مریم‌گلی
این مقاله نیازمند ویکیسازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوهنامه، محتوای آن را بهبود بخشید. |
مریم‌گلی معمولی (نام علمی: Salvia officinalis) گیاهی است چند ساله و علفی، ریشه راست و دارای انشعابات فراوان ساقه راست و ارتفاع آن بین ۸۰–۵۰ سانتی‌متر است.
| مریم گلی | |
|---|---|
| |
| مریم‌گلی معمولی، Salvia officinalis | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گلدار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | دولپه‌ای‌های نو |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | آستریدها |
| راسته: | نعناسانان |
| تیره: | نعناعیان |
| سرده: | مریم‌گلی |
| گونه: | S. officinalis |
| نام دوبخشی | |
| Salvia officinalis | |
این گیاه، دارای ساقه‌هایی به رنگ سبز تیره و پوشیده از کُرک‌های انبوه و خاکستری رنگ است. با افزایش عمر گیاه، ساقهٔ آن چوبی، و رنگ آن قهوه‌ای می‌شود.
برگ‌ها بلند و نیزه‌ای شکل و برگ‌های پایینی دارای دمبرگ بلند هستند؛ در حالی که برگ‌های قسمت فوقانی ساقه، دمبرگ کوتاهی دارند. سطح فوقانی و تحتانی برگ‌ها پوشیده از کرک‌های ظریف است. گلها به رنگ بنفش متمایل به آبی، صورتی یا سفید و به صورت مجتمع در قسمت فوقانی ساقه‌ها روی چرخه‌های مخصوصی مشاهده می‌شوند.
روی هرچرخه ۸–۵ گل وجود دارد میوه فندقه و به رنگ قهوه‌ای روشن یا تیره‌است. قطر تاج گیاه حدود ۵۵ سانتی‌متر است. وزن هزار دانه ۶۱/۵۵ گرم و طول دوره جوانه زنی ۱۲ روز می‌باشد.
این گیاه از راسته لب‌گلی‌ها (Lamiales) و تیره نعنائیان (Lamiaceae) است. زمان گلدهی این گیاه، بهار و رویشگاه آن در دامنه‌های صخره ای در منطقه ایرانی – تورانی می‌باشد. این گیاه، انحصاری ایران است و در ناحیه فارس (اقلید) پراکنش دارد و تحت عنوان مریم گلی اقلیدی شناخته می‌شود.
پرورش ویرایش
پرورش مریم‌گلی (به انگلیسی: Common sage) باید در زمین‌های اصلاح شده، قابل نفوذ، حاصلخیز و نسبتاً مرطوب صورت گیرد. بهترین رشد آن در خاک‌های رسی غنی و زهکش دار صورت می‌گیرد و اراضی رو به آفتاب را ترجیح می‌دهد.
گیاهی است مدیترانه‌ای، که در طول رویش به گرما و هوای خشک نیاز دارد. مقاومت آن در برابر گرما زیاد است. این گیاه در زمستان در دمای پایین‌تر از ۱۵- درجه سانتیگراد دچار سرمازدگی شده و طی ۶–۵ روز خشک می‌شود.
هوای گرم و خاک‌هایی با بافت متوسط که حاوی مقادیر مناسبی ترکیبات کلسیم باشند برای آن مناسب است؛ و در افزایش مواد موثره نقش زیادی دارد. خاک‌های شنی و فقیر از عناصر غذایی، مناطق سرد و رطوبت فراوان از عوامل محدودکننده رشد این گیاه هستند. محدوده pH خاک برای کشت مریم‌گلی ۲/۸–۹/۴ است که pH مناسب آن ۴/۶ می‌باشد. این گیاه ۷–۵ سال عمر می‌کند و تا ۴ سال بازدهی اقتصادی دارد. بذرها در درجه حرارت ۱۵–۱۲ سانتی گراد شروع به رویش می‌کنند.
ترکیبات شیمیائی ویرایش
اسانس (توژان حدود ۵۰ درصد)، مواد تلخ و دی ترپن، فلاو نوئید، اسیدهای فنو لیک، تانن.
مواد مؤثر ویرایش
- پلی فنول
- فیتو استروژن
- توژون
- رزمارینیک اسید
- اولئانیک اسید
- سابینن (۱۶/۱۹ درصد)، بتا-پینن (۱۹ درصد)، آلفا-پینن (۳۰/۱۶درصد)، آلفا-ترپینولن (۴۱/۱۴ درصد)، ۱٬۸-سینئول (۸۶/۱۰ درصد) و لیمونن (۷۳/۳ درصد) بالاترین مقدار ترکیبات فرار این گیاه را تشکیل دادند.
- ۵۸ ترکیب فرار در گیاه مریم‌گلی ارغوانی شناسایی شد. بیشترین میزان ترکیبات فرار گیاه مریم‌گلی ارغوانی به ترتیب کامفن (۸۵/۲۸ درصد)، آلفا-پینن (۳۳/۱۲ درصد)، کامفور (۷۳/۱۰ درصد)، لیمونن (۰۱/۹ درصد)، ۱٬۸-سینئول (۴۷/۵ درصد)، بتا-پینن (۵۸/۴ درصد) و بورنیل استات (۷۵/۳ درصد) بود.
- بخش اصلی ترکیبات فرار گیاهان مریم‌گلی لبه‌دار و ارغوانی از نوع مونوترپن‌ها (به ترتیب ۵۷/۹۱ و ۲۸/۸۴ درصد) و سزکوئی‌ترپن‌ها (به ترتیب ۱۲/۵ و ۵۸/۷ درصد) بودند.
موارد مصرف ویرایش
از مریم‌گلی در طب سنتی برای درمان اختلالات دستگاه گوارش مانند نفخ و اسهال و به صورت غرغره در بهبود التهاب دهان و حلق و خون‌ریزی لثه استفاده می‌شود. امروزه مریم‌گلی به عنوان آنتی باکتریال، ضد قارچ، ضد ویروس، ضد تعرق، پایین آورنده فشار خون، ضد التهاب، قابض، افزایش دهنده اشتها و مدر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از پیکر رویشی این گیاه در تهیه قطره‌های خوراکی و عصاره‌هایی جهت استفاده موضعی استفاده می‌شود. قطره خوراکی که از این گیاه تهیه می‌شود، در کاهش تعرق و گُرگرفتگی در دوران یائسگی مؤثر است. همچنین عصاره‌های موضعی به دست آمده، کمک به بهبود آکنه و تبخال می‌کنند.
موارد تایید شده برای مصرف مریم گلی ویرایش
- التهاب لثه و غشاهای مخاطی دهان و گلو
- تسکین تعریق زیاد
- تسکین التهابات پوستی جزئی
- درمان سوء هاضمه
مکانیسم اثر ویرایش
- مواد فیتواستروژنی موجود در گیاه مریم‌گلی موجب کاهش تعرق و گرگرفتگی، به ویژه در زنان یائسه می‌گردد و همچنین اسیدهای فنولی موجود در آن مانند رزمارینیک اسید سبب مهار ترشح عرق می‌شود.[۵][۶][۷][۸]
- مریم‌گلی با داشتن خاصیت ضد باکتریال و ضد التهابی می‌تواند درمان مناسبی برای بیماری آکنه ولگاریس باشد.[۴][۹]
- عصاره گیاه مریم‌گلی سبب مهار رشد باکتری‌های Propionibacterium acnes و Staphylococcus aureus که از مهم‌ترین پاتوژنهای دخیل در ایجاد آکنه هستند، می‌شود. اثر آنتی باکتریال این گیاه مشابه تأثیر داروهای آزلائیک اسید و بنزوئیل پراکسید است.[۹][۱۰]
- اولئانیک اسید موجود در عصاره مریم‌گلی با مکانیسمی مشابه اینترفرون آلفا سبب اختلال در همانندسازی ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ و در نتیجه مهار مراحل اولیه چرخه عفونت‌زایی آن می‌شود.[۱۱]
- نتایج مطالعات نشان می‌دهد عصاره این گیاه در زمان اتصال ویروس به سلول‌ها، با تداخل در پوشش ویریونی ویروس از اتصال و ورود این عوامل به داخل سلولهای میزبان و آلوده کردن آن‌ها جلوگیری کرده و سبب کاهش تشکیل پلاک ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ می‌شود.[۱۲][۱۳]
- همچنین ترکیبات فنولیک موجود در گیاه مریم‌گلی مانند فلاونوئیدها، تاننها و مشتقات کافئیک اسید با اشغال کردن رسپتورهای موجود در سطح ویروس از اتصال ویروس به سلولهای میزبان جلوگیری کرده و موجب غیرفعال شدن ویروس هرپس سیمپلکس می‌شوند.[۱۳]
جستارهای وابسته ویرایش
- مریم‌گلی اصفهانی (S.reuterana) یک گونه بومی ایران[۱۴]
منابع ویرایش
- ↑ امیدبیگی، ر. 1379. تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد دوم. انتشارات آستان قدس رضوی. 219-212.
- ↑ حاجی آخوندی، ع. 1381. راهنمای کاربردی گیاهان دارویی. انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی. 89.
- ↑ فارماکوپه گیاهی ایران، 1381. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت غذا و دارو. 746-740.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Murray, L. , Lagow, B. , 2004. PDR for Herbal Medicines, 3rd ed. Montvale, NJ: Thomson PDR. 698-700.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ EMEA, 2008. European Medicines Agency Evaluation of Medicines for Human Use. Salvia officinalis. 1-39.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ NUTRI NEWS. Recent health and nutrition information from Douglas laboratories. 2006. Phytotherapeutic Management of Endocrine Dysfunctions. 1-8.
- ↑ Bommer, S. , Klein, P. , Suter, A. , 2011. First time proof of sage’s tolerability and efficacy in menopausal women with hot flushes. Advances in Therapy. 28(6): 490-500.
- ↑ Rosing, S. , 1998. Sweatosan–Studiue. Untersuchungs bericht. Aquivalenz der Wirksamkeit und vergleich der Vertraglichkeit von Sweatosan und Salbitee bei Patienten mit idiopathischer hyperhidrosis in der dematoloischen Poliklinik.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Leelapornpisid, P. , Chansakao, S. , Ittiwittayawat T. , 2005. Antimicrobial Activity of Herbal Extracts on Staphylococcus aureus and Propionibacterium acnes. Acta Hort. 5: 97-104.
- ↑ Weckesser, S. , Engel, K. , Simon-Haarhaus, B. , Wittmer, A. , Pelz, K. , Schempp, C.M. , 2006. Screening of plant extracts for antimicrobial activity against bacteria and yeasts with dermatological relevance. Phytomedicine. 14(7-8): 508-16.
- ↑ Smidling, D. , Mitic-Culafic, D. , Vukovic-Gacic, B. , Simic, D. , Knezevic-Vukcevic, J. , 2008. Evaluation of antiviral activity of fractionated extracts of sage Salvia officinalis L. (Lamiaceae). Arch. Biol. Sci. 60(3): 421-429.
- ↑ Nolkemper, S. , Reichling, J. , Stintzing, F.C. , Carle, R. , Schnitzler, P. , 2006. Antiviral effect of aqueous extracts from species of the Lamiaceae family against Herpes simplex virus type 1 and type 2 in vitro. Planta Med. 72(15): 1378-82.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Schnitzler, P. , Nolkemper, S. , Stintzing, F.C. , Reichling, J. , 2008. Comparative in vitro study on the anti-herpetic effect of phytochemically characterized aqueous and ethanolic extracts of Salvia officinalis grown at two different locations. International Journal of Phytotherapy & amp. 15(1-2): 62-70.
- ↑ مگنولیا عطار؛ شیوا مسعودی؛ روح اله فتح الهی و زهرا ولدخانی، ۱۳۸۹، مقایسه ترکیبات تشکیل دهنده روغن‌های اسانسی حاصل از برگ و گل گیاه Salvia reuterena Boiss رویشی در ایران همراه با بررسی خواص ضد باکتریایی آن، همایش ملی گیاهان دارویی، ساری، جهاد دانشگاهی واحد مازندران، http://www.civilica.com/Paper-HERBAL01-HERBAL01_951.html
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ مریم‌گلی موجود است. |