ایشان استاد کاملی است و می‌تواند دستگیری کند و ما هم راه را با ایشان ادامه دادیم و شناخت ما از همان جذبه‌های معنوی و نگاه‌های تربیتی ایشان بود.»[۶]
«ما هرچه داریم، از مرحوم حداد داریم و من در این راه استاد دیگری نمی‌شناسم و تا حالا هم ندیده‌ام. واقعاً ما دلدادهٔ ایشان بودیم و هستیم. ایشان نیاز به تعریف نداشت تا دیگران بخواهند تعریف کنند، بلکه خود ایشان معرّف خودشان بود. در همان اولین ملاقات، تصرفی ملکوتی و روحی در این جانب کرد و مرا به حضور پذیرفت. من استاد خود را با تصرف روحانی و نورانی خود شناختم، نه به توصیف دیگران، و در جذب روحی و باطنی ایشان مکرراً قرار می‌گرفتم و در این تصرفات معنوی و باطنی، توحید مطلق را در خود احساس می‌کردم و تمام جهان و اشیاء را ذوب شده در او می‌دیدم و روح من مانند یک پرندهٔ سبکبال بود که در آسمان‌ها پرواز می‌کند.»[۷]
وی از سن ۲۰ سالگی به مدت ۲۴ سال در عرفان عملی از عارف مشهور سید هاشم حداد بهره برد و اسفار اربعه را در خدمت این استاد طی کرد، و در زمان حیات استاد خود اجازهٔ تربیت شاگرد داشت.[۸]
کمیلی دربارهٔ مدت کسب فیض و طی منازل عرفان از محضر استاد خود می‌گوید:
«بنده حدود ۲۴ سال شاگرد آقا و مولایم مرحوم مغفور، نشانهٔ حق، شاخص هدایتگر، فانی فی الله حاج سید هاشم حداد بودم. از ایشان مطالب و مسائل متنوعی که در امر سلوک الی الله بود، را کسب کردم.[۹]»
پس از سالها استفاده از عارف شهیر سید هاشم حداد، روزی حداد به وی بعنوان بشارت گفت: «بشارت باد به شما که از عالم نفس رها شدی»[۱۰]
و در مرحله دیگری گفته؛ «شما (کمیلی) در سیروسلوک به جایی رسیده‌اید که می‌توانید به رأی و نظر خودتان عمل کنید.»[۱۰]
سوابق و مسئولیت‌هاویرایش
تدریسویرایش
کمیلی در حوزه‌های نجف، سامرا، مشهد، ایلام، خوانسار، فولادشهر اصفهان و نیز در شهر تهران در حوزه‌های شهرک ولیعصر، حوزه خواهران حضرت خدیجه و زینبیه و شاه آبادی و حضرت حجت و امام حسین تدریس نموده است.
ایشان با حضور در قم از سال ۱۳۹۶ هجری شمسی درس اخلاق عرفانی شرح کتاب قوت القلوب تألیف ابوطالب مکّی در مسجد عبدالله جوادی آملی و مدرسه سعادت، و درس خارج فقه از کتاب جواهر الکلام تألیف محمدحسن نجفی، را برگزار کردند.[۱۱]
ادامه درس اخلاق عرفانی قوت القلوب و خارج فقه در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ هجری شمسی در مرکز تحقیقاتی توحید قم برگزار شد، و هم اکنون درس‌های تفسیر سوره حدید، خارج فقه عرفان در مرکز توحید و درس شرح کتاب آداب الصلاة در مدرسه سلماسی قم برگزار می‌شود.
امور فرهنگی و تبلیغویرایش
کمیلی مقید به تبلیغ امور دینی در همه‌ی شرایط و اوقات بویژه مناسبت‌های مذهبی هستند و سفرهای تبلیغی به کشورهای لبنان، سوریه، عراق، پاکستان، فرانسه، آلمان، سوئیس، ایتالیا، استرالیا، مصر، کویت و بسیاری از شهرهای ایران دارد.
دیدار با علما، سخنرانی در حوزه‌های علمیه و مراکز فرهنگی اعم از دادگستری، سپاه پاسداران، حضور در مساجد و هیئات مذهبی و اجتماعات مردمی از جمله فعالیتهای ایشان در سفرهای تبلیغی به شهرها است.
برخی سوابق و مسئولیت‌های فرهنگی کمیلی از زمان انقلاب اسلامی ایران تا کنون عبارتند از نمایندگی مراجع وقت در قم و همکاری با سید موسی صدر و مجلس اسلامی شیعیان در بیروت، از جمله در قالب مسئولیت عقیدتی و فرهنگی مذهبی در چندین منطقه، تبلیغ و اقامت در کشورهای سوریه، پاکستان، مصر، کویت، عراق و لبنان، و تبلیغ و اقامت در شهرهای نظرآباد کرج، شهرکرد، اصفهان، سراوان، زاهدان و نیز یوسف آباد و یافت آباد تهران.
ایشان تولیت مرکز تحقیقاتی پویندگان انوار توحید، بنیاد خیریه صالحیه (در حال تأسیس)، مجمع علمای اخلاق و عرفان را بعهده دارد.
سیاسیویرایش
همکاری با امام صدرویرایش
کمیلی دربارهٔ ارتباط با موسی صدر می‌گوید: «از همان ابتدا، ارتباط تنگاتنگ را با مجلس شیعه اعلی در بیروت به رهبری سید موسی صدر آغاز کردیم. سید موسی صدر به شخص بنده عنایت ویژه‌ای داشت. به محل تبلیغ ما آمدند و آنجا سخنرانی فرمودند و گاهی همراه خانواده به منزل ایشان می‌رفتیم و یک مجوز هم از مجلس برای رفتن به تدریس در مدارس دولتی گرفتیم، که در آن کلاس‌ها بعضاً مسیحیان هم بودند. سید موسی صدر یک شخصیت پرکار بود و هیچ وقت آرام نمی‌نشست. با ماشین خود اغلب مناطق و روستاهای شیعه را در جنوب و شمال رفته و برای آنها مسجد و حسینیه ساخته بود و کمک‌های مالی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی فراوان می‌کرد. خود بنده را برای چند نقطه از لبنان به مأموریت فرستاد؛ مثلاً قریه صریفا و میفدون در جنوب کشور و قریه بین‌النهرین در منطقهٔ طرابلس و بسیاری از مناطق دیگر.»[۱۲]
همکاری با امام خمینیویرایش
کمیلی طی سال‌های تبعید سید روح الله خمینی در عراق با وی ملاقات مکرر و در سخنرانی‌ها و درس خارج ولایت فقیه ایشان شرکت می‌کرد و از جهت سیاسی همسو و همفکر با اندیشه سیاسی و انقلاب خمینی است.
ایشان راجع به آشنایی خود با خمینی می‌گوید: ابتدای آشنایی ما با امام راحل از همان نجف شروع شد؛ به این ترتیب که ماه رمضانی در مدرسه مرحوم آیت الله العظمی بروجردی نزدیک به صحن مطهر، ظهرها حضرت امام اقامه جماعت میفرمودند. ... در بعضی ایام که حضرت امام از مدرسه به منزل خود واقع در خیابان قبله که امروز به شکل موزه‌ای در آمده می‌رفتند، در اثنای راه با اینکه دوست نداشتند جمعی همراه ایشان باشند، ولی بنده خیلی مواقع در معیت ایشان بودم و با همدیگر صحبت می‌کردیم. در عین جذابیت، با ابهت و قدرتمند بودند. [۱۳]
وی در آستانه پیروزی انقلاب ایران فعالیت‌هایی جهت پخش جزوات صحبت‌های خمینی و سخنرانی برای مردم در داخل و خارج از کشور داشته است.
مترجم امام خمینیویرایش
پس از پیروزی انقلاب ایران، کمیلی بعد از یک سفر تبلیغی از پاکستان به زاهدان و سپس به تهران و اقامتگاه روح الله خمینی در مدرسه علوی رفت. ایشان راجع به آن دوران می‌گوید؛ «وقتی به تهران رسیدم، گفتند: اقامتگاه حضرت امام در مدرسه علوی است. رفتم آنجا. به محض ورود، حضرت آیت الله طاهری خرم آبادی مرا دید و کارت سبز مخصوص تردد را به بنده داد و بنا شد یک هفته به عنوان مترجم در کنار امام باشم. لذا هیأت‌های عربی که می‌آمدند. و امام هم به چه دلیل مایل بودند فارسی صحبت کنند، نمی‌دانم. بنده باید برای آنها سخنان امام را ترجمه می‌کردم. از جمله هیأت یاسر عرفات بود که با حدود ۵۰ نفر به زیارت امام آمده بودند. مأموریت اینجانب ترجمه اضواع و احوال آن روز به واردین بود. تلفن‌های خارجی و بعضا پرسش‌های روزنامه‌های عربی را هم جواب می‌دادم. یکی از دوستان که از لبنان آمده بود، میگفت فلانی! روزنامه‌های لبنانی در آن روزها به عنوان فرد مقرب نزد امام، مطالب شما را منعکس می‌کردند.[۱۴]
کمیلی بعد از استقرار جمهوری اسلامی در برخی ارگان‌های نظامی و فرهنگی از جمله مسئولیت فرهنگی کمیته امداد واحد شمیرانات، مسئول عقیدتی سیاسی در کمیته انقلاب، شهربانی و ژاندارمری سراوان زاهدان و سپاه پاسداران یکی از مناطق تهران، مسئول گزینش دانشگاه نیروی هوایی تهران، مسئول عقیدتی لجستیک دانشکده پزشکی سپاه تهران فعالیت و اشتغال داشتند.[۱۵]
مرکز تحقیقاتی توحیدویرایش
کمیلی در سال ۱۳۹۶ هجری شمسی سازماندهی فعالیتهای علمی و تربیتی خود را با پیگیری تأسیس یک مؤسسه فرهنگی هنری تحقیقاتی ادامه داد و در سال ۱۳۹۷ هجری شمسی مرکز فرهنگی هنری تحقیقاتی پویندگان انوار توحید زیر نظر اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی قم به ثبت رسید.
این مرکز در کنار چاپ و تألیف آثار محمدصالح کمیلی، در حال تأسیس مجمع علمای اخلاق و عرفان، تأسیس بنیاد خیریه صالحیه، برگزاری همایش‌ها و نشست‌های معرفتی عرفانی، بزرگداشت سالیانه سید هاشم حداد و همچنین گردهمایی‌های فصلی برای علاقمندان مباحث عرفانی و معرفتی برگزار می‌نماید.[۱۶]
تالیفاتویرایش
آثار آیت الله کمیلی خراسانیویرایش
- المطالب السلوکیه (عربی، چاپ دارالمحجه البیضاء بیروت)
- المطالب السلوکیه ویراست جدید (نشر آیت اشراق)
- ترجمه المطالب السلوکیه (انتشارات آرام دل تهران)
- عرفان اهل بیتی (نشر انوار توحید)
- اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی (مرکز چاپ ستاد نمایندگی ولی فقیه در سپاه)
- مشکات دل، شرح المطالب السلوکیه (انتشارات بین الملل)
- سرچشمه راز شرح دعای افتتاح (نشر انوار توحید)
- مفاتیح السلوک (نشر جمهوری)
- حداد در آینه حداد، زندگینامه و احوالات سید هاشم حداد (نشر انوار توحید)
- تقریرات دروس خارج امام خمینی - آیت اللّه خویی - آیت اللّه میرزا باقر زنجانی - آیت اللّه گلپایگانی (چاپ نشده)
- صد منزل دل شرح منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری ۳ جلد (نشر انوار توحید)
و تألیفات دست‌نوشتهٔ مختلف دیگر در عرفان و فقه و اصول و…
آثار درباره آیت الله کمیلی خراسانیویرایش
- شیخ عارف تألیف وحید برزی (نشر آیت اشراق)
- دلداده تألیف سید عباس موسوی مطلق (نشر آثار دانشوران)
منابعویرایش
- ↑ روح مجرد، علامه سیدمحمدحسین حسینی طهرانی، ص ۶۲.
- ↑ «پایگاه عرفان معرفت النفس». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۵ مه ۲۰۱۶.
- ↑ متن پیوند، متن اضافی.
- ↑ گنجینهٔ دانشمندان، مرحوم شریف رازی، ج ۸، ص ۲۳۲.
- ↑ کتاب دلداده، سید عباس موسوی مطلق، صفحهٔ ۲۶.
- ↑ «پایگاه کنگره بزرگداشت آیت الله سید علی قاضی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۶.
- ↑ کتاب دلداده، سید عباس موسوی مطلق، صفحهٔ ۴۹.
- ↑ کتاب شیخ عارف، وحید برزی، صفحهٔ ۳۰.
- ↑ کتاب شیخ عارف، وحید برزی، صفحهٔ ۲۲.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ کتاب شیخ عارف، وحید برزی، صفحهٔ ۲۳.
- ↑ «پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله کمیلی - وب سایت تخصصی عرفان عملی». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۹-۱۶.
- ↑ کتاب دلداده، سید عباس موسوی مطلق، صفحهٔ ۴۰.
- ↑ کتاب دلداده، سید عباس موسوی مطلق، صفحه ۳۲.
- ↑ کتاب دلداده، سید عباس موسوی مطلق، صفحه ۳۴.
- ↑ کتاب دلداده، سید عباس موسوی مطلق، صفحه ۴۴ و ۴۵.
- ↑ «وبگاه مرکز انوار توحید».