مسمومیت فلج‌کننده صدف

مسمومیت فلج‌کننده صدف (انگلیسی: Paralytic shellfish poisoning) که به اختصار «PSP» نامیده می‌شود، یکی از بیماری‌های چهارگانهٔ ناشی از مسمومیت غذایی با صدف است که علائم مشابهی دارند و با مصرفِ غذاییِ دوکفه‌ای‌ها (همچون صدف سیاه، صدف دوکفه‌ای، صدف چروک و اسکالوپ) مرتبط هستند. این صدف‌ها از جلبک‌های ریز معلق در آب‌ها تغذیه می‌کنند که برخی از آنها همچون داینوفلاژل‌ها دیاتومها و سیانوباکترها،^[۱] حاویِ ساکسیتوکسین و سموم مؤثر بر دستگاه عصبی هستند. این بیماری می‌تواند برای انسان مرگ‌آفرین باشد.

بیشتر موارد این بیماری، در اثر جلبک‌های «الکساندریوم کاته‌نلا»، «الکساندریوم تامارنس» و «الکساندریوم فوندی‌ینس» ایجاد می‌شوند^[۲] که همگی با هم، خانوادهٔ بزرگ «الکساندریوم تامارنس» را تشکیل می‌دهند.^[۳] در آسیا، علت بروز این بیماری، گونهٔ «پیرودینیوم باهامانس» است.^[۴] همچنین، برخی از انواع بادکنک‌ماهیان نیز دارای ساکسیتوکسین هستند و مصرف آنها برای انسان خطرناک است.^[۵]

پاتوفیزیولوژی ویرایش

بیشتر سمومی که در ایجاد مسمومیت‌های غذایی با صدف دخیل هستند، محلول در آب و مقاوم به حرارت و اسید هستند و پختنِ معمولیِ غذا، آنها را از بین نمی‌برد. مهمترین سمِ ایجادکنندهٔ «مسمومیت فلج‌کننده صدف»، «ساکسیتوکسین» نام دارد. این سم، تا چندین هفته در صدف باقی می‌ماند، اما دیده شده، در گونهٔ «صدف کَره‌ای»، تا حدود دو سال هم باقی مانده است. سموم دیگر، شاملِ «نئوساکسیتون» و «گونیائوتوکسین ۱ تا ۴» است که همگی بر دستگاه عصبی جانداران اثر می‌گذارند.

ابتلا به این بیماری در فُرم شدید آن و به‌ویژه در کودکان و افرادی که به دلایلی، دچار نقص سیستم ایمنی هستند، مرگبار است. علائمِ بیماری ظرف ۳۰ دقیقه پس از خوردن صدفِ آلوده آغاز شده و شامل تهوع، استفراغ، اسهال، دردهای شکمی، سوزش یا گزگز لب‌ها، لثه، زبان، صورت، گردن، دست‌ها، پاها و انگشتان است.^[۱] گاهی تنگی نفس، خشکی دهان، احساس خفگی، اختلال تکلم و ناهماهنگی حرکات عضلات هم رخ می‌دهد.

مسمومیت در سایر جانداران ویرایش

این بیماری، یکی از دلایلِ ناتوانی یا مرگ‌ومیرِ سمورهای دریایی در آلاسکاست که یکی از غذاهای اصلی‌شانِ «صدف کَره‌ای» است که ساکسیتوکسین را به عنوان یک مکانیسم دفاعی در خود نگه می‌دارد.^[۶] همچنین تغذیه از ماهی‌های خال‌خالیِ آلوده به ساکسیتوکسین، موجب مرگ‌ومیرِ نهنگان گوژپشت شده است.^[۷]

تصور بر آن است که علتِ مرگِ فک‌های راهب مدیترانه در دریای مدیترانه هم، «مسمومیت فلج‌کننده صدف» بوده است،^[۸] اما هنوز شواهد و مدارکِ کافی برای اثباتِ این فرضیه بدست نیامده است.^[۹]

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ Clark, RF; Williams, SR; Nordt, SP; Manoguerra, AS (1999). "A review of selected seafood poisonings". Undersea & hyperbaric medicine. 26 (3): 175–84. PMID 10485519.
↑ Cembella, A. D. (1998). "Ecophysiology and Metabolism of Paralytic Shellfish Toxins in Marine Microalgae". In Anderson, D. M.; Cembella, A. D.; Hallegraeff, G. M. (eds.). Physiological Ecology of Harmful Algal Blooms. NATO ASI. Berlin: Springer. pp. 381–403. ISBN 978-3-662-03584-9.
↑ Balech, Enrique (1985). "The genus Alexandrium or Gonyaulax of the Tamarensis Group". In Anderson, Donald M.; White, Alan W.; Baden, Daniel G. (eds.). Toxic Dinoflagellates. New York: Elsevier. pp. 33–8. ISBN 978-0-444-01030-8.
↑ Azanza, Rhodora V.; Max Taylor, F. J. R. (2001). "Are Pyrodinium Blooms in the Southeast Asian Region Recurring and Spreading? A View at the End of the Millennium". AMBIO: A Journal of the Human Environment. 30 (6): 356–64. doi:10.1579/0044-7447-30.6.356.
↑ Ngy, Laymithuna; Tada, Kenji; Yu, Chun-Fai; Takatani, Tomohiro; Arakawa, Osamu (2008). "Occurrence of paralytic shellfish toxins in Cambodian Mekong pufferfish Tetraodon turgidus: Selective toxin accumulation in the skin". Toxicon. 51 (2): 280–8. doi:10.1016/j.toxicon.2007.10.002. PMID 17996918.
↑ DeGange, Anthony R.; Vacca, M. Michele (November 1989). "Sea Otter Mortality at Kodiak Island, Alaska, during Summer 1987". Journal of Mammalogy. 70 (4): 836–8. doi:10.2307/1381723. JSTOR 1381723.
↑ Geraci, Joseph R.; Anderson, Donald M.; Timperi, Ralph J.; St. Aubin, David J.; Early, Gregory A.; Prescott, John H.; Mayo, Charles A. (1989). "Humpback Whales (Megaptera novaeangliae) Fatally Poisoned by Dinoflagellate Toxin". Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences. 46 (11): 1895–8. doi:10.1139/f89-238.
↑ Hernández, Mauro; Robinson, Ian; Aguilar, Alex; González, Luis Mariano; López-Jurado, Luis Felipe; Reyero, María Isabel; Cacho, Emiliano; Franco, José; López-Rodas, Victoria; Costas, Eduardo (1998). "Did algal toxins cause monk seal mortality?". Nature. 393 (6680): 28–9. doi:10.1038/29906. PMID 9590687.
↑ Van Dolah, Frances M. (2005). "Effects of Harmful Agal Blooms". In Reynolds, John E. (ed.). Marine Mammal Research: Conservation Beyond Crisis. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press. pp. 85–101. ISBN 978-0-8018-8255-5.

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Paralytic shellfish poisoning». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۳ اوت ۲۰۱۶.

[uhm-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ Clark, RF; Williams, SR; Nordt, SP; Manoguerra, AS (1999). "A review of selected seafood poisonings". Undersea & hyperbaric medicine. 26 (3): 175–84. PMID 10485519.

[2] Cembella, A. D. (1998). "Ecophysiology and Metabolism of Paralytic Shellfish Toxins in Marine Microalgae". In Anderson, D. M.; Cembella, A. D.; Hallegraeff, G. M. (eds.). Physiological Ecology of Harmful Algal Blooms. NATO ASI. Berlin: Springer. pp. 381–403. ISBN 978-3-662-03584-9.

[3] Balech, Enrique (1985). "The genus Alexandrium or Gonyaulax of the Tamarensis Group". In Anderson, Donald M.; White, Alan W.; Baden, Daniel G. (eds.). Toxic Dinoflagellates. New York: Elsevier. pp. 33–8. ISBN 978-0-444-01030-8.

[4] Azanza, Rhodora V.; Max Taylor, F. J. R. (2001). "Are Pyrodinium Blooms in the Southeast Asian Region Recurring and Spreading? A View at the End of the Millennium". AMBIO: A Journal of the Human Environment. 30 (6): 356–64. doi:10.1579/0044-7447-30.6.356.

[5] Ngy, Laymithuna; Tada, Kenji; Yu, Chun-Fai; Takatani, Tomohiro; Arakawa, Osamu (2008). "Occurrence of paralytic shellfish toxins in Cambodian Mekong pufferfish Tetraodon turgidus: Selective toxin accumulation in the skin". Toxicon. 51 (2): 280–8. doi:10.1016/j.toxicon.2007.10.002. PMID 17996918.

[6] DeGange, Anthony R.; Vacca, M. Michele (November 1989). "Sea Otter Mortality at Kodiak Island, Alaska, during Summer 1987". Journal of Mammalogy. 70 (4): 836–8. doi:10.2307/1381723. JSTOR 1381723.

[7] Geraci, Joseph R.; Anderson, Donald M.; Timperi, Ralph J.; St. Aubin, David J.; Early, Gregory A.; Prescott, John H.; Mayo, Charles A. (1989). "Humpback Whales (Megaptera novaeangliae) Fatally Poisoned by Dinoflagellate Toxin". Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences. 46 (11): 1895–8. doi:10.1139/f89-238.

[8] Hernández, Mauro; Robinson, Ian; Aguilar, Alex; González, Luis Mariano; López-Jurado, Luis Felipe; Reyero, María Isabel; Cacho, Emiliano; Franco, José; López-Rodas, Victoria; Costas, Eduardo (1998). "Did algal toxins cause monk seal mortality?". Nature. 393 (6680): 28–9. doi:10.1038/29906. PMID 9590687.

[9] Van Dolah, Frances M. (2005). "Effects of Harmful Agal Blooms". In Reynolds, John E. (ed.). Marine Mammal Research: Conservation Beyond Crisis. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press. pp. 85–101. ISBN 978-0-8018-8255-5.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]