مهربان (سراب)

مهربان
مهربان; مِهروان
کشور	ایران
استان	آذربایجان شرقی
شهرستان	سراب
بخش	مهربان
نام(های) پیشین	هومون
مردم
جغرافیای طبیعی
مساحت	۱٬۶۷۵
ارتفاع	۱۶۰۰
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۸٫۳
میانگین بارش سالانه	۳۰۰
روزهای یخبندان سالانه	۱۳۰
اطلاعات شهری
ره‌آورد	قالی، فطیر، عسل
وبگاه	http://www.mehrabancity.ir
	مهربان روی نقشه ایران; ۳۸°۰۲′شمالی ۴۷°۰۴′شرقی / ۳۸٫۰۴°شمالی ۴۷٫۰۷°شرقیمختصات: ۳۸°۰۲′شمالی ۴۷°۰۴′شرقی / ۳۸٫۰۴°شمالی ۴۷٫۰۷°شرقی

مِهرَبان یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی است که در بخش مهربان شهرستان سراب واقع شده‌است. این شهر یکی از مناطق تاریخی و قدیمی حومهٔ تبریز، مرکز منطقهٔ پهناور و وسیع مهربان می‌باشد. بر پایهٔ آخرین سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۰ این شهر بالغ بر۵۹۴۶۶ نفر جمعیت دارد.^[۱] سابقهٔ تأسیس شهرداری در مهربان اواخر دههٔ سی و استقرار رسمی آن در اوایل دههٔ چهل خورشیدی (۱۳۴۱) است. [۱] مهربان در ۵۸ کیلومتری غرب مرکز شهرستان سراب، ۷۳ کیلومتری شرق مرکز استان تبریز و ۵۸۰ کیلومتری شمال غرب تهران واقع شده‌است. شهر مهربان در جلگهٔ وسیع و حاصلخیزی به همین نام از شمال به رشته‌کوه‌های منشعب از کوه سبلان و از جنوب به رودخانهٔ تلخه رود و پارک جنگلی مهربان مشرف می‌باشد. مهربانی‌ها در تهران بیشتر ساکن محلات شهرری، نازی‌آباد و خزانه‌اند و یکی از اجتماعات بزرگ آذربایجانی‌های جنوب تهران و یکی از بزرگترین دسته‌های شاه‌حسین‌گویان تهران را دارا هستند.

تاریخچه شهر مهربانویرایش

مهربان از شهرک‌های تاریخی و قدیمی حومهٔ تبریز بوده‌است. نام مهربان در وقفنامة ربع رشیدی که از طرف خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی در سدهٔ هشتم هجری تنظیم شده، به صورت «امهربان» قید گردیده و این امر نشان می‌دهد که در روزگاران پیش از سده‌های هفتم و هشتم هجری نیز مهربان از عمران و آبادانی برخوردار بوده است.^[۲]واژهٔ «آبان» که در آخر کلمهٔ «مهرابان» وجود دارد، تغییر یافته به «مهروان» می‌باشد{در گویش محلی} و از طرفی امروزه در پسوند نام خانوادگی اکثر اهالی این شهر، عبارت «مهربانی» موجود است که مشخص می‌سازد که این شهر پیشتر مشهور به شهر یا قصبهٔ «مهر» یا «مهران» بوده‌است. بنا به نوشتهٔ یکی از مورخان یونانی، «... مهراوان» یکی از شهرهای آتروپاتگان بوده و اکنون ناپیداست و آن را مهران ساسانی از خویشان خسرو پرویز بنیاد نهاده بود. هویداست که برای این نام معنی جز «شهر مهربان» نتوان پنداشت. آیا مهراوان یا مهرابان یا مهربان کنونی نیز می‌تواند یادگار همان مهران ساسانی باشد؟ مهربان یکی از مناطق اصلی نبرد سپاهیان بابک خرمدین بر علیه مهاجمان بوده‌است و هنوز آثار قلعه‌های تاریخی آن زمان در منطقه موجود می‌باشد. در یکی از مشهورترین اسناد شهر مهربان که در موزهٔ شمالغرب نگهداری می‌گردد. فروش زمین‌های منطقه توسط شاه صفوی در آن ذکر گردیده‌است. شاه طهماسب صفوی به همراه سیصد سرباز جان برکف تبریزی که وی را از محاصرهٔ اصفهان خارج نموده بودند و در هر حال همراه و یاور او بودند تلاش داشت تا بتواند مجدداً در یکی از مناطق با جمع‌آوری سپاه به مقابله با محمود افغان و نادرقلی افشار پرداخته و بتواند سلسلهٔ صفویه را از انحطاط خارج نماید؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت، مسائل مالی انگیزهٔ فروش منطقهٔ مهربان بوده‌است. متن این سند در موزهٔ تبریز موجود می‌باشد.^[۳]در داخل شهر مهربان ابنیه و آثار تاریخی از جمله مسجد سنگی (داش مسجد)، دوه داشی (سنگ شتر)، یِدّی قیزلار (هفت‌دختران) و چندین و چند ابنیه دیگر موجود است.^[۴]

مردم و جمعیتویرایش

بر پایهٔ سرشماری سال ۱۳۸۵ خورشیدی، از مجموع ۸٬۰۰۰ نفر جمعیت این شهر، ۴٬۲۲۷ نفر مرد و ۳٬۷۷۱ نفر زن بوده‌اند. شمار خانوارهای این شهر نیز ۱۳۴۱خانوار بوده‌است. بر پایهٔ آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ از مجموع کل جمعیت۸۰۰۰ نفر شهر مهربان، ۶٬۷۷۷ نفر باسواد و ۱٬۳۷۱ نفر بی‌سواد هستند. به‌عبارت دیگر بیش از۸۸درصد از مردم این شهر باسوادند.^[۱]

جمعیت بخش مهربان بر اساس آخرین سرشماری ۱۳۹۵ بالغ بر ۵۹۴۶۶ نفر می‌باشد.

فرش نفیس مهربانویرایش

سمفونی رنگ‌ها در فرش مهربان

فرش مهربان یکی از زیرشاخه‌های اصلی فرش تبریز می‌باشد. در مهربان و شهرهای هم‌جوار بهترین نوع فرش تولید و عرضه می‌شود. فرش این مناطق درشت‌بافت و نخ آن از پشم گوسفند است. از همسایه‌های این شهر که در آن‌ها فرش تولید می‌شود می‌توان به هریس، شربیان، بخشایش، کلوانق، گوراوان و زرنق اشاره کرد که در میان این تولیدکنندگان فرش هریس و مهربان وزرنق و بخشایش از معروفیت ویژه‌ای برخوردار است و نقشهٔ مهربان و زرنق و بخشایش پس از هریس از مرغوب‌ترین فرش‌ها از لحاظ رنگ و نقشه هستند. کیفیت بافت هر سه شهر تقریباً یکسان است و فرش‌های تولیدشده در این مناطق دوامی بسیار زیاد دارد. مهربان یکی از مهم‌ترین شهرهای آذربایجان از لحاظ تولید فرش و قالی است و نقشه‌های موجود در مهربان معروف به آبی‌گل، حاج محرم، افشان، بیگ‌لر و صیاد هستند. رنگ نخ‌های مورد استفاده در قدیم گیاهی و طبیعی بود ولی با آمدن رنگ‌های شیمیایی این رنگ‌ها فوراً جای رنگ‌های طبیعی را گرفتند. بیشتر بافندگان قالی در این شهر را بانوان تشکیل می‌دهند اما مردانی هم هستند که هنوز به قالی بافی مشغولند. رنگ‌های اصلی فرش مهربان عبارت‌اند از قرمز، سیاه، سفید، سرمه‌ای و آبی. گلیم بافی نیز در طرح راه راه و با رنگ‌های متنوع در این شهر تولید می‌شود. مادران مسن مهربانی با ادغام دو هنر فرش و گلیم، پشتی‌های خوش طرح و رنگی خلق می‌کنند.^[۵]

شیرینی‌جات مهربانویرایش

نان سنتی شهر مهربان که در اصطلاح «فطیر» نامیده می‌شود، یکی از سوغاتی‌های پرطرفدار و شیرین این شهر می‌باشد. مردم مهربان معمولاً نان فطیر را در صبحانه و عصرانه میل می‌کنند. فطیر مهربان معروفیت خاصی در سرتاسر ایران دارد.

مراکز علمی و تحصیلیویرایش

دانشگاه آزاد اسلامی مهربان در سال ۱۳۷۷ فعالیت خود را آغاز کرد. دانشگاه پیام نور شربیان نیز در مقطع کارشناسی به پذیرش دانشجو می‌پردازد.

مشاهیر مهربانویرایش

آیت‌الله سیستانی عالم گرانقدر که مادر شریفه‌شان اهل مهربان می‌باشند.^[۶]محمد نوازی بازیکن پیشین استقلال تهران، امیر علی اکبری قهرمان نامدار، ابولقاسم فرزانی اولین شهردار مهربان و پدرشان نیز بنیان‌گذار اولین مدرسه در مهربان بودند.

امیر صنعتی مهربانی نماینده دوره هفتم سراب ومهربان اهل این شهرند که خدمات بسیاری را در این دوره برای زادگاهش به یادگار گذاشت.