نبردهای ایران و انگلستان

جنگ‌های انگلستان و ایران بین انگلستان و ایران در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه قاجار رخ داد. این جنگ‌ها که از نوامبر ۱۸۵۶ تا آوریل ۱۸۵۷ (نزدیک به پنج ماه) به طول انجامید به جدایی رسمی هرات از ایران منجر شد.

جنگ‌های انگلستان و ایران
حمله نیروهای انگلیسی-هندی در جریان جنگ خوشاب
زمان ۱۸۵۶ (میلادی) - ۱۸۵۷ (میلادی) مکان جنوب ایران - غرب افغانستان نتیجه پیروزی انگلستان - عقب نشینی نیروهای ایرانی از هرات
جنگندگان
امپراتوری بریتانیا کمپانی هند شرقی بریتانیا افغانستان	قاجاریان
فرماندهان
سر جیمز اوترام	ناصرالدین‌شاه قاجار

سپاهیان ایران هرات را که حاکم آن با حمایت انگلیسی‌ها اعلام استقلال کرده بود محاصره کردند. اما به علت اشغال جزیره خارگ به وسیله نیروی دریایی انگلیس و اولتیماتوم آن کشور به ایران، سپاهیان ایران به محاصره هرات پایان دادند و این امر به‌تدریج مقدمات جدایی افغانستان را از ایران فراهم ساخت تا اینکه در سال ۱۲۷۳ هـ. ق از ایران جدا شد. هرات بخشی از ایران بود جیمز اوترام طی اولتیماتومی از ایران خواست که از هرات دست بکشد. انگلستان می‌خواست که افغانستان مستقل شود تا در دسترس روس‌ها و توسط پادشاه قاجار قرار نگیرد. در این دوره روابط ایران و روسیه به صورت اتحاد بود. و این امر نگرانی بریتانیا را برانگیخت.

ایران در سال ۱۸۰۸ در یک نقشه بریتانیایی. قبل از از دست دادن سرزمین‌هایی در شمال به روسیه از طریق عهدنامه گلستان در سال ۱۸۱۳ و هرات به بریتانیا از طریق معاهده پاریس در سال ۱۸۵۷

تصویر ابوطالب غفاری در مطبوعات لندن در سال ۱۸۵۷

محتویات

روند جنگ‌ها

انگلستان که بعد از وقایع جنگ اول افغان و انگلیس مایل به جنگ در هرات نبود، تصمیم گرفت به جای آن در سواحل خلیج فارس با طرف ایران درگیر شده و آنان را از این طریق تحت فشار قرار دهد.

جنگ بوشهر

اولین واحد نیروهای انگلیسی در پنجم دسامبر سال ۱۸۵۶ میلادی در نزدیکی بوشهر پیاده شدند. این گروه ابتدا به تصرف قلعه ریشهر پرداخت و سپس با بمباران بوشهر از طریق دریا، این شهر را در روز ۱۰ دسامبر به آسانی تصرف کرد. نیروهای بریتانیایی سپس به بررسی شرایط پرداختند و با توجه به اطلاع از حضور لشکر ۴۰۰۰ نفری ایرانی در شیراز، نتیجه گرفتند به برای پیشروی در خشکی به نیروی بیشتری احتیاج است و منتظر اعزام نیروی بیشتر از هند به بوشهر شدند. این نیروی کمکی در اواخر ژانویه سال ۱۸۵۷ به بوشهر رسید.

جنگ خوشاب

نوشتار اصلی: جنگ خوشاب

جنگ خوشاب نبردی است که در هشتم فوریه ۱۸۵۷ میلادی بین سپاه ایران به فرماندهی شجاع‌الملک، حاکم وقت ایالت فارس و سپاه بریتانیا به فرماندهی ژنرال اترام در چند کیلومتری برازجان در نزدیکی روستای خوشاب اتفاق افتاد انگلیسی‌ها و نیروهای هندی عقب نشینی کردند و به بوشهر برگشتند ایران این جنگ را بزرگترین پیروزی با بریتانیا دانست اما انگلیسی‌ها همواره این جنگ را پیروزی خود و شکست نیروهای ایرانی می‌دانند. بر اساس گزارش‌های انگلیسی ایران در این جنگ هزار کشته و اسیر داده و انگلیسی‌ها و هندی‌ها ۱۹ کشته داده‌اند. این جنگ پس از واقعه هرات و با اشغال جزیره خارگ و بندر بوشهر در دسامبر ۱۸۵۶ رخ داد.

Bibliography

• Sandes, Lt Col E.W.C. The Indian Sappers and Miners (1948) The Institution of Royal Engineers, Chatham.

Further reading

• English, Barbara. 1971. John Company's Last War. London: Collins.
• Hunt, Capt. G. H. and George Townsend. 1858. Outram & Havelock's Persian Campaign. London: G. Routledge & Co.
• Outram, Lieut. General Sir James. 1860. Lieut. -General Sir James Outram's Persian Campaign in 1857. London: Smith, Elder and Co.
• Walpole, Sir Spencer. 1912. A History of England from the Conclusion of the Great War in 1815. London: Longmans, Green, and Co. (vol. VI, pp.  ۲۶۶–۲۷۳)

پیوند به بیرون

• Persian War
• Regiment Site

جستارهای وابسته

• جدایی هرات از ایران
• جنگ‌های انگلستان و ایران
• سفرنامه نویسان انگلیسی و ایران
• اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان