مهرانگیز دولتشاهی
مهرانگیز دولتشاهی (۲۲ آذر ۱۲۹۸ اصفهان – ۲۹ مهر ۱۳۸۷ پاریس) دیپلمات ایرانی، سفیر ایران در دانمارک، سه دوره نمایندهٔ مجلس شورای ملی و فعال حقوق زنان بود. او از نخستین گروه زنان راه‌یافته به مجلس شورای ملی و نخستین زن سفیر در تاریخ معاصر ایران بود.
مهرانگیز دولتشاهی | |
|---|---|
| سفیر ایران در دانمارک | |
| دوره مسئولیت ۱۳۵۴ – ۱۳۵۷ | |
| پادشاه | محمدرضاشاه پهلوی |
| پس از | پرویز سهبدی |
| پیش از | عباس امیرانتظام |
| نماینده دوره‌های ۲۱، ۲۲ و ۲۳ مجلس شورای ملی | |
| حوزه انتخاباتی | کرمانشاه |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۲۲ آذر ۱۲۹۸ اصفهان، ایران |
| درگذشته | ۲۹ مهر ۱۳۸۷ (۸۸ سال) پاریس، فرانسه |
| ملیت | ایرانی |
| روابط | صادق هدایت (دایی) |
| محل تحصیل | دانشگاه روپرشت-کارلز هایدلبرگدانشگاه هومبولت برلین |
| پیشه | فعال حقوق زنان، نویسنده و سیاستمدار |
| تخصص | اولین سفیر زن ایران |
زندگی ویرایش
در مورد زادروز و زادگاه دولتشاهی گزارش‌های متناقضی وجود دارد که توسط وی بیان شده‌است.[۱] عباس میلانی بیان می‌کند که او دو سال ۱۲۹۶ و ۱۲۹۸ را به‌عنوان سال تولد خود معرفی کرده‌است.[۱] او همچنین در مورد زادگاه دولتشاهی به دو شهر تهران و اصفهان اشاره می‌کند.[۱] خانوادهٔ او مالک زمین‌های بسیاری در کرمانشاه بودند.[۲]
مهرانگیز، دختر محمدعلی میرزا مشکوه‌الدوله، نمایندهٔ مجلس و وزیر پست و تلگراف و تلفن در حکومت پهلوی، و اخترالملک، دختر هدایت‌قلی‌خان، بود. خواهر او مهین دولتشاهی همسر مظفر فیروز، وزیر کار در کابینهٔ احمد قوام بود.[۳][۴][۵] او از دودمان قاجار بود.[۱] مهرانگیز همچنین دخترعموی عصمت دولتشاهی، آخرین همسر رضاشاه بود.[۶]
تحصیلات ویرایش
مهرانگیز دولتشاهی تحصیلات دانشگاهی خود را در آلمان گذراند. او مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه هومبولت برلین دریافت کرد[۴] و موفق به کسب مدرک دکترا در رشتهٔ علوم اجتماعی از دانشگاه هایدلبرگ شد.[۴]
فعالیت‌های اجتماعی ویرایش
دولتشاهی در سازمان خدمات اجتماعی و انجمن حمایت از زندانیان کار می‌کرد.[۷] او پیش از سفر کاری به دانمارک، جامعهٔ راه نو را تأسیس کرد که بعداً به بخشی از سندیکای بین‌المللی زنان تبدیل شد.[۷] این جامعه به زنان آموزش می‌داد و از حقوق برابر برای آن‌ها دفاع می‌کرد.[۴] وی همچنین برنامه‌های سوادآموزی بزرگسالان را در جنوب تهران راه‌اندازی کرد.[۷] در سال ۱۳۳۰ او با صفیه فیروز، فعال زنان، به دیدار محمدرضا پهلوی رفت تا در مورد حقوق انتخاباتی زنان در ایران بحث کند.[۸] وی مدیر کمیتهٔ مشورتی در امور بین‌المللی سازمان زنان ایران بود.[۹] او در سال ۱۳۵۲ به‌عنوان رئیس شورای بین‌المللی زنان برگزیده شد و تا سال ۱۳۵۵ در این سمت باقی ماند.[۱۰]
او برای این‌که به روحانیت آن زمان نشان دهد فعالیت این جمعیت در جهت بی‌بندوباری زنان جامعه نیست، با تنی چند از روحانیان برجستهٔ آن زمان، از جمله سید حسین طباطبایی بروجردی و سید موسی صدر دیدارهایی داشت.[۳] وی یکی از مبتکران قانون حمایت خانواده بود که حق طلاق را برای زنان به رسمیت می‌شناخت و اختیار همسر دوم را توسط مرد، منوط به اجازهٔ همسر اول می‌کرد. کتاب جامعه، دولت و جنبش زنان ایران از آخرین نوشته‌های مهرانگیز دولتشاهی است.
فعالیت‌های سیاسی ویرایش
دولتشاهی از حوزه انتخابیه کرمانشاه به مدت سه دوره از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۴ در مجلس شورای ملی حضور یافت و جزو نخستین زنانی بود که به این مجلس راه یافته‌اند.[۹][۱۱] او در تدوین قانون حمایت از خانواده ۱۳۴۶ و اصلاحات آن در سال ۱۳۵۴ نقش بسیاری داشت.[۱۱] وی همچنین به‌عنوان نخستین وزیر امور زنان در ایران خدمت کرد.[۱۲] در دورهٔ وزارت عباسعلی خلعتبری در وزارت امور خارجه ایران، از او برای تصدی سفارت ایران در دانمارک دعوت به عمل آمد (۱۳۵۴) و وی به‌عنوان نخستین سفیر زن ایرانی عازم سفارت ایران در دانمارک شد[۱۲] و تا زمان پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ به این مأموریت ادامه داد.[۱۳]
سال‌های آخر و مرگ ویرایش
دولتشاهی در زمان رخداد انقلاب ۱۳۵۷ در دانمارک بود و پس از آن دیگر به ایران بازنگشت.[۷] او در سال ۲۰۰۲ کتاب جامعه، دولت و جنبش زنان ایران را منتشر کرد.[۷] وی سرانجام در ۲۹ مهر ۱۳۸۷ در سن ۸۸ سالگی در پاریس درگذشت.[۷]
جوایز و افتخارات ویرایش
صلیب بزرگ نشان دانبروگ دانمارک (۱۴ فوریهٔ ۱۹۷۹)
دولتشاهی در سال ۱۹۹۷ به‌عنوان زن سال بنیاد مطالعات زنان ایران در ایالات متحده آمریکا معرفی شد.[۱۴]
دودمان ویرایش
پانویس ویرایش
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ Abbas Milani (19 December 2008). Eminent Persians: The Men and Women Who Made Modern Iran, 1941-1979. Volumes One and Two. Syracuse University Press. p. 526. ISBN 978-0-8156-0907-0.
- ↑ "Centers of Power in Iran" (PDF). CIA. May 1972. Retrieved 5 August 2013.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ زنان دیپلمات و مرضیه‌های سیاستمدار بایگانی‌شده در ۵ سپتامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine خبرگزاری مهر
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ "Sex equality still elusive: feminist". The Age. 6 November 1973. Retrieved 30 July 2013.
- ↑ "Dolatshahi, Mehrangiz". Harvard University. Archived from the original on 22 February 2018. Retrieved 30 July 2013.
- ↑ Camron Michael Amin (1 December 2002). The Making of the Modern Iranian Woman: Gender, State Policy, and Popular Culture, 1865-1946. University Press of Florida. p. 115. ISBN 978-0-8130-3126-2.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ ۷٫۴ ۷٫۵ Nazy Kaviani (28 October 2008). "Mehrangiz Dolatshahi". Iranian. Archived from the original on 5 December 2013. Retrieved 30 July 2013.
- ↑ Ali Akbar Mahdi (October 2004). "The Iranian Women's Movement: A Century Long Struggle" (PDF). The Muslim World. 94. Archived from the original (PDF) on 3 March 2016. Retrieved 29 March 2021.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ "Oral History interview of Mehrangiz Dowlatshahi". Foundation for Iranian Studies. Bethesda, MD. Archived from the original on 24 March 2010. Retrieved 30 July 2013.
- ↑ "About us". International Council of Women. Archived from the original on 9 September 2013. Retrieved 30 July 2013.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ "Mehrangiz Dolatshahi, who struggled for the ratification of the "Family Support Law" in 1967". The Feminist School. 23 October 2008. Archived from the original on 6 May 2021. Retrieved 30 July 2013.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ Darius Kadivar (6 September 2010). "Mehrangiz Dolatshahi First Woman Ambassador of Imperial Iran (1960)". Iranian. Retrieved 30 July 2013.
- ↑ Official Report of Debates. Volume II. Council of Europe. p. 681. GGKEY:49S8UY2XXFL.
- ↑ "The Woman of the Year. Past awardees". IWSF. Archived from the original on 12 July 2013. Retrieved 30 July 2013.
منابع ویرایش
- «تنها سفیر زن ایران درگذشت». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۱ اکتبر ۲۰۰۸.
- فرنگیس حبیبی (۲۰ اکتبر ۲۰۰۸). «درگذشت مهرانگیز دولتشاهی یک تلاشگر قدیمی». رادیو بین‌المللی فرانسه.
- خاطرات مهرانگیز دولتشاهی، مجموعهٔ تاریخ به روایت تاریخ‌سازان، شاهرخ مسکوب، غلامرضا کردگاری، تهران، صفحه سفید [۱]
پیوند به بیرون ویرایش
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ مهرانگیز دولتشاهی موجود است. |