نشانه‌گذاری
نشانه‌گذاری (به انگلیسی: Punctuation) به معنای استفاده از نشانه‌ها یا علامت‌هایی است که برای روشن کردن معنی و مشخص کردن آغاز و انجام عبارت‌ها و جمله‌ها و بندها در نگارش به‌کار می‌روند.
این نشانه‌ها، که نشانه‌های نوشتاری یا نشانه‌های نگارشی هم نامیده می‌شوند، برای آسان‌تر و دقیق‌تر خواندن یک نوشته، بیان یک احساس، فرمول‌نویسی در ریاضیات و غیره یا ایجاد دگرگونی در تلفظ واژه‌ها به‌کار می‌روند.
تاریخچه ویرایش
در قدیمی‌ترین متن‌هایی که در دست است، اثری از نشانه‌های سَجاوندی دیده نمی‌شود. در متن‌های باستانیِ زبان یونانی و رومی، برخی نمونه‌های نشانه‌گذاری، مانند «دو نقطه روی هم»، دیده می‌شود. قرآن‌های نخستین بدون نشانهٔ سَجاوندی نوشته می‌شد.
محمدبن ابی‌یزید طیفور ملقب به شمس‌الدین و مکنی به ابوالفضل السَجاوندی القاری[۱] در قرن ششم ه. ق، برای راهنمایی قاریان، نخستین نشانه‌ها را در نگارش قرآن به‌کار برد.[۲][۳] واژهٔ سجاوَندی از نام ابوالفضل سجاوندی (نخستین کسی که نشانه‌های وقف را برای راهنمایی درست خواندن قرآن به‌کار برد)[۴] گرفته شده‌است. (لغت‌نامهٔ دهخدا: سَگاوند شهری است در دامنهٔ کوهی به همین نام نزدیکِ سیستان که عربها آن را سَجاوند گویند).
با اختراع چاپ، گرایش به استاندارد کردن نشانه‌گذاری متن‌ها بیشتر شد. آلدوس مانوتیوس و نوه‌اش نخستین کوشش‌ها را در استاندارد کردن نشانه‌گذاری متن‌ها انجام دادند.
کاربرد علامت سؤال «؟» و کاما «،» و بسیاری از علائم دیگر در رسم‌الخط فارسی و عربی و اردو امری جدید است و سابقه تاریخی زیادی ندارد.
نشانه‌گذاری به شکل امروزی آن، در زبان فارسی، سابقه چندانی ندارد و در یکی دو قرن اخیر، به پیروی از نوشته‌های غربیان در زبان فارسی نیز رایج شده‌است. اصول نشانه‌گذاری در زبان فارسی، برگرفته از زبان‌های اروپایی، به خصوص فرانسوی و انگلیسی است. هیچ نوع نشانه‌گذاری شاخصی در کتابت زبان فارسی تا پیش از آشنایی ایرانیان با زبان و خط ملت‌های غربی وجود نداشته‌است.[۵]
فهرست نشانه‌ها ویرایش
- نقطه.
- خط تیره یا خط فاصله -
- خط پیوند ‐
- گیومه «» (علامت نقل قول در زبان فارسی و تعدادی زبان دیگر)
- علامت نقل قول یا ایضاً " " (در زبان‌های غیر از فارسی)
- علامت سؤال؟
- علامت تعجب!
- سه نقطه ...
- قلاب‌ها شامل کمانک یا پرانتز () و چنگک یا کروشه [] و دوابرو یا آکولاد {} و جهت‌نما <>
- ویرگول،
- نقطه ویرگول؛
- دونقطه:
- ستاره *
- خط مورب یا کج‌خط یا اِسلَش یا خط مایل /
- جدا کننده اعشار یا ممیز ٫ (با خط مورب متفاوت است)
- جدا کننده‌ی هزارگان ، (با ویرگول لاتین متفاوت است)
- خط اریب وارو یا واکج‌خط یا بَک‌اِسلَش \
- آپاستروف ’ یا '
- @ (به انگلیسی اَت ساین)
- نماد درصد %
- پریم ′
- مَدّک یا پیچ ~
- خط عمودی | (به انگلیسی پایپ ساین)
- درجه °
- خط ممتد یا خط کشیده _____
نکته: پیش از نشانه‌های سجاوندی از قبیل: نقطه، خط تیره، علامت سؤال، علامت تعجب، ویرگول، نطقه‌ویرگول، دونقطه نباید فاصله گذاشته شود. رعایت این امر باعث می‌شود: [نیازمند منبع]
- متون دارای شکل استاندارد شوند
- نرم‌افزارهای واژه‌پرداز، این نشانه‌ها را به عنوان یک واژه مستقل در نظر نگیرند
- از همه مهم‌تر این که اگر واژهٔ قبل از آن نشانه به آخر خط برسد، آن نشانه به تنهایی به خط بعد منتقل نشود
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ «بررسی امپراطوری غور و تمدن اسلامی در این دوره». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۲-۲۱.
- ↑ "معنی سجاوندی | لغت‌نامه دهخدا" (به انگلیسی). Retrieved 2017-02-09.
- ↑ افشاری، رحمان. ویرگول گذاری و مبانی نظری آن. Ketab.com. شابک ۹۷۸۶۰۰۶۳۹۵۱۳۵.
- ↑ http://www.ensani.ir/storage/Files/20101201175324-258.pdf
- ↑ «نشانه‌گذاری و کاربرد نشانه نقطه در نوشتار – پانویس». دریافت‌شده در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۹.[پیوند مرده]
- همایون‌فرد، مهسا، نشانه‌گذاری و اهمیت آن در نگارش، بازدید: نوامبر ۲۰۰۸
- فاریابی، پویا، روش املای زبان دری، پذیرفتهٔ اتحادیهٔ نویسندگان ج.د.ا. (جمهوری دموکراتیک افغانستان)، کابل: ۱۳۶۳
- محمدنصیر توکلی، معاون انجمن ادبی و نویسنده‌گان فیروزکوه غور، جلسات نقد ادبی انجمن.
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ نشانه‌گذاری موجود است. |