حسین فقیه سبزواری
میرزا حسین فقیه سبزواری (۱۳ فروردین ۱۲۷۱ – ۱۵ بهمن ۱۳۴۵) فقیه و مرجع تقلید[۱][۲] نیمه اول قرن چهاردهم هجری شمسی ساکن مشهد، صاحب رساله عملیّه، حافظ و مفسّر قرآن، خطیب، محدّث، از مؤسسان و احیاگران حوزه علمیه خراسان؛ که نزدیک به چهل سال، کلیددار ضریح علی بن موسی الرضا نیز بود.[۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱]
میرزا حسین فقیه سبزواری حسین فقیه سبزواری | |
|---|---|
 | |
| عنوان(ها) | فقیه سبزواری |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | میرزا حسین سوم ماه رمضان ۱۳۰۹ برابر با ۱۳ فروردین ۱۲۷۱ سامرا |
| درگذشته | ۱۵ بهمن ۱۳۴۵ برابر با ۲۴ شوال ۱۳۸۶ مشهد |
| محل دفن | مشهد، حرم علی بن موسی الرضا، صحن رضوان |
| محل اقامت | مشهد |
| آثار معروف | تقریرات درس نایینی، تقریرات درس سید ابوالحسن اصفهانی، هدایة الانام و مناسک حج |
| تحصیلات | سامراء، نجف، سبزوار و مشهد |
| وبگاه | |
تبار و سب ویرایش
میرزا حسین فقیه سبزواری ۱۳ فروردین ۱۲۷۱ برابر با سوم رمضان ۱۳۰۹ در سامرّا به دنیا آمد.[۱۲] وی پسر میرزا موسی فقیه سبزواری (۱۳۳۶–۱۲۶۵ قمری - سبزوار) و از سادات حسینی است. نسب میرزا حسین با ۳۹ واسطه به حسین اصغر فرزند علی بن الحسین امام چهارم شیعیان ختم می‌شود. میرزا موسی فقیه سبزواری، از فقیهان و مجتهدان اواخر دوره سلسله قاجار در سبزوار است.[۱۳]
تحصیلات و استادان ویرایش
میرزا حسین فقیه سبزواری بخشی از دروس مقدماتی و ابتدایی را در سامرا و بخشی دیگر را در طول چهار سال در نجف آموخت. تا ۱۷ سالگی تحصیلات ابتدایی و مقدماتی را در سبزوار به پایان رساند و برای تحصیل علوم سطح حوزه، سال ۱۲۸۷ عازم مشهد شد. در محضر عبدالجواد ادیب نیشابوری، حسن بررسی و سید محمدباقر مدرس، علوم ادبی و فقه و اصول دوره سطح حوزه را طی چهار سال آموخت و فروردین ۱۲۹۱ به سبزوار بازگشت.[۱۴]
تیر ۱۲۹۲ ازدواج کرد و ضمن تدریس در حوزه علمیه سبزوار فلسفه آموخت و دوره عالی فقه و اصول را نزد میرزا حسین علوی سبزواری از شاگردان ملا هادی سبزواری و میرزای شیرازی، شاگردی کرد.[۱۵] وی برای تکمیل تحصیلات عازم نجف شد. در طول ده سال اقامت در نجف، در حلقه‌های درس خارج فقه و اصول سید ابوالحسن اصفهانی، میرزا محمدحسین نایینی، آقا ضیاءالدین عراقی، سید محمد فیروزآبادی و استادان دیگر حضور یافت و از سوی علمای برجسته نجف به «فقیه سبزواری» اشتهار یافت و توانست از همه استادان خود اجازه اجتهاد دریافت کند.[۳][۴][۱۶]
بحث‌ها و تدریس ضمن تحصیل ویرایش
میرزا حسین فقیه سبزواری، دوره اصول نائینی را با محمدعلی کاظمینی،[۱۷] صاحب تقریرات نائینی، و فقه را با سید محمود شاهرودی (۱۲۶۲–۱۳۵۳) و دروس دیگر را با موسی خوانساری، علی محمد بروجردی (۱۲۷۶–۱۳۵۳) و سید محمد میبدی کرمانشاهی مباحثه نمود و خود تقریرات یک دوره کامل اصول نائینی را نوشت. در نجف، کتاب کفایة الاصول آخوند خراسانی را در مسجد هندی به زبان عربی؛ و از حفظ[۱۶] تدریس می‌نمود.
بازگشت به ایران ویرایش
در سال ۱۳۴۷ ه.ق در ۳۸ سالگی به درخواست مردم سبزوار به ایران بازگشت و در مشهد ساکن شد و به تدریس فقه و اصول و فلسفه و نیز اقامه نماز جماعت روی آورد و خدمات اجتماعی و عمرانی کم‌نظیری انجام داد.[۱۸]
مبارزه با یهودی‌ستیزی در مشهد ویرایش
روزهای ۲۶ و ۲۷ فروردین ۱۳۲۵، در اثر سوء تفاهم ساده‌ای، مسلمانان و یهودیان مشهد در محله یهودیان درگیر شدند که با میانجی گری علی اکبر نهاوندی و صدور اعلامیه برای آتش‌بس از سوی میرزا حسین فقیه سبزواری، حادثه کوچکی که می‌رفت به غائله بزرگی در جهت یهودی‌ستیزی تبدیل شود، پایان گرفت و هر دو سوی نزاع، به احترام این دو؛ و نصیحت و توصیه آنان به لزوم زندگی مسالمت آمیز دست از جدال و منازعه کشیدند. این ماجرا، معروف به واقعه الله‌داد می‌باشد؛[۱۹] هر چند این روایت، درست به نظر نمی‌رسد؛ چون در پی واقعه الله‌داد (مسلمان‌سازی اجباری یهودیان مشهد)، ۲۸ تن کشته و شمار دیگری نیز زخمی شدند.[۲۰]
آثار ویرایش
آثار علمی فقیه سبزواری تقریرات درس اصول میرزای نایینی و رساله «قضاء فوائت»، تقریرات درس خارج فقه سید ابوالحسن اصفهانی است.[۱۳][۲۱] «هدایة الانام»رساله عملیه بنا بر فتواهای فقیه سبزواری و مناسک حج، هردو منتشر شده‌است.[۲۲][۲۳]
خدمات و فعالیت‌ها ویرایش
احداث شبستان‌های شرقی مسجد جامع سبزوار ویرایش
براساس کتیبه‌ای که در پیش تاق ورودی شبستان به خط نستعلیق، بر کاشی نوشته شده‌است: این شبستان به خرج میرزا حسین خان غنی و به سعی آیت‌الله میرزا حسین فقیه سبزواری در شوال ۱۳۸۵ هـ ق برابر با ۱۳۴۴ هـ ش بازسازی شده‌است.[۲۴]
احداث مدرسه علمیّه محمدیّه در سبزوار ویرایش
این مدرسه علمیه، در قسمت شرقی سبزوار و جنب مزار میرزا موسی فقیه سبزواری پدر او قرار دارد.[۲۵]
احداث مدرسه علمیّه در کویته پاکستان ویرایش
با توجه به مذهبی بودن شهر بزرگ کویته؛ و حضور شمار بسیاری از اهل علم و طلاب در این شهر؛ و فقدان مدرسه ای جهت سکونت و تحصیل دانشجویان علوم حوزوی، فقیه سبزواری به فکر تأسیس مدرسه ای افتاد و در همان چند روز توقف، زمینی تهیه و نخستین کلنگ ساختمان مدرسه علمیه کویته را به زمین زد.[۲۶]
تأسیس کوی طلاب ویرایش
دوهزار و پانصد قطعه زمین سیصد متری از اراضی آستان قدس را گرفته و با تشریفات خاصی به طلاب علوم دینی واگذار نمود. از آن تاریخ اکثر طلاب و محصلین در این زمین‌های استیجاری از آستان قدس خانه ساخته و آن محله معروف به کوی طلاب شد.[۲۷]
او همچنین مدرسه باغ رضوان را به سال ۱۳۳۰ش در دو طبقه ساخت و تکیه سیدها را احداث کرد. درمانگاه رازی را تکمیل کرد و ۱۲۰ باب منزل در خیابان نخریسی و ۲۵ باب در خیابان خواجه ربیع برای سیل‌زدگان بنا نهاد[۲۸]
استادان ویرایش
- سید حسن صدر (مشهور به محدث کاظمینی)
- عبدالجواد ادیب نیشابوری (مشهور به ادیب اول)
- میرزا حسین نوری (مشهور به محدث نوری)
- میرزا حسین علوی مجتهد سبزواری (مشهور به حاجی بزرگ)
- محمدکاظم خراسانی (مشهور به آخوند خراسانی)
- افتخار الحکماء طالقانی (شاگرد حاج ملا هادی سبزواری)
- میرزا محمدحسین نایینی (مشهور به میرزای نایینی)
- سید ابوالحسن اصفهانی
- ضیاءالدین عراقی (مشهور به آقا ضیاء عراقی)
- سید محمدکاظم طباطبایی یزدی (صاحب العروه الوثقی)
- شیخ حسن مامقانی[نیازمند منبع]
از نگاه شاگردان و پژوهشگران ویرایش
محمدرضا شفیعی کدکنی دربارهٔ او می‌گوید:
امور عامّه شرح منظومه را نزد او نیز خوانده‌ام و با اینکه در آغاز اصرار داشت که قبول نکند و می‌گفت: من سالهاست «تارک» ام ولی وقتی درس را شروع کرد، از بسیاری مدعیّان که ما دیدیم، بهتر و مسلّط و خوش تقریر تر بود.[۲۹]
برخی از شاگردانش درباره‌اش سخن‌ها گفته‌اند که در اینجا (ویکی گفتاورد) نقل شده‌است.
درگذشت ویرایش
میرزا حسین فقیه سبزواری ۱۵ بهمن ۱۳۴۵ در مشهد درگذشت. روزنامه خراسان[۳۰] و روزنامه شرق گزارشی از این رویداد منتشر کردند.[۳۱][۳۲] برابر وصیت کنار محراب مدرس باغ رضوان که خود در آن تدریس می‌نمود، دفن شد.[۳۳] محمدتقی آملی، فقیه و فیلسوف شیعه، بنا به وصیت خودش در مقبره میرزا حسین فقیه سبزواری به خاک سپرده شده‌است.[نیازمند منبع]
جستارهای وابسته ویرایش
- حرم امام رضا
- میرزا موسی فقیه سبزواری
- آرامگاه موسی فقیه سبزواری
- میرزای شیرازی
- سید ابوالحسن اصفهانی
- محمدحسین نائینی
- آقا ضیاءالدین عراقی
- سید حسن صدر
- عبدالله مامقانی
- فاضل شربیانی
- عبدالجواد ادیب نیشابوری
- سید محمود حسینی شاهرودی
- سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی
- مهدی الهی قمشه‌ای
- محمدتقی آملی
- روش بولون
- وینچنزو بیانکینی
- کاظم مدیر شانه‌چی
- مهدی مروارید
- حوزه علمیه خراسان
- فهرست اهالی سبزوار
- علی‌محمد بروجردی
- مدرسه محمدیه (سبزوار)
- مسجد جامع سبزوار
- سید علینقی امین
- محمدتقی شریعتی
- عباس واعظ طبسی
- فهرست مراجع تقلید شیعه
- جیگی جیگی ، ننه خانم
- حوزه علمیه خراسان
منابع ویرایش
- ↑ «آیت‌الله زارعی استاد حوزه علمیه قم». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ اكتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱ نوامبر ۲۰۱۹. تاریخ وارد شده در
|archive-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ خبرگزاری تسنیم
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ صفحه 69، کتاب پنجاه چهره فاخر خراسان بزرگ، جمال مدیر شانه چی، کتابدار توس، چاپ اول، مشهد، 1398
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن - طبقات أعلام الشیعة - جلد ۱۴ 17 جلدی، صفحه 657، ناشر: دار احیاء التراث العربی محل نشر: بیروت
- ↑ کتاب گنجینه دانشمندان، جلد:۵ و 7، نویسنده:شریف رازی، محمد، ناشر:کتابفروشی اسلامیه، محل نشر:تهران – ایران، سال نشر:۱۳۵۲
- ↑ کتاب اثر آفرینان، زندگی‌نامه نام آوران فرهنگی ایران، از آغاز تا 1300، زیر نظر عبدالحسین نوایی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1379، جلد چهارم، صفحه 294
- ↑ علیرضا نوروزی، مشاهیر حوزه علمیه خراسان، جلد سوم ، انتشارات نسیم رضوان، مشهد
- ↑ صفحه 156، سیمای سبزوار، سرزمین سر بداران، محمد ابراهیم احمدی ، انتشارات نبوغ، قم، چاپ اول، پاییز 1375
- ↑ محمود بیهقی، سبزوار، شهر دیرینه‌های پایدار، بهمن 1370، کتابستان مشهد، صفحات 124، 168 و 173
- ↑ صفحه 150، کتاب سبزوار، شهر دانشوران بیدار، زندگی‌نامه مشاهیر و مفاخر سبزوار، نویسنده: محمود بیهقی ، انتشارات دامینه، مشهد، 1379، 381 صفحه، چاپ سوم
- ↑ پنجاهمین سال درگذشت آیت‌الله العظمی فقیه سبزواری
- ↑ محمد جرفادقانی گلپایگانی، علمای بزرگ شیعه؛ از کلینی تا خمینی ، انتشارات: معارف اسلامی، 1364
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ کتاب میراث اسلامی ایران، دفتر هفتم، ص 71، رساله سوم، احوال آیت‌الله میرزا حسین سبزواری به قلم خودش، روایت معلم حبیب آبادی، به کوشش رسول جعفریان، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، 1377
- ↑ «روایت یک شاهد عینی از ماجرای به توپ بستن حرم امام رضا (ع) - رضوی». خبرگزاری رضوی. ۲۰۱۸-۰۳-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۱۲.
- ↑ حسین نوقانی خراسانی و محمد ناصری، عمری پرافتخار، خاطرات زندگانی آیت‌الله العظمی فقیه سبزواری، مؤسسه مطبوعاتی بورس کتاب، مشهد، فلکه شمالی، 1346، صفحه 12
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ غلامرضا جلالی، منادی رضوان، شمه ای از حیات معنوی آیت‌الله میرزا حسین فقیه سبزواری، صفحه ۱۵، مجله نگاه حوزه، ویژه حوزه خراسان، ضمیمه مجله حوزه، شماره ۱۸–۱۷، سال دوم، مرداد و شهریور ۱۳۷۵ http://ensani.ir/file/download/article/20130120101437-9316-250.pdf
- ↑ «روایت تسنیم از عالم جلیل‌القدری که کارگشای مشکلات مردم بود». خبرگزاری تسنیم. ۱۳۹۸-۰۴-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۱۲.
- ↑ «عالمی که از زمان دقیق وفات خود خبر داد!».
- ↑ «یهودی‌ها برای توسعه به مشهد آورده‌شدند». shahraraonline.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۱۲.
- ↑ «یهودیان مخفی». masaf. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مه ۲۰۲۱.
- ↑ محمد علی کاظمینی خراسانی صاحب تقریرات نایینی
- ↑ علامه آقا بزرگ تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، جلد 25، صفحه 173
- ↑ فهرست کتاب‌های چاپی فارسی، جلد ۵، نویسنده:مشار، خان بابا، ناشر: مؤلف، محل نشر: تهران – ایران، صفحه 5458
- ↑ حسینی، سید محسن؛ مجله وقف میراث جاویدان، پاییز و زمستان ۱۳۸۰ - شماره ۳۵ و 36.
- ↑ عمری پرافتخار، خاطرات زندگانی حضرت آیت‌الله العظمی فقیه سبزواری، حسین نوقانی خراسانی و محمد ناصری، مؤسسه مطبوعاتی بورس کتاب، مشهد، 1346، ص 78.
- ↑ حسین نوقانی خراسانی و محمد ناصری، صفحات ۶۴ تا ۶۹، عمری پرافتخار، خاطرات زندگانی حضرت آیت‌الله العظمی فقیه سبزواری، مؤسسه مطبوعاتی بورس کتاب، مشهد، 1346.
- ↑ غلامرضا جلالی، منادی رضوان، شمه ای از حیات معنوی آیت‌الله میرزا حسین فقیه سبزواری، مجله نگاه حوزه.
- ↑ سیمای بهشت (آشنایی با حرم مطهر علی‌بن موسی‌الرضا)، به کوشش قاسم جهانی و سید محسن میرزاده، اداره تولیدات فرهنگی، انتشارات آستان قدس رضوی: 1392.
- ↑ محمد رضا شفیعی کدکنی. مجله فرهنگی و هنری بخارا، فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۸ - شماره ۷۰، صفحه 174.
- ↑ روزنامه خراسان، شماره 5091، یکشنبه 16 بهمن 1345
- ↑ روزنامه آفتاب شرق، سال چهلم، شماره 9039، 15 بهمن 1345
- ↑ غلامرضا جلالی ، منادی رضوان ، شمه ای از حیات معنوی آیت‌الله میرزا حسین فقیه سبزواری ، صفحه ۱۵ ، مجله نگاه حوزه ، ویژه حوزه خراسان ، ضمیمه مجله حوزه ، شماره ۱۸ - ۱۷ ، سال دوم ، مرداد و شهریور
- ↑ غلامرضا جلالی، منادی رضوان، شمه ای از حیات معنوی آیت‌الله میرزا حسین فقیه سبزواری، صفحه ۱۵، مجله نگاه حوزه، ویژه حوزه خراسان، ضمیمه مجله حوزه، شماره ۱۸–۱۷، سال دوم، مرداد و شهریور.
پیوند به بیرون ویرایش
| مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به حسین فقیه سبزواری در ویکیگفتاورد موجود است. |