محمد مختاری

مترجم، نویسنده، و شاعر ایرانی

محمّد مختاری (۱ اردیبهشت ۱۳۲۱ – ۱۲ آذر ۱۳۷۷) شاعر، نویسنده، مترجم و منتقد چپ‌گرای ایرانی و از فعالان کانون نویسندگان ایران بود.[۲]

محمّد مختاری
زاده۱ اردیبهشت ۱۳۲۱
۲۱ آوریل ۱۹۴۲
مشهد، ایران
درگذشته۱۲ آذر ۱۳۷۷
۳ دسامبر ۱۹۹۸ (۵۶ سال)
تهران، ایران
یکی از قربانیان قتل‌های زنجیره‌ای
آرامگاهامامزاده طاهر (کرج)
پیشهشاعر، نویسنده، مترجم، منتقد ادبی و نظریه‌پرداز ادبی، منتقد فرهنگی، منتقد سیاسی
ملیتایرانی
همسر(ها)مریم حسین‌زاده[۱]

زندگی‌نامه ویرایش

مختاری در ۱ اردیبهشت ۱۳۲۱ در مشهد زاده شد و در ۱۲ آذر ۱۳۷۷ در ماجرای موسوم به قتل‌های زنجیره‌ای کشته شد. وی، چندین سال در بنیاد شاهنامه، فعالیت داشت. از اعضای کانون نویسندگان ایران و همچنین عضو هیئت دبیران آن بود. او در پاییز ۱۳۷۷ ترور شد. مختاری، آثاری در بررسی آثار شاعران معاصر از جمله نیما یوشیج و منوچهر آتشی دارد. وی از دوستان دیرین محمد بیابانی، شاعر، نویسنده، منتقد ادبی و اسطوره‌شناس اهل بوشهر نیز بود.[۳] محمد مختاری برای نخستین‌بار، شعرهای پل سلان، شاعر آلمانی را به فارسی ترجمه کرد و درباره‌اش نوشت.[۴]

قتل ویرایش

 
آرامگاه محمد مختاری
 
آرامگاه محمدجعفر پوینده و محمد مختاری

محمد مختاری در روز پنج‌شنبه ۱۲ آذر ۱۳۷۷ پیش از غروب برای خرید از منزلش خارج شد و دیگر بازنگشت.[۴] تیمی از اعضای وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران او را ربودند و به قتل رساندند. قتل او، محمدجعفر پوینده، داریوش فروهر و پروانه اسکندری، بخشی از ترورهای سیاسی بود که بعدها به قتل‌های زنجیره‌ای معروف شد و مقامات وقت وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در بیانیه‌ای اعتراف کردند که این قتل‌ها به دست عوامل این وزارتخانه صورت گرفته‌است.[۵]

واکنش علی خامنه‌ای ویرایش

سیدعلی خامنه‌ای، رهبر حکومت جمهوری اسلامی، در یک سخنرانی عمومی گفت:

«محمد مختاری و محمدجعفر پوینده نویسندگانی شناخته‌شده نبودند که جمهوری اسلامی بخواهد برخوردی با آن‌ها بکند.»

وی مدعی شد که قتل‌ها با سناریویی خارجی برای ضربه‌زدن به نظام جمهوری اسلامی انجام گرفتند.[۱]

زندگی شخصی ویرایش

از مختاری دو فرزند به نام‌های سیاوش و سهراب به‌جا ماند که حاصل ازدواج وی با مریم حسین‌زاده است.[۵]

کتاب‌شناسی ویرایش

اشعار ویرایش

  • پنجاه و هفت. تهران: شباهنگ، ۱۳۵۷.
  • ب‍ر ش‍ان‍ه ف‍لات. ت‍ه‍ران: توس، ۱۳۵۶.
  • در وهم سندباد: (مجموعه شعر). تهران: انتشارات پیوند، ۱۳۵۸.
  • س‍ح‍اب‍ی خ‍اک‍س‍ت‍ری (۱۳۶۵–۱۳۷۰) و پ‍ان‍زده ش‍ع‍ر از خ‍ی‍اب‍ان ب‍زرگ (۱۳۶۵–۱۳۶۸). ت‍ه‍ران: ت‍وس، ۱۳۷۸. شابک ‎۹۶۴-۳۱۵-۵۲۲-۶
  • قصیده‌های هاویه. تهران: آرمان، ۱۳۵۶.
  • آرای‍ش درون‍ی (ی‍ک ش‍ع‍ر ب‍ل‍ن‍د). ت‍ه‍ران: ت‍وس، ۱۳۷۸. شابک ‎۹۶۴-۳۱۵-۵۲۱-۸
  • م‍ن‍ظوم‍ه ای‍ران‍ی. ت‍ه‍ران: ق‍طره، ۱۳۶۹.
  • وزن دن‍ی‍ا: م‍ج‍م‍وع‍ه اش‍ع‍ار. ت‍ه‍ران: ت‍وس، ۱۳۷۸. شابک ‎۹۶۴-۳۱۵-۵۲۳-۴
  • مجموعه‌اشعار محمد مختاری. مشهد: بوتیمار، ۱۳۹۵. شابک ‎۹۷۸-۶۰۰-۴۰۴-۲۸۲-۶

ترجمه‌ها ویرایش

  • ت‍راس، وی‍ک‍ت‍ور. م‍ای‍اک‍وف‍س‍ک‍ی. ت‍ه‍ران: ک‍ه‍ک‍ش‍ان: دف‍ت‍ر وی‍راس‍ت‍ه، ۱۳۷۶. شابک ‎۹۶۴-۶۱۷۹-۰۸-۸
  • ک‍ی‍ن‍گ، م‍اری‍ن. م‍اری‍ن‍ا ت‍س‍وت‍ای‍وا. ت‍ه‍ران: ک‍ه‍ک‍ش‍ان: دف‍ت‍ر وی‍راس‍ت‍ه، ۱۳۷۳.
  • درای‍ور، س‍ام. آن‍ا آخ‍م‍ات‍ووا. ت‍ه‍ران: ک‍ه‍ک‍ش‍ان: دف‍ت‍ر وی‍راس‍ت‍ه، ۱۳۷۵.

سایر آثار ویرایش

  • اس‍طوره زال: ت‍ب‍ل‍ور ت‍ض‍اد و وح‍دت در ح‍م‍اس‍ه م‍ل‍ی. ت‍ه‍ران: ن‍ش‍ر آگ‍ه، ۱۳۶۹.
  • ان‍س‍ان در ش‍ع‍ر م‍ع‍اص‍ر، ی‍ا، (درک ح‍ض‍ور دی‍گ‍ری): ب‍ا ت‍ح‍ل‍ی‍ل ش‍ع‍ر ن‍ی‍م‍ا، ش‍ام‍ل‍و، اخ‍وان، ف‍رخ‍زاد. ت‍ه‍ران: ت‍وس، ۱۳۷۸. شابک ‎۹۶۴-۳۱۵-۳۷۸-۹
  • ت‍م‍ری‍ن م‍دارا: (ب‍ی‍س‍ت م‍ق‍ال‍ه در ب‍ازخ‍وان‍ی ف‍ره‍ن‍گ و…). ت‍ه‍ران: وی‍س‍ت‍ار، ۱۳۷۷. شابک ‎۹۶۴-۵۵۰۷-۱۷-۰
  • چ‍ش‍م م‍رک‍ب (ن‍وان‍دی‍ش‍ی از ن‍گ‍اه ش‍ع‍ر م‍ع‍اص‍ر). ت‍ه‍ران: ت‍وس، ۱۳۷۸. شابک ‎۹۶۴-۳۱۵-۵۱۸-۸
  • ح‍م‍اس‍ه در رم‍ز و راز م‍ل‍ی. ت‍ه‍ران: ن‍ش‍ر ق‍طره، ۱۳۶۸.
  • زاده اضطراب جهان (۱۵۰ شعر از ۱۲ شاعر اروپایی). تهران: سمر، ۱۳۷۱.
  • م‍ن‍وچ‍ه‍ر آت‍ش‍ی. ت‍ه‍ران: ت‍وس، ۱۳۷۸. شابک ‎۹۶۴-۳۱۵-۵۲۰-X
  • ه‍ف‍ت‍اد س‍ال ع‍اش‍ق‍ان‍ه: ت‍ح‍ل‍ی‍ل‍ی از ذه‍ن‍ی‍ت غ‍ن‍ای‍ی م‍ع‍اص‍ر و گ‍زی‍نهٔ ش‍ع‍ر ۲۰۰ ش‍اع‍ر ۱۳۷۰–۱۳۰۰. ت‍ه‍ران: ت‍ی‍راژه، ۱۳۷۷. شابک ‎۹۶۴-۹۰۸۳۶-۵-۸

پانویس ویرایش

منابع ویرایش

پیوند به بیرون ویرایش