هایدِماری کُخ (به آلمانی: Heidemarie Koch) زادهٔ ۱۷ دسامبر ۱۹۴۳ در مرزبورگ – درگذشتهٔ ۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۲) ایران‌شناس اهل آلمان بود. او کتابِ از زبان داریوش را در سال‌های افول ایران‌شناسی دههٔ ۱۹۹۰ نوشت. هایدماری کخ نخستین مرحلهٔ تحصیلات دانشگاهی خود را با دریافت درجهٔ فوق‌لیسانس ریاضی گذراند و شاید اگر به‌تصادف و به‌سبب شغل همسر باستان‌شناسِ خود با پروفسور والتر هینتس، ایران‌شناس آلمانی، آشنا نمی‌شد، هرگز به تاریخ و فرهنگ ایران روی نمی‌آورد. هایدماری کخ بعدها در رشتهٔ ایران‌شناسی تحصیل کرد و در این رشته تا درجهٔ پروفسوری پیش رفت. تمامی پژوهش‌های وی دربارهٔ فارس و تخت‌جمشید و امور اجتماعی ایران زمان هخامنشیان و براساس الواح گِلیِ خزانهٔ تخت‌جمشید است. او که به‌دلیل تحقیقاتش در باستان‌شناسی خاور نزدیک به‌ویژه ایران باستان، شهرت داشت، در سن ۷۸سالگی درگذشت. هاید ماری کخ در ۱۷ دسامبر ۱۹۴۳ (۲۵ آذر ۱۳۲۲) در شهر ماربورگ آلمان به دنیا آمد. سپس به تحصیل در رشتهٔ آموزش با گرایش اصلی ریاضی پرداخت. وی تحصیل در رشتهٔ ایران‌شناسی را از ۱۹۷۲ در دانشگاه گوتینگن آغاز کرد و در ۱۹۷۶ با موضوع پایان‌نامهٔ «شرایط مذهبی زمان داریوش بر اساس تحقیقات انجام‌شده بر کتیبه‌های هخامنشی» به اخذ درجهٔ دکتری نائل آمد. پروفسور هاید ماری کخ در کنار رشتهٔ اصلی خود به تحصیل در رشته‌های باستان‌شناسی کلاسیک، تاریخ هنر بیزانس و باستان‌شناسی مسیحی پرداخت و پس از آن به تدریس ایران‌شناسی و باستان‌شناسی خاور نزدیک در دانشگاه گوتینگن مشغول شد. از ۱۹۸۶ به تدریس در رشتهٔ اقتصاد و مدیریت دوران هخامنشیان در دانشگاه فیلیپس ماربورگ و از ۱۹۹۵ به‌عنوان استاد ایران‌شناسی در زمینهٔ تاریخ کهن در دانشگاه ماربورگ اشتغال داشت. پروفسور کخ یکی از پنج دانشمندی است که در زمینهٔ تاریخ ایلام قدیم تحقیقات گسترده انجام داده و از علایق خاص او هنر اسلامی و به‌ویژه معماری و هنر سرامیک بوده‌است.[۱]

  • 1977 Die religiösen Verhältnisse der Dareioszeit, Untersuchungen an Hand der elamischen Persepolistäfelchen, Göttinger Orientforschungen. Reihe III, Iranica Bd. 4, Wiesbaden: Otto Harrassowitz Verlag, 184 pp. [A revision of the author's thesis, Göttingen, 1976].
  • 1980 “Steuern in der achämenidischen Persis?”, Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie LXX/1, pp. 105–137.
  • 1981 “'Hofschatzwarte' und 'Schatzhäuser' in der Persis”, Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie LXXI/2, pp. 232–247.
  • 1983 Kunst, Kultur und Geschichte der Achämenidenzeit und ihr Fortleben, Editor, in collaboration with: David Neil MacKenzie, Archäologische Mitteilungen aus Iran (Ergänzungsband) X, Berlin: Dietrich Reimer Verlag GmbH, pp. 303 pp. , [1] folded leaf of pls. , ills.
  • 1983 “Zu den Lohnverhältnissen der Dareioszeit in Persien”, In: MacKenzie, David Neil & Koch, Heidemarie (eds.), Kunst, Kultur und Geschichte der Achämenidenzeit und ihr Fortleben, Archäologische Mitteilungen aus Iran (Ergänzungsband) X, Berlin: Dietrich Reimer Verlag GmbH, pp. 19–50
  • 1985 “Eine sasanidische Tonbulle”, The J. Paul Getty Museum Journal XIII, pp. 27–32.
  • 1986 “Die achämenidische Postsrasse von Persepolis nach Susa”, Archäologische Mitteilungen aus Iran XIX, pp. 133–147.
  • 1986 “Zur Bibliographie von Walther Hinz”, Archäologische Mitteilungen aus Iran XIX, pp. 9–10.
  • 1987 “Einige Überlegungen zur Bauplanung in Persepolis”, Archäologische Mitteilungen aus Iran XX, pp.147–159.
  • 1987 Elamisches Wörterbuch, with: Walther Hinz, Archäologische Mitteilungen aus Iran (Ergänzungsband) XVII, Berlin: Dietrich Reimer Verlag GmbH, vols. I-II, 1392 pp.
  • 1987 “Götter und ihre Verehrung im achämenidischen Persien”, Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie LXXVII/2, pp. 239–278.
  • 1987 “Lijan”, Reallexikon der Assyriologie und vorderasiatischen Archäologie VII/1-2, p. 19.
  • 1988 “Batraqataš”, Encyclopaedia Iranica III/8, p. 870.
  • 1988 “Die Begegnung zwischen Persern und Griechen”, Oriens Antiquus XXVII, pp. 271–286.
  • 1988 “Herrscher in der Persis unter Seleukiden und Parthern”, Die Welt des Orients XIX, pp. 84–95.
  • 1988 Persien zur Zeit des Dareios: das Achämenidenreich im Lichte neuer Quellen, Kleine Schriften aus dem Vorgeschichtlichen Seminar XXV, Marburg: Philipps-Universität Marburg, 40 pp. , [25 pp. of] pls.
  • 1988 “Zur Religion der Achämeniden”, Zeitschrift für die Alttestamentliche Wissenschaft C/3, pp. 393–405.
  • 1989 “Tribut und Abgaben in Persis und Elymais”, In: Briant, Pierre & Herrenschmidt, Clarisse (eds.), Le tribut dans l'Empire perse: Actes de la Table ronde de Paris 12-13 décembre 1986, Travaux de l'Institut d'Études Iraniennes de l'Université de la Sorbonne Nouvelle XIII, Leuven: Peeters, pp. 121–128.
  • 1990 A hoard of coins from eastern Parthia, Numismatic Notes and Monographs CLIV, New York & Malibu, CA. : The American Numismatic Society & The J. Paul Getty Museum. , x + 64 pp, (2) pages, map, 12 pl
  • 1990 Verwaltung und Wirtschaft im persischen Kernland zur Zeit der Achämeniden, Beihefte zum Tübinger Atlas des Vorderen Orients, Reihe B: Geisteswissenschaften LXXXIX, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, 428 pp. , [1] leaf of folded pls. , ills.
  • 1991 “Zu Religion und Kulten im achämenidischen Kernland”, In: Kellens, Jean (ed.), La religion iranienne à l'époque achéménide: actes du colloque de Liège, 11 décembre 1987, Iranica antiqua Supplément V, Louvain-Paris-Gent: Peeters, pp. 87–109.
  • 1992 Es kündet Dareios der König…, vom Leben im persischen Großreich, Kulturgeschichte der antiken Welt LV, Mainz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern, 309 pp. , ills. (some col.). (به فارسی ترجمه شده: رجبی، پرویز. از زبان داریوش. تهران: نشر کارَنگ، ۱۳۷۶.)
  • 1992 “Kambyses”, Neues Bibellexikon VIII, col. 433f.
  • 1993 Achämeniden-Studien, Wiesbaden: Otto Harrassowitz Verlag, 149 pp. (به فارسی ترجمه شده: شالچی، امیرحسین. پژوهش‌های هخامنشی. تهران: نشر آتیه، ۱۳۷۹)
  • 1993 “Elamisches Gilgamesch-Epos oder doch Verwaltungstäfelchen? Zu den Neufunden von Armavir-blur”, Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie LXXXIII/2, pp. 219–236.
  • 1993 “Feuertempel oder Verwaltungszentrale? Überlegungen zu den Grabungen in Tacht-e Sangin am Oxus”, Archäologische Mitteilungen aus Iran XXVI, pp. 175–186.
  • 1993 “Heimat und Stammvater der Arsakide, Zu den Anfängen des parthischen Königreiches”, Archäologische Mitteilungen aus Iran XXVI, pp. 165–174.
  • 1993 “Nachruf auf Walther Hinz (1906-1992)”, in collaboration with: Hans Robert Roemer, Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft CXLIII, pp.241–247.
  • 1994 “Kyrus”, Neues Bibellexikon IX, col. 570.
  • 1994 “Zu den Frauen im Achämenidenreich”, In: Vavroušek, Petr (ed.), Iranian and Indo-European Studies. Memorial Volume of Otakar Klíma, Praha: Enigma Corporation, pp. 125–141.
  • 1995 “Theology and Worship in Elam and Achaemenid Iran”, In: Sasson, Jack M. et al. (eds.), Civilizations of the Ancient near East III-IV, New York: Hendrickson Publishers, pp. 1959–1969. (به فارسی ترجمه شده: «خداشناسی و پرستش در عیلام و ایران هخامنشی». ترجمهٔ نگین میری. مجلهٔ باستان‌پژوهی، سال پنجم (۱۳۸۲)، شمارهٔ ۱۱: صص ۳۹–۴۶.)
  • 1997 “Elam”, Der Neue Pauly III, cols. 958-959.
  • 1997 “Elamisch”, Der Neue Pauly III, cols. 959-960.
  • 1997 Persepolis: Hauptstadt des achämidischen Großreichs, Unter anderem mit Fotogr. von Afshin Bakhtiar, Teheran: Farhangsara-ye Yassavoli, 110 pp. , ill.
  • 1997 “Persepolis”, Neues Bibellexikon XI, cols. 114-115.
  • 1997 “Perser/Persien”, Neues Bibellexikon XI, cols. 115-117.
  • 1999 “Napir.asu”, Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie IX/3-4, p. 163.
  • 1999 “Napiriša”, Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie IX/3-4, pp. 163f.
  • 1999 “Narunde”, Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie IX/3-4, p. 180.
  • 1999 “Susa – Persepolis: Zentren des Achämenidenreichs”, In: Seipel, Wilfried & Wieczorek, Alfried (eds.), Von Babylon bis Jerusalem: die Welt der altorientalischen Königsstädte, Reiss-Museum Mannheim, Kunsthistorisches Museum Wien, Bible Lands Museum Jerusalem, 2. März bis 18. Juli 1999, Heidelberg: Vernissage-Verlag, pp. 335–341.
  • 2000 “Früheste Götterdarstellungen in Elam und Mesopotamien”, In: Graziani, Simonetta et al. (eds.), Studi sul Vicino Oriente antico dedicati alla memoria di Luigi, Istituto universitario orientale, Dipartimento di Studi Asiatici, Series Minor LXI, Napoli: Istituto universitario orientale, pp. 585–605.
  • 2001 Persepolis: Glänzende Hauptstadt des Perserreichs, Zaberns Bildbände zur Archäologie, Sonderbände der antiken Welt, Mainz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern, 106 pp. , ills. (some col.), maps.
  • 2001 The Never Dwindling Fire, with: Mansour Sane, Shiraz, 188 pp.
  • 2002 “Iranische Religion im achämenidischen Zeitalter”, In: Kratz, Reinhard Gregor (ed.), Religion und Religionskontakte im Zeitalter der Achämeniden, Veröffentlichungen der Wissenschaftlichen Gesellschaft für Theologie XXII, Gütersloh: Kaiser Gütersloher Verlagshaus, pp. 11–26
  • 2002 “Iran: I. Geographie”, In: Religion in Geschichte und Gegenwart IV, p. 218.
  • 2002 “Iran: II. Geschichte”, In: Religion in Geschichte und Gegenwart IV, pp. 218–221.
  • 2002 “Iran: III. Gesellschaft”, In: Religion in Geschichte und Gegenwart IV, pp. 221–222.
  • 2002 “Iran. IV. Religionsgeschichte, 1. Altiranische Religionen und früher Zoroastrismus”, In: Religion in Geschichte und Gegenwart IV, pp. 222–224.
  • 2004 “Palast A, X. Achämeniden”, Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie X, pp. 231–233.
  • 2004 “Texte aus Iran”, In: Janowski, Bernd & Gernot Wilhelm (eds.), Texte zum Rechts- und Wirtschaftsleben, Texte aus der Umwelt des Alten Testaments (n.f.) I, Gütersloh: Gütersloher Verlagshaus, pp. 221–248.
  • 2005 “Achämenidische Verwaltung und Hinweise auf sie in den Randgebieten des persischen Großreiches”, Ancient Near Eastern Studies XLII, pp. 253–276.
  • 2005 “Texte aus Iran”, In: Janowski, Bernd & Gernot, Wilhelm (eds.), Staatsverträge, Herrscherinschriften und andere Dokumente zur politischen Geschichte, Texte aus der Umwelt des Alten Testaments (n.f.) II, Gütersloh: Gütersloher Verlagshaus, pp. 283–306.
  • 2006 Königreiche im alten Vorderen Orient, Zaberns Bildbände zur Archäologie, Sonderbände der antiken Welt, Mainz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern, 135 pp. , ills. (some col.), maps.
  • 2006 Körner, Knollen, Brot und Wein: Die Geschichte unserer Esskulturen, Köln: Rüdiger Köppe Verlag, 71 pp. , ills.
  • 2007 Frauen und Schlangen: die geheimnisvolle Kultur der Elamer in Alt-Iran, Kulturgeschichte der antiken Welt CXIV, Mainz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern, 188 pp. , ills. (mostly col.), col. maps.
  • 2011 “Iran”, In: Religionen des Alten Orients: Hethiter und Iran, Grundrisse zum Alten Testament I/1, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht (V&R) GmbH & Co. unipress, pp. 15–145.
  • 2011 “Texte aus Iran”, In: Janowski, Bernd & Schwemer, Daniel (eds.), Grab-, Sarg-, Bau- und Votivinschriften, Texte aus der Umwelt des Alten Testaments (n.f.) VI; Gütersloh: Gütersloher Verlagshaus, pp. 273–303.
  • 2012 “Persepolis: das architektonische Erbe der Perser”, Antike Welt XLIII/1, pp. 16–20.

منابع

ویرایش
  1. https://www.irna.ir/news/84629886/ایرانشناس-برجسته-آلمانی-درگذشت.
  2. 2000 آتشی که نمیرد (از اونتاش گال تا یزدگرد) هاید ماری کخ و منصور صانع شابک:9789643508074.

پیوند به بیرون

ویرایش

شب هایدماری کخ توسط مجلۀ بخارا