نیوندخت
نیوَن‌دخت یا نیواندخت (پارسی میانه: Nēwanduxt) ملکه ایرانی، همسر قباد یکم ساسانی و مادر خسرو انوشیروان بود.[۱] او شاهزاده‌ای از خاندان اسپهبد و خواهر سپهبد باوی بوده‌است.[۲]
| نیوندخت | |
|---|---|
| زاده | نیشابور، ایران |
| همسر(ان) | قباد یکم |
| فرزند(ان) | خسرو انوشیروان |
| خاندان | خاندان اسپهبد |
| پدر | پادشاه هپتالیان |
بر اساس روایاتی که در تاریخ طبری آمده‌است، نیوندخت دختری دهقان از اهالی نیشابور بود که به ازدواج قباد درآمد و فرزندش خسرو را زاد.[۳][الف] با این حال احسان یارشاطر این داستان را عامیانه می‌داند و آن را رد می‌کند.[۶] برخی از منابع نیز او را دختر خاقان هپتالی می‌خواند.[۷] ماریا بروسیوس نوشته‌است قباد یکم پس از گریختن از زندان به هپتالیان (هیاطله) که در شرق امپراتوری ساسانی قدرتی به هم زده بودند، پناه برد. پادشاه هیاطله او را تحت حمایت خود گرفت و دخترش نیواندخت را به عقد ازدواج او درآورد. در سال ۴۹۹ میلادی قباد با کمک پادشاه هیاطله بر مخالفان خود فائق شد و قدرت را در دست گرفت.[۸]
یادداشت‌ها ویرایش
پانویس ویرایش
- ↑ فرخ‌زاد، پوران (۱۳۸۱)، کارنمای زنان کارای ایران (از دیروز تا امروز)، تهران: نشر قطره، ص. ۸۷۱، شابک ۹۶۴-۳۴۱-۱۱۶-۸
- ↑ (Martindale 1992، صص. 381–382); (Pourshariati 2008، صص. 110–111)
- ↑ Bosworth 1999, p. 128.
- ↑ Kia 2016, p. 257.
- ↑ Rezakhani 2017, p. 133 (note 22).
- ↑ Bosworth 1999, p. p. 128 (note 330).
- ↑ Brosius, Maria (2000). "WOMEN i. In Pre-Islamic Persia". Encyclopaedia Iranica, Vol. London et al.
- ↑ بروسیوس، زنان در ایران باستان، ۲۰۵.
منابع ویرایش
- بروسیوس، ماریا (۱۳۸۹). زنان در ایران باستان. ترجمهٔ محمود طلوعی. تهران: انتشارات تهران.
- Brosius, Maria (2000). "WOMEN i. In Pre-Islamic Persia". Encyclopaedia Iranica, Vol. London et al.
- Martindale, John R.; Jones, A. H. M.; Morris, John, eds. (1971–1992). The Prosopography of the Later Roman Empire (3 vols.). Cambridge: Cambridge University Press.
- Pourshariati, Parvaneh (2008). Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran. London and New York: I.B. Tauris. ISBN 978-1-84511-645-3.
- Yarshater, Ehsan, ed. (1985–2007). تاریخ طبری (40 vols). SUNY Series in Near Eastern Studies. Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-7249-1.
- Kia, Mehrdad (2016). The Persian Empire: A Historical Encyclopedia [2 volumes]: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-391-2.
- Rezakhani, Khodadad (2017). ReOrienting the Sasanians: East Iran in Late Antiquity. Edinburgh University Press. pp. 1–256. ISBN 978-1-4744-0030-5.