مرآت البلدان

مرآة البُلْدَان یا مرآت بُلْدَانِ ناصری (به فارسی: آینهٔ شهرها) کتابی از محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه دربارهٔ جغرافیا و تاریخ است. بُلْدَان؛ مفردها بَلَد و بَلْدَة به‌معنیِ شهرها و کشورها است.

نویسنده

نویسندهٔ اثر، وزیر انطباعات وقت بوده و کوشیده است تا بر پایهٔ کتابِ معجم‌البلدان از یاقوت حموی، کتابی جغرافیایی بنویسد.

مُجلدات

جلدِ اول این کتاب که در سال ۱۲۹۴ ق. تألیف شده است بر اساس حروف تهجی تا حرف «ت» به شهر تهران رسیده است و تاریخِ این شهر را تا سال ۹۴۴ یعنی زمان ورودِ شاه طهماسب رسانده است و تا سال ۱۲۶۴ زمان به حکومت رسیدنِ ناصرالدین‌شاه تاریخ را پی گرفته است و سپس دو جلدِ دیگر بر آن افزود و تاریخ را تا سال ۱۲۹۵ ذکر کرد. درحقیقت پس از شهر تهران، مباحثِ جغرافیایی پایان گرفت و جلدِ دوم و سوم به مباحثِ تاریخی اختصاص یافت. این جلد که جلد سوم این دوره است، تحلیلِ هفده سال از سلطنت ناصرالدین شاه را دربردارد.