نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران
نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران یا نیروی زمینی ارتش ایران (به‌اختصار: نزاجا) مهم‌ترین نیروی زیرمجموعه ارتش جمهوری اسلامی ایران است، که به‌عنوان بزرگترین سازمان رزمی در نیروهای مسلح ایران محسوب می‌شود[۴][۵] و وظیفه حفظ حاکمیت ارضی و حفاظت از مرزهای سرزمینی ایران را برعهده دارد. پیشینه شکل‌گیری نیروی زمینی در ایران، به دوران مادها بازمی‌گردد و فرم کنونی نیروی زمینی در قالب یک ارتش کلاسیک، در دوره رضاشاه پهلوی تأسیس گردید[۶][۷] و در دوران محمدرضاشاه توسعه پیدا کرد.[۸] در حال حاضر سرتیپ کیومرث حیدری فرماندهی نیروی زمینی ارتش را برعهده دارد. ستاد فرماندهی نیروی زمینی ارتش در منطقه لویزان، در شمال‌شرقی تهران مستقر می‌باشد.
| نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران | |
|---|---|
 نشان رسمی نزاجا | |
  پرچم‌های نزاجا | |
| فعال | ۱۳۰۰[۱] – تاکنون |
| کشور |  ایران |
| وفاداری | جمهوری اسلامی ایران |
| رسته | نیروی زمینی |
| نقش | حفظ تمامیت ارضی |
| اندازه | ۳۵۰٫۰۰۰ نفر ۳۵۰٫۰۰۰ نفر وظیفه[۲] |
| بخشی از | نیروهای مسلح ایران |
| نام(های) مستعار | نزاجا |
| نوع لباس |       |
| سالگردها | ۲۹ فروردین |
| تجهیزات | ۴۰۰۰ عراده تانک ۳۸۹۴عراده نفربر ۲۱۰۸ قبضه توپخانه کششی ۱۱۰۰ قبضه توپخانه خودکششی ۲۴۷۳ دستگاه راکت‌انداز ۸۵۰۰ دستگاه خودروی زره‌پوش ۱۵۰ فروند بالگرد[۳] |
| نبردها | جنگ جهانی دوم جنگ ظفار محاصره ابوموسی جنگ ایران و عراق جنگ داخلی کردستان عراق جنگ داخلی سوریه |
| وبگاه | |
| فرماندهان | |
| فرمانده | سرتیپ کیومرث حیدری |
| جانشین فرمانده | سرتیپ نوذر نعمتی |
| معاون هماهنگ‌کننده | سرتیپ عباس فلاح |
پیشینهویرایش
پیشینه تشکیل نیروی زمینی در ایران را می‌توان از لحاظ تاریخی با پیدایش مادها در سرزمین کنونی ایران، هم‌زمان دانست. در این دوران نیروی زمینی متشکل از دو گروه پیاده‌نظام و سواره نظام بوده‌اند. بعدها با شکل‌گیری پادشاهی هخامنشیان، این نیروها تحت فرماندهی یک نفر درآمد و رسته‌های پیاده، سواره، ارابه‌سواران، مهندسان، نفت‌اندازان، کارگزاران و گارد جاویدان شکل گرفت. در دوران پادشاهی اشکانی، اهمیت رسته سواران بیشتر گردید. در دوره ساسانیان پادگان‌هایی به‌صورت ثابت، ایجاد شد و هزینه نگهداری نیروها و مزد سربازان نیز توسط حکومت مرکزی پرداخت می‌گردید.
پس از حمله اعراب به ایران و فروپاشی پادشاهی ساسانی، امیران عرب نیروهایی از ایرانیان را در زیر فرمان خود داشتند و پس از مدتی همین نیروها، علم استقلال برافراشتند و در گوشه و کنار ایران حکومت‌هایی تشکیل دادند، که هر یک از آنها دارای ارتش مخصوص به خود بود. با روی کار آمدن پادشاهی صفویان، ارتش دارای سازمانی متشکل و هماهنگ‌تر شد و نیروی زمینی به ۴ دسته: سواران، پیادگان، توپ‌چیلر (توپخانه) و نسق‌چیلر (راهدار و راهبان سپاهیان) تقسیم شد و این سازماندهی تا زمان پادشاهی نادرشاه افشار ادامه داشت.
با کشته‌شدن نادرشاه افشار، آرامش و مرکزیت خاصی که او پدیدآورده بود، به یکباره از میان رفت و آشفتگی در ارتش، تا نخستین دهه از سدهٔ ۱۳ و آغاز فرمانروایی آقامحمدخان قاجار ادامه یافت. در دوره قاجاریه به همت عباس میرزا و پس از آن، با تدابیر امیر کبیر، سازمان ارتش بار دیگر به صورت منسجم و هماهنگ درآمد و سازمان ارتش ایران به ۱۰ تومان تقسیم شد، که هر تومان متشکل از ۴ تا ۱۱ فوج بود و فرماندهی هر فوج را نیز یک سرتیپ برعهده داشت. پس از شکست ایران از روسیه و تشکیل دیویزیون قزاق در ایران، به‌طور کلی نیروی زمینی ارتش را بخش‌های: قشون جنوب ایران، دیویزیون قزاق، بریگاد مرکزی، قوای داوطلب شرقی، ژاندارمری، امنیه و قوای مشابه، پلیس منظم، همچنین پلیس ایالات و ولایات تشکیل می‌دادند.[۹][۱۰]
دوران معاصرویرایش
در دوره حکومت پهلوی اول، ایران به ۵ حوزه نظامی بزرگ تقسیم شد، که باید آن را مبدأ تشکیل نیروی زمینی ارتش، به صورت اصولی و به شکل امروزی آن دانست. این ۵ حوزه شامل لشکر مرکز، لشکر شمال‌غرب، لشکر شرق یا خراسان، لشکر جنوب و لشکر غرب می‌شد. سپس طی سالهای ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰ تحولات اساسی دیگری در سازمان نیروی زمینی ارتش به وجود آمد و این سازمان شامل ۵ لشکر رزمی، ۴ تیپ مستقل، ۲ واحد توپخانه و ضدهوایی شد. در سال ۱۳۱۴ درجات نظامی نیز تعیین و اعلام گردید. در این زمان، مدارس مختلف نظامی مانند مدرسه دیویزیون (برای دیویزیون قزاق)، مدرسه نظام مشیرالدوله (برای بریگاد مرکزی)، مدارس افسیه و سوزافسیه (برای ژاندارمری و کلاس‌های بیطاری) که پیش‌تر در زمان قاجاریه تشکیل شده بودند، در یکدیگر ادغام شدند و برای نخستین بار، مؤسسه‌ای به نام مدارس نظام کل قشون ایجاد گردید، در طول سالهای بعد این مدارس به ۳ مدرسه جداگانه: مدرسه ابتدایی نظام، مدرسه متوسطه نظام و مدرسه عالی نظام تبدیل شدند، که نام این ۳ مدرسه نیز در سال ۱۳۱۴ به ترتیب به دبستان نظام، دبیرستان نظام و دانشکده افسری تغییر پیدا کرد.
در سالهای بعد، مقطع بالاتر آموزش عالی نظامی، بنام دافوس (دانشکده فرماندهی و ستاد) راه‌اندازی شد. در زمان پهلوی دوم به‌خصوص از ابتدای دهه ۱۳۵۰ سازمان نیروی زمینی با مستشاری آمریکایی‌ها، متشکل از لشکرها و چند تیپ مستقل طراحی شد، که یگان‌های آن شامل؛ ۴ لشکر و ۲ تیپ مستقل زرهی، ۶ لشکر و ۲ تیپ مستقل پیاده، ۲ لشکر و ۵ تیپ مستقل تکاور، ۳ تیپ مکانیزه، ۴ تیپ مهندسی رزمی و ۵ پایگاه هوانیروز بود. این نیروی نظامی در ایران قدیمی‌ترین، بزرگترین و ارشدترین نیروی نظامی می‌باشد.
سازمانویرایش
ساختار و ترکیب نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران بدینگونه است:[۱۱][۱۲]
- یگان‌های زرهی: شامل ۴ لشکر و ۲ تیپ مستقل بودند: لشکر ۱۶ زرهی قزوین - لشکر ۸۱ زرهی کرمانشاه - لشکر ۸۸ زرهی سیستان و بلوچستان - لشکر ۹۲ زرهی خوزستان - تیپ ۳۷ زرهی شیراز - تیپ ۳۸ زرهی تربت‌جام
- یگان‌های پیاده: شامل ۶ لشکر و ۲ تیپ مستقل بودند: لشکر ۲۱ پیاده آذربایجان - لشکر ۲۸ پیاده کردستان - لشکر ۳۰ پیاده گرگان - لشکر ۶۴ پیاده ارومیه - لشکر ۷۷ پیاده خراسان - لشکر ۸۴ پیاده لرستان- تیپ ۴۰ پیاده سراب - تیپ ۴۱ پیاده قوشچی
- یگان‌های تکاوری: شامل ۲ لشکر و ۵ تیپ مستقل تشکیل شده بود:لشکر ۲۳ پرندک تهران - لشکر ۵۸ شاهرود - تیپ ۲۵ تکاور تبریز - تیپ ۳۵ تکاور سنقر - تیپ ۴۵ تکاور شوشتر - تیپ ۵۵ هوابرد شیراز - تیپ ۶۵ نوهد تهران
- یگان‌های مکانیزه: شامل ۳ تیپ مستقل: تیپ ۳۶ مکانیزه میانه - تیپ ۷۱ مکانیزه سرپل‌ذهاب - تیپ ۷۲ مکانیزه دوکوهه
- مهندسی رزمی: شامل ۵ تیپ بعلاوه: تیپ ۴۱۱ مهندسی بروجرد - تیپ ۴۲۲ مهندسی اهواز - تیپ ۴۳۳ مهندسی ارومیه - تیپ ۴۴۴ مهندسی مشهد - تیپ ۴۵۵ مهندسی کرمان
- هوانیروز: شامل ۵ پایگاه رزمی: تبریز - کرمانشاه - مسجدسلیمان - کرمان - مشهد
تغییرات ساختاریویرایش
بعد از وقوع انقلاب، در جمهوری اسلامی نیز سازمان نیروی زمینی ارتش حفظ شد، ولی در سالهای ابتدایی انقلاب، به دلیل پاکسازی از پرسنل وابسته به حاکمیت پهلوی، اعمال سیاست‌های نادرست و در پی آن، کودتای نوژه، کادر انسانی فرماندهان افسران، دستخوش آسیب‌های شدید و نابسامانی فراوان شد. نیروی زمینی ارتش در سرکوب شورش‌های کردستان، گنبد و بلوچستان، با همین ساختار ناقص شرکت داشت. در طول جنگ ایران و عراق نیز این نیرو به صورت مؤثر، با تمام پتانسیل موجود، در عملیات‌ها بکار گرفته شد.
اِعمال تغییرات طرح ثامن، سازمان رزم عملیاتی نیروی زمینی ارتش را تغییر داد. نیروی زمینی در حال حاضر بنا به تغییر تهدیدات و لزوم استراتژی جدید نظامی، تغییر ساختاری داده و بر طبق طرح ثامن، لشکرها از سازمان رزم حذف شده و بجایشان تیپ‌های مستقل هجومی چابک تحت عناوین زیر به‌وجود آمد:
- متحرک هجومی
- واکنش سریع و نیروی مخصوص
- زرهی و مکانیزه
تاکنون ۴۴ تیپ، در قالب چند قرارگاه منطقه‌ای تشکیل داده شده‌است؛ که این قرارگاه‌های مناطق جغرافیایی شامل؛ شمال‌غرب، غرب، جنوب‌غرب، شمال‌شرق، جنوب‌شرق و مرکز را شامل می‌شوند.
|
۹ تیپ واکنش سریع و نیروی مخصوص
|
۱۷ تیپ متحرک هجومی |
۱۷ تیپ زرهی و مکانیزه
|
|
۵ گروه توپخانه
|
۵ گروه مهندسی رزمی
|
۷ فرماندهی آماد و پشتیبانی
|
۷ پایگاه رزمی هوانیروز
- پایگاه رزمی تبریز
- پایگاه رزمی کرمانشاه
- پایگاه رزمی مسجدسلیمان
- پایگاه رزمی کرمان
- پایگاه رزمی مشهد
- پایگاه رزمی آبیکِ قزوین
- پایگاه پشتیبانی آموزشی اصفهان
همچنین گردان‌های پهپادی و راکت‌انداز.[۹]
نیروی انسانیویرایش
علاوه بر افسران و درجه‌داران کادر نزاجا، قسمت عمده نیروی زمینی ارتش، پرسنل وظیفه می‌باشند، که در رسته‌های رزمی، پشتیبانی و خدمات حضور دارند. دانشگاه افسری امام علی سالیانه تربیت افسران کادر نزاجا را بعهده دارد. همچنین دانشگاه فرماندهی و ستاد (دافوس) تربیت امیران عالیرتبه را انجام می‌دهد. سربازان یا درجه‌داران و افسران وظیفه، بعد از طی دوره آموزشی، بسته به رشته تحصیلی یا تخصص، تقسیم‌بندی و به رسته‌ها و یگان‌های نیروی زمینی معرفی می‌شوند، که شامل: مرکز آموزش بهداری- مرکز آموزش علوم فنون پیاده مکانیزه شیراز- مرکز آموزش زرهی شیراز- مرکز آموزش تکاوری لشگرک- مرکز آموزش توپخانه اصفهان- مرکز آموزش توپخانه شهرضا- دانشکده پدافند هوایی شاهین‌شهر- مرکز آموزش مخابرات- مرکز آموزش پشتیبانی- مرکز آموزش عقیدتی سیاسی می‌باشند. به‌طور کلی تقسیم‌بندی وظیفه‌ها در این مراکز، به تفکیک تخصص رشته تحصیلی، در دوره کارشناسی و کاردانی می‌باشد.
- سپاه-قرارگاه منطقه‌ای بین ۷۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰ نفر
- لشکر بین ۲۰۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰ نفر (در نزاجا نیست)
- تیپ بین ۵۰۰۰ تا ۹۰۰۰ تن
- هنگ بین ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ نفر (در نزاجا نیست)
- گردان بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر
- گروهان بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ نفر
- گروه بین ۶۰ تا ۱۰۰ نفر
- دسته بین ۲۰ تا ۶۰ نفر
- جوخه بین ۸ تا ۲۰ نفر
- بند بین ۳ تا ۸ نفر نیرو دارد.
در ارتش ایران بالاتر از درجه سرلشکری وجود ندارد یک اشتباه رایج است بلکه در آیین‌نامه انضباطی نیروهای مسلح ایران ارتشبد بالاترین درجه است ولیکن سرلشکر بالاترین درجه فعال برای یک نظامی هست هرچند به سه تن از شهدای سرلشکر درجه سپهبدی اعطا شده‌است.
قرارگاه‌های منطقه‌ایویرایش
قرارگاه‌های نیروی زمینی ارتش (در واقع هر قرارگاه منطقه ای عملاً یک سپاه راه کنشی است که معمولاً از ۱ لشکر پیاده، ۱ لشکر زرهی، ۱ پایگاه هوانیروز، ۱ فرماندهی آماد و پشتیبانی، چند بیمارستان، چند گروه مهندسی رزمی، ۱گروه توپخانه وجود دارد) به‌صورت پنج منطقهٔ جغرافیایی تقسیم شده‌اند و نکته قابل توجه این است فرمانده این قرارگاه نه فقط نفر اول نیروی زمینی ارتش در این استانها بلکه نقش فرمانده ارشد و کل ارتش را در آن منطقه (چند استان) دارا می‌باشد.
تجهیزاتویرایش
وجود تانک‌های پیشرفته بومی کرار و ذوالفقار، تی-۷۲ روسی، چیفتن و خانواده تانک‌های پاتون، توپ‌های کششی و خودکششی ۱۵۵ میلیمتری، ۱۲۲ میلیمتری، ۱۳۰ میلیمتری، ۱۰۵ میلیمتری، ۱۷۰ میلیمتری، ۱۷۵ میلیمتری و ۲۰۳ میلیمتری ساخت کره شمالی، چینی، آمریکایی و کانادایی؛ راکت‌اندازهای روسی ب‌ام-۲۱ گراد، راکت‌اندازهای ۲۴۰ میلیمتری و ۳۳۳ میلیمتری، راکت‌های نازعات و زلزال ۲، نفربر زره‌پوش‌های بی‌ام‌پی، همچنین سامانه موشکی ضدتانک دهلاویه و توفان، ضدبالگرد دوش‌پرتاب میثاق، آرپی‌جی، توپ ضدهوایی، خمپاره‌اندازهای ۶۰ میلیمتری، ۸۱ میلیمتری و ۱۲۰ میلیمتری، تیربارهای تهاجمی پی‌کا و ام‌ژ-۳ و تیربارهای سنگین دوشکا و ام۲ برونینگ، تفنگ انفرادی ژ-۳، نمونه‌هایی از تجهیزات مورد استفاده نیروی زمینی ارتش می‌باشند.[۱۳]
هوانیروزویرایش
هواپیمایی نیروی زمینی ارتش (به‌اختصار: هوانیروز) یگان پشتیبانی هوایی و جابجایی نیروی زمینی ارتش است، که دارای ۶ پایگاه رزمی در شهرهای کرمانشاه، مسجدسلیمان، تبریز، کرمان، مشهد و آبیک، پایگاه پشتیبانی در اصفهان و قرارگاه فرماندهی آن در تهران مستقر می‌باشد. امیر سرتیپ یوسف قربانی، فرمانده این نیرو است. بالگردهای تهاجمی کبرا، ترابری شینوک، پشتیبانی ۲۱۴بل؛ ستون فقرات هوانیروز ارتش را تشکیل می‌دهند.
فرماندهانویرایش
فرمانده نیروی زمینی ارتش، توسط فرمانده کل قوا (رهبر جمهوری اسلامی) منصوب می‌شود و در سلسله مراتب نظامی، به ترتیب زیرمجموعه فرمانده کل قوا، فرمانده کل نیروهای مسلح و فرمانده کل ارتش می‌باشد. در حال حاضر سرتیپ کیومرث حیدری فرماندهی نیروی زمینی ارتش را برعهده دارد. ستاد فرماندهی نیروی زمینی ارتش، در منطقه لویزان، در شمال‌شرقی تهران مستقر می‌باشد.
فرماندهان نیروی زمینی ارتش، از ابتدای شکل‌گیری در سال ۱۳۳۴ تاکنون (درجه‌ها مربوط به زمان تصدی می‌باشد):[۱۴]
- سرلشکر بهرام آریانا (۱۳۳۷–۱۳۳۴)
- سپهبد عبدالحسین حجازی (۱۳۳۹–۱۳۳۷)
- سپهبد رضا عظیمی (۱۳۴۴–۱۳۳۹)
- ارتشبد عزیزالله ضرغامی (۱۳۴۸–۱۳۴۴)
- سپهبد فتح‌الله مین‌باشیان (۱۳۵۱–۱۳۴۸)
- ارتشبد غلامعلی اویسی (۱۳۵۷–۱۳۵۱)
- سپهبد عبدالعلی بدره‌ای (۱۳۵۷)
- سرتیپ ولی‌الله فلاحی (۱۳۵۹-)
- سرتیپ قاسمعلی ظهیرنژاد (۱۳۶۰–۱۳۵۹)
- سرهنگ علی صیاد شیرازی (۱۳۶۵–۱۳۶۰)
- سرهنگ حسین حسنی سعدی (۱۳۷۰–۱۳۶۵)
- سرتیپ عبدالله نجفی (۱۳۷۳–۱۳۷۰)
- سرتیپ احمد دادبین (۱۳۷۶–۱۳۷۳)
- سرتیپ عبدالعلی پورشاسب (۱۳۷۹–۱۳۷۶)
- سرتیپ ناصر محمدی‌فر (۱۳۸۴–۱۳۷۹)
- سرتیپ محمدحسین دادرس (۱۳۸۷–۱۳۸۴)
- سرتیپ احمدرضا پوردستان (۱۳۹۵–۱۳۸۷)
- سرتیپ کیومرث حیدری (-۱۳۹۵)
مراکز آموزشویرایش
نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران دارای ۸ مرکز آموزش جهت آموزش و تربیت سربازان، درجه داران و افسران وظیفه و کادر به علاوه یک دانشگاه جهت آموزش افسران کادر می‌باشد:[۱۵]
- مرکز آموزش ۰۱ شهدای وظیفه نزاجا (تهران)
- مرکز آموزش ۰۲ شهید ستوان یکم وظیفه عبدالحمید انشایی (تهران)
- مرکز آموزش ۰۳ شهید سرلشکر شعبان برخورداری (عجب شیر)
- مرکز آموزش ۰۴ امام رضا (بیرجند)
- مرکز آموزش ۰۵ شهید سرلشکر علیرضا اشرف گنجویی (کرمان)
- مرکز آموزش ۰۶ درجه داری (آموزشگاه نظامی) جواد الائمه (لشگرک) "در این مرکز درجه داران کادر به همراه افسران وظیفه جهت آموزش پذیرش می‌شوند"
- مرکز آموزش ۰۷ شهید سرلشکر سید قنبر ترابی (کازرون)
- مرکز آموزش ۰۸ شهید ابراهیم نوری (خاش)
- مرکز آموزش و پشتیبانی شهید فیض الله امانی نزاجا (مرآپش)
- دانشگاه افسری امام علی (تهران)
نقش در سرکوب اعتراض‌هاویرایش
در اسفند ماه ۱۳۹۹ سرتیپ کیومرث حیدری فرمانده نیروی زمینی ارتش در مصاحبه ای که توسط وبگاه رسمی سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران منتشر شد، به نقش نیروی زمینی ارتش در سرکوب اعتراض‌ها در سال ۹۷ اذعان کرد.[۱۶][۱۷][۱۸]
همواره به نقش ارتش تنها در سرکوب مخالفان حکومت پهلوی پیش از سال ۱۳۵۷ اشاره می‌شد. در مقابل تا پیش از این در حکومت جمهوری اسلامی گزارش‌ها تنها حاکی از نقش مأموران سپاه، بسیج، نیروی انتظامی و شبه نظامیان لباس شخصی وابسته به نهادهای مختلف در سرکوب اعتراض‌ها و مخالفان بود.
جستارهای وابستهویرایش
منابعویرایش
- ↑ «تشکیل قشون متحدالشکل».[پیوند مرده]
- ↑ «امیر حیدری: آمریکا با اقدام علیه سپاه امنیت نیروهای خود را برای همیشه به خطر انداخت». خبرگزاری تسنیم. ۱۳۹۸-۰۱-۲۳. دریافت‌شده در ۱۳۹۸-۰۳-۲۱.
- ↑ «رتبه نظامی ایران در سال ۲۰۲۱». globalfirepower.com.
- ↑ "Iranian Armed Forces" (PDF). CSIS. 25 July 2006. p. 14.
- ↑ "How big is Iran's military?". Reuters. 28 September 2009. Retrieved 7 April 2013.
- ↑ «تاریخچه تشکیل نیروی زمینی در ایران». ارتش جمهوری اسلامی ایران.
- ↑ Richard A. Gabriel, ed. (27 September 1983), Fighting Armies: Antagonists in the Middle East - A Combat Assessment, Greenwood Press, ISBN 978-0-313-23904-5 - includes army order of battle of 1978−79.
- ↑ Library of Congress Country Studies, Armed Forces: Historical Background, 1987
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ پورتال ارتش جمهوری اسلامی ایران، بازدید ۱۵ آوریل ۲۰۱۰
- ↑ Karsh, Efraim (25 April 2002). The Iran–Iraq War: 1980–1988. Osprey Publishing. pp. 1–8, 12–16, 19–82. ISBN 978-1-84176-371-2.
- ↑ «آشنایی با تاریخچه نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران». همشهری آنلاین. ۲۰۱۲-۰۴-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۰۱.
- ↑ «آشنایی با ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران». همشهری آنلاین. ۲۰۱۳-۰۶-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۰۱.
- ↑ «پروژه‌های سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی نزاجا دانشجو محور است». خبرگزاری دانشجو. ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۵. ۵۱۰۰۶۳. دریافت‌شده در ۱۸ مرداد ۱۳۹۷.
- ↑ «با تمامی فرماندهان ارتش آشنا شوید + جدول». خبرآنلاین. ۲۰۱۷-۰۹-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۰۱.
- ↑ «آشنایی با مراکز آموزش وظیفه نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران». پورتال اطلاع‌رسانی ارتش جمهوری اسلامی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۰.
- ↑ «افشای حضور ارتش ایران در برخورد با اعتراضات». BBC News فارسی. ۲۰۲۱-۰۳-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۱۲.
- ↑ «یک فرمانده ارشد به مشارکت ارتش ایران در سرکوب اعتراضات مردمی اذعان کرد». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۱۲.
- ↑ «کیومرث حیدری، فرمانده نیروی زمینی: ارتش در سرکوب اعتراضات و ناآرامی‌ها نقش مؤثری داشت». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۱-۰۳-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۱۲.
پیوند به بیرونویرایش
- وبگاه رسمی
- معرفی پادگان‌های آموزشی نیروی زمینی ارتش ایران خبرگزاری فارس