وزارت راه و شهرسازی

یکی از وزارتخانه‌های ایران

وزارت راه و شهرسازی یکی از وزارت‌خانه‌های دولت ایران است. پیشینه شکل‌گیری این وزارت‌خانه به سال ۱۲۶۰ و تأسیس وزارت فوائد عامه در دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه بازمی‌گردد. فرم کنونی این وزارت‌خانه در ۳۱ خرداد ۱۳۹۰ با رأی مجلس و تأیید شورای نگهبان، از ادغام وزارت راه و ترابری با وزارت مسکن و شهرسازی شکل گرفت.

وزارت سازمان
بنیان‌گذاری۶ تیر ۱۳۹۰
سازمان‌های پیشین
حوزهٔ قدرتایران
ستادتهران، بلوار آفریقا
بودجه سالانه۳۱٬۰۷۰ میلیارد تومان (سال ۱۴۰۲)
وزیر مسئول
گروه بالادستدولت جمهوری اسلامی ایران
وبگاه

وزارت راه و شهرسازی متولی ادارهٔ امور حمل‌ونقل زمینی، دریایی و هوایی در محدودهٔ داخلی کشور و ارتباطات ترابری میان ایران و دیگر کشورهای جهان، همچنین سیاست‌گذاری در حوزه مسکن و شهرسازی در کشور می‌باشد. هم‌اکنون فرزانه صادق به‌عنوان وزیر وزارت راه و شهرسازی فعالیت می‌کند.

تاریخچه

ویرایش
 
ساختمان وزارت راه و شهرسازی در تهران

ساختار و سازمان وزارت راه و شهرسازی در درازای مدتی که از فعالیت آن می‌گذشته‌است به‌دلیل ضرورت‌های ملی به دفعات دچار تغییر و تحول گشته‌است. روند این تحول را می‌توان به دوره‌های زیر تقسیم‌بندی نمود.

وزارت فوائد عامه

ویرایش

وزارت فوائد عامه در سال ۱۲۶۰ مقارن با ۱۲۹۸ هجری قمری و در دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه وزارت فوائد عامه بنیانگذاری شد و امور مربوط بر ساخت راه، پل و راه‌داری برعهدهٔ وزارت‌خانهٔ مذکور گذاشته شد. این وزارت‌خانه تدریجاً در سال‌های پس از بنیانگذاری به وظائف دیگری مانند تجارت و فلاحت پرداخته که به همین دلیل بعدها بنام وزارت فوائد عامه و تجارت و فلاحت تغییر نام یافت. هزینه‌های راه‌سازی در این دوران با اخذ «باج راه» که در راه‌دارخانه‌ها گرفته می‌شده تأمین می‌گردید و این مبلغ سالیانه از سه میلیون ریال تجاوز نمی‌کرد.

وزارت راه و ترابری

ویرایش

از سال ۱۳۰۱ اداره‌ای بنام «اداره‌کل طرق و شوارع» در وزارت فلاحت و تجارت و فوائد عامه به‌منظور اقدام مؤثر برای ساختمان راه‌ها، نگهداری و بهره‌برداری تشکیل گردید. این اداره‌کل، راه‌های کشور را به نواحی مختلف تقسیم و مسئولیتی برای ادارهٔ امور تعمیر و نگهداری آن‌ها معین کرد.

در ۲۷ اسفند ۱۳۰۸ به‌موجب قانونی که از مجلس شورای ملی گذشت، اداره‌کل طرق و شوارع به «وزارت طرق و شوارع» تبدیل و در ۲۸ فروردین ۱۳۰۹ سید حسن تقی‌زاده به‌عنوان نخستین وزیر طرق و شوارع به مجلس شورای ملی معرفی شد. با تأسیس این وزارت‌خانه، راه‌سازی در ایران گسترش یافت و با امکاناتی که تدریجاً فراهم شد، برنامه‌ها و پروژه‌های راه‌سازی ادامه پیدا کرد.

در سال ۱۳۱۵ وزارت طرق و شوارع با تصویب مجلس شورای ملی به «وزارت راه» تغییر نام یافت.

در تاریخ ۱۶ تیر ۱۳۵۳ به‌منظور اعمال سیاست جامع و هماهنگ برای ترابری کشور و توسعه و تجهیز، گسترش، نگاهداری و ایجاد تأسیسات زیربنایی آن با توجه به مقتضیات توسعهٔ اجتماعی، اقتصادی و عمرانی و دفاع ملی با رعایت قوانین مربوط نام وزارت راه به «وزارت راه و ترابری» تغییر یافت.

وزارت مسکن و شهرسازی

ویرایش

به‌موجب قانون مشتمل بر ۱۰ ماده و ۷ تبصره در مورخ ۱۳۴۲/۱۲/۲۲ به تصویب رسید، وزارت‌خانه‌ای از تلفیق بانک ساختمانی، سازمان خانه‌سازی وزارت دارائی و دفاتر فنی سازمان برنامه بنام «وزارت آبادانی و مسکن» تأسیس و موجودیت یافت. در سال ۱۳۵۳ وزارت آبادانی و مسکن با تصویب مجلس شورای ملی به «وزارت مسکن و شهرسازی» تغییر نام می‌یابد و تعیین وظایف آن از طرف مجلس انجام می‌شود.[۱]

ادغام و جابه‌جایی

ویرایش

طبق برنامهٔ پنجم توسعه برای کوچک‌سازی دولت قرار بود که وزارت‌خانه‌های دولت از ۲۱ (که پس از تشکیل وزارت ورزش و جوانان به ۲۲ تا رسید) به ۱۷ تا بکاهد. برای همین دولت تصمیم گرفت که فرایند ادغام چند وزارت‌خانه را آغاز کند؛ از جمله ادغام وزارت راه و ترابری در مسکن و شهرسازی. از این رو ماجرا در هیئت دولت تصویب شد و آمادهٔ ارائه به مجلس.[۲] پس در آغاز ادغام دو وزارت‌خانهٔ راه و ترابری و مسکن و شهرسازی در هیئت دولت تصویب شد و وزارت امور زیربنایی نام گرفت. در آن هنگام وزارت راه و ترابری پس از استیضاح حمید بهبهانی هنوز زیردست رئیس‌جمهور بود. وی همان وزیر مسکن و شهرسازی علی نیکزاد را به سرپرستی وزارت گماشت و برای وزارت امور زیربنایی به مجلس معرفی کرد.[۳]

در ۴ خرداد ۱۳۹۰ لایحهٔ وظیفه‌ها و اختیارات وزارت را به مجلس دادند.[۴]

۱۱ خرداد مجلس به ادغام وزارت‌خانه‌های راه و ترابری، مسکن و شهرسازی و ارتباطات و فناوری اطلاعات رأی داد و وزارت امور زیربنایی و ارتباطات رای داد[۵] که شورای نگهبان، چون دولت ادغام وزارت ارتباطات با این دو را تصویب نکرده‌بود، رد کرد.

در تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۹۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی و در ۱ تیر تأیید شورای نگهبان قانون اساسی،[۶] وزارت راه و ترابری با وزارت‌خانهٔ مسکن و شهرسازی ادغام شد و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از او بیرون رفت،[۷] و با تصویب مجلس تغییر نام آن را،[۸] وزارت راه و شهرسازی درست شد. پس همهٔ وظیفه‌های دو وزارت‌خانه و وزیرهایشان به وزارت نوین و وزیر او رسید.[۹]

وزیران

ویرایش
وزارت راه در دوره پهلوی
وزارت راه در دورهٔ پهلوی نام کابینه
۳ آبان ۱۳۱۸ تا ۵ تیر ۱۳۱۹ محمد سجادی احمد متین دفتری
۱۳ آذر ۱۳۲۰ تا ۱۵ اسفند ۱۳۲۰ امان‌الله جهانبانی محمد علی فروغی
۸ اسفند ۱۳۲۰ تا ۱۰ مرداد ۱۳۲۱ یدالله عضدی علی سهیلی
۱۸ مرداد ۱۳۲۱ تا ۱۵ بهمن ۱۳۲۱ یدالله عضدی احمد قوام
۲۸ بهمن ۱۳۲۱ تا ۱۵ آذر ۱۳۲۲ یدالله عضدی علی سهیلی
۲۳ آذر ۱۳۲۲ تا ۲۵ اسفند ۱۳۲۲ عبدالحسین هژیر علی سهیلی
۶ فروردین ۱۳۲۳ تا ۵ شهریور ۱۳۲۳ یدالله عضدی محمد ساعد مراغه‌ای
۱۱ شهریور ۱۳۲۳ تا ۲۰ اردیبهشت ۱۳۲۴ نصرالله انتظام مرتضی قلی بیات
۲۷ اردیبهشت ۱۳۲۴ تا ۱۸ خرداد ۱۳۲۴ نادر آراسته ابراهیم حکیمی
۲۲ خرداد ۱۳۲۴ تا اول آبان ۱۳۲۴ نادر آراسته محسن صدر
۹ آبان ۱۳۲۴ تا ۲۵ آذر ۱۳۲۴ محمدحسین فیروز ابراهیم حکیمی
۲۹ آذر ۱۳۲۴ تا ۲ بهمن ۱۳۲۴ نادر آراسته ابراهیم حکیمی
۲۵ بهمن ۱۳۲۴ تا ۹ مرداد ۱۳۲۵ نادر آراسته احمد قوام
۱۲ مرداد ۱۳۲۵ تا ۲ خرداد ۱۳۲۶ محمدحسین فیروز احمد قوام
۳۰ خرداد ۱۳۲۶ تا ۱۹ آذر ۱۳۲۶ غلامحسین فروهر احمد قوام
۶ دی ۱۳۲۶ تا ۱۴ بهمن ۱۳۲۶ علی معتمدی ابراهیم حکیمی
۱۵ بهمن ۱۳۲۶ تا ۱۷ خرداد ۱۳۲۷ امان‌الله اردلان ابراهیم حکیمی
۸ تیر ۱۳۲۷ تا ۱۶ آبان ۱۳۲۷ وزیر راه نداشت عبدالحسین هژیر
۲۷ آبان ۱۳۲۷ تا ۲۲ اسفند ۱۳۲۷ محمد سجادی محمد ساعد مراغه‌ای
۲۳ اسفند ۱۳۲۷ تا ۸ اردیبهشت ۱۳۲۸ نادر آراسته محمد ساعد مراغه‌ای
۹ اسفند ۱۳۲۸ تا ۲ فروردین ۱۳۲۹ حمید سیاح محمد ساعد مراغه‌ای
۸ فروردین ۱۳۲۹ تا ۲۳ خرداد ۱۳۲۹ منوچهر اقبال علی منصور
۴ خرداد ۱۳۲۹ تا ۳۰ تیر ۱۳۲۹ محمد سجادی علی منصور
۶ مرداد ۱۳۲۹ تا ۱۷ اسفند ۱۳۲۹ جعفر شریف امامی حاجیعلی رزم آرا
۱۸ فروردین ۱۳۳۰ تا ۵ اردیبهشت۱۳۳۰ حسن ارفع حسین علا
۸ اردیبهشت ۱۳۳۰ تا ۲۶ تیر ۱۳۳۰ جواد بوشهری محمد مصدق
۲۷ تیر ۱۳۳۰ تا ۳۰ تیر ۱۳۳۰ منوچهر اقبال احمد قوام
۳۱ تیر ۱۳۳۰ تا ۱۵ مهر ۱۳۳۱ داوود رجبی محمد مصدق
۱۵ مهر ۱۳۳۱ تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ جهانگیر حق‌شناس محمد مصدق
۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تا ۱۷ اردیبهشت ۱۳۳۳ غلامعلی میکده فضل‌الله زاهدی
۱۷ اردیبهشت ۱۳۳۳ تا ۱۰ فروردین ۱۳۳۴ عباس گرزن فضل‌الله زاهدی
۲۰ فروردین ۱۳۳۴ تا ۱۰ آبان ۱۳۳۶ ولی انصاری حسین علا
۱۵ فروردین ۱۳۳۶ تا ۸ شهریور ۱۳۳۹ ولی انصاری منوچهر اقبال
۱۰ شهریور ۱۳۳۹ تا ۱۵ اردیبهشت ۱۳۴۰ ابوالحسن بهنیا جعفر شریف‌امامی
۱۹ اردیبهشت ۱۳۴۰ تا ۹ تیر ۱۳۴۱ جمال گنجی علی امینی
۱۲ تیر ۱۳۴۱ تا ۱۰ اسفند ۱۳۴۲ حسن شالچیان اسدالله علم
۱۹ اسفند ۱۳۴۲ تا ۸ بهمن ۱۳۴۳ محمود کشفیان حسنعلی منصور
۱۱ آبان ۱۳۴۶ تا اول مهر ۱۳۵۴ حسن شالچیان امیرعباس هویدا
۳ مهر ۱۳۵۴ تا اول شهریور ۱۳۵۶ جواد شهرستانی امیرعباس هویدا
۳ شهریور ۱۳۵۶ تا ۲۰ شهریور ۱۳۵۷ مرتضی صالحی جمشید آموزگار
۲۳ شهریور ۱۳۵۷ تا ۳۰ آذر ۱۳۵۷ حسن شالچیان جعفر شریف‌امامی
اول دی ۱۳۵۷ تا ۲۵ دی ۱۳۵۷ حسن شالچیان غلامرضا ازهاری
۲۷ دی ۱۳۵۷ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ وزیر راه نداشت شاپور بختیار
وزارت مسکن و آبادانی در دوره پهلوی
وزارت مسکن در دورهٔ پهلوی نام کابینه
اسفند ۱۳۴۲ تا بهمن ۱۳۴۳ دکتر هوشنگ نهاوندی حسنعلی منصور
۱۳۴۷ غلامرضا نیک‌پی هویدا
۱۳۴۸ کورس آموزگار
دکتر محمد یگانه
جابر انصاری
منوچهر به رون
فیروز توفیق
پرویز آوندی
امیر ربیعی
وزارت راه پس از انقلاب اسلامی
وزارت راه پس از انقلاب اسلامی نام کابینه
۲۴ بهمن ۱۳۵۷ تا ۱۴ آبان ۱۳۵۸ یوسف طاهری قزوینی مهدی بازرگان
۱۴ آبان ۱۳۵۸ تا دی ۱۳۵۸ یوسف طاهری قزوینی شورای انقلاب
دی ۱۳۵۸ تا ۷ تیر ۱۳۶۰ موسی کلانتری شورای انقلاب، محمدعلی رجایی
۲۶ مرداد۱۳۶۰ تا ۱۲ شهریور ۱۳۶۰ احمد امری (سرپرست) محمد جواد باهنر
۱۲ شهریور ۱۳۶۰ تا ۱۱ آبان ۱۳۶۰ هادی نژادحسینیان شورای موقت ریاست جمهوری
۱۱ آبان ۱۳۶۰ تا ۲۱ اسفند ۱۳۶۳ هادی نژادحسینیان میرحسین موسوی
۲۱ اسفند ۱۳۶۳ تا ۶ آبان ۱۳۶۴ سید ابوالحسن خاموشی (سرپرست) میرحسین موسوی
۶ آبان ۱۳۶۴ تا ۷ شهریور ۱۳۶۸ محمد سعیدی‌کیا میرحسین موسوی
۷ شهریور ۱۳۶۸ تا ۲۵ مرداد ۱۳۷۲ محمد سعیدی‌کیا اکبر هاشمی رفسنجانی
۲۵ مرداد ۱۳۷۲ تا ۲۹ مرداد ۱۳۷۶ اکبر ترکان اکبر هاشمی رفسنجانی
۲۹ مرداد ۱۳۷۶ تا ۲۵ دی ۱۳۷۹ محمود حجتی سید محمد خاتمی
۲۵ دی ۱۳۷۹ تا ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۰ رحمان دادمان سید محمد خاتمی
۴ خرداد ۱۳۸۰ تا ۳۱ مرداد ۱۳۸۰ صادق افشار (سرپرست) سید محمد خاتمی
۳۱ مرداد ۱۳۸۰ تا ۱۲ مهر ۱۳۸۳ احمد خرم سید محمد خاتمی
۱۳ مهر ۱۳۸۳ تا ۲۲ دی ۱۳۸۳ احمد صادق بناب (سرپرست) سید محمد خاتمی
۲۲ دی ۱۳۸۳ تا ۱۴ بهمن ۱۳۸۳ محمد رحمتی (سرپرست) سید محمد خاتمی
۱۴ بهمن ۱۳۸۳ تا ۲ شهریور ۱۳۸۴ محمد رحمتی سید محمد خاتمی
۲ شهریور ۱۳۸۴ تا ۲۲ تیر ۱۳۸۷ محمد رحمتی محمود احمدی‌نژاد
۱۵ مرداد ۱۳۸۷ تا ۱۲ بهمن ۱۳۸۹ حمید بهبهانی محمود احمدی‌نژاد
۱۸ بهمن ۱۳۸۹ تا ۵ تیر ۱۳۹۰ (ادغام در وزارت مسکن و شهرسازی) علی نیکزاد (سرپرست) محمود احمدی‌نژاد
وزارت مسکن و شهرسازی پس از انقلاب
وزارت مسکن و شهرسازی پس از انقلاب نام کابینه
۲۴ بهمن ۱۳۵۷ تا ۱۴ آبان ۱۳۵۸ مصطفی کتیرایی مهدی بازرگان
۲۶ آبان ۱۳۵۸ تا ۱۹ شهریور ۱۳۵۹ محسن یحیوی شورای انقلاب
۱۹ شهریور ۱۳۵۹ تا ۱۲ شهریور ۱۳۶۰ محمدشهاب گنابادی محمد علی رجایی، محمد جواد باهنر
۱۲ شهریور ۱۳۶۰ تا ۱۱ آبان ۱۳۶۰ محمدشهاب گنابادی شورای موقت ریاست جمهوری
۱۱ آبان ۱۳۶۰ تا ۶ شهریور ۱۳۶۲ محمدشهاب گنابادی میرحسین موسوی
۶ شهریور ۱۳۶۲ تا ۲۴ مرداد ۱۳۶۳ میرحسین موسوی (سرپرست) میرحسین موسوی
۲۴ مرداد ۱۳۶۳ تا ۲۵ مرداد ۱۳۷۲ سراج‌الدین کازرونی میرحسین موسوی، اکبر هاشمی رفسنجانی
۲۵ مرداد ۱۳۷۲ تا ۲۹ مرداد ۱۳۷۶ عباس آخوندی اکبر هاشمی رفسنجانی
۲۹ مرداد ۱۳۷۶ تا ۲ شهریور ۱۳۸۴ علی عبدالعلی‌زاده سید محمد خاتمی
۲ شهریور ۱۳۸۴ تا ۱۲ شهریور ۱۳۸۸ محمد سعیدی‌کیا محمود احمدی‌نژاد
۱۲ شهریور ۱۳۸۸ تا ۵ تیر ۱۳۹۰ (ادغام در وزارت راه و ترابری) علی نیکزاد محمود احمدی‌نژاد
دوره مدیریتی وزارت راه و شهرسازی
دوره مدیریتی وزارت راه و شهرسازی نام کابینه
۵ تیر ۱۳۹۰ تا ۲۴ مرداد ۱۳۹۲ علی نیکزاد محمود احمدی‌نژاد
۲۴ مرداد ۱۳۹۲ تا ۲۸ مهر ۱۳۹۷ عباس آخوندی حسن روحانی
۵ آبان ۱۳۹۷ تا ۳ شهریور ۱۴۰۰ محمد اسلامی حسن روحانی
۳ شهریور ۱۴۰۰ تا ۱ آذر ۱۴۰۱ رستم قاسمی سید ابراهیم رئیسی
۱۶ آذر ۱۴۰۱ تا ۳۱ مرداد ۱۴۰۳ مهرداد بذرپاش سید ابراهیم رئیسی
۳۱ مرداد ۱۴۰۳ تاکنون فرزانه صادق مسعود پزشکیان

نمودار سازمانی

ویرایش
 

ماموریت‌ها و چشم‌اندازها

ویرایش
  • تأمین راه‌های کشور اعم از زمینی (راه و راه‌آهن) و راه‌های دریائی و هوائی
  • اداره امور ترابری کشور، پی‌ریزی سیاست جامع هماهنگ برای آن و ایجاد توسعه، تجهیز، گسترش و نگاهداری تأسیسات زیربنایی آن با توجه به مقتضیات توسعه اجتماعی، اقتصادی، عمرانی و دفاع ملی
  • تعیین مراکز جمعیتی و تعادل مطلوب بین جمعیت و وسعت شهرها در سطح کشور به‌منظور برنامه‌ریزی عمران منطقه‌ای و استفاده بهتر از منابع سرزمین نظیر خاک و آب و جلوگیری از ایجاد مشکلات شهری در اثر رشد و توسعه ناموزون آن‌ها و در نتیجه اتلاف منابع اقتصادی و انسانی کشور
  • مدیریت یکپارچه زمین با همکاری دستگاه‌های اجرائی
  • تأمین رفاه اجتماعی در زمینه مسکن
  • مشارکت در ساماندهی بازار سرمایه در امر زمین و مسکن
  • کمک به حفظ تعادل اقتصادی از طریق اعمال سیاست‌های تشویقی و استفاده از سرمایه‌گذاری در امر ساختمان و مسکن
  • راهبری تحقیقات ساختمانی به‌منظور ایمن‌سازی ساختمان‌ها در قبال حوادث طبیعی، استفاده بهتر از منابع و مصالح محلی و افزایش کیفیت مصنوعات ساختمانی
  • هماهنگی و تمرکز در تهیه واجرای طرح‌ها و ساختمان‌های دولتی و عمومی در سطح کشور

معاونت‌های ستادی

ویرایش
  • معاونت برنامه‌ریزی و مدیریت منابع
  • معاونت مسکن و ساختمان
  • معاونت گسترش مدیریت و منابع انسانی
  • معاونت حمل‌ونقل
  • معاونت شهرسازی و معماری
  • معاونت حقوقی، امور مجلس و استان‌ها

سازمان‌ها، شرکت‌ها و مراکز تابعه

ویرایش

شوراها و هیئت‌ها

ویرایش

سامانه‌ها

ویرایش

سامانه ملی املاک و اسکان

ویرایش

سامانه ملی املاک و اسکان برای جمع‌آوری کلیهٔ اطلاعات محل سکونت و املاک تحت مالکیت ایرانیان در یک سامانهٔ واحد ایجاد شد و در آدرس amlak.mrud.ir قابل دسترسی است. از دلایل راه‌اندازی این سامانه، ممکن شدن اخذ مالیات به‌ویژه مالیات از خانه‌های خالی اعلام شده‌است.[۱۰]

سامانه شهراه

ویرایش

این سامانه به‌منظور ارائه یکپارچهٔ خدمات به شهروندان، سال ۱۳۹۵ راه‌اندازی شد.[۱۱]

منابع

ویرایش
  1. «قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی و تعیین وظایف آن». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۱ آوریل ۲۰۲۱.
  2. اطلاع‌رسانی دولت:::.: آمادگی دولت برای تشکیل وزارت امور زیربنایی و معرفی وزیران به مجلس[پیوند مرده]
  3. اطلاع‌رسانی دولت:::.: معرفی علی نیکزاد به‌عنوان وزیر امور زیربنایی به مجلس شورای اسلامی[پیوند مرده]
  4. اطلاع‌رسانی دولت:::.: لایحه وظایف و اختیارات وزارت‌خانه امور زیربنایی امروز به مجلس داده می‌شود[پیوند مرده]
  5. خانهٔ ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی[پیوند مرده]
  6. «پورتال شورای نگهبان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۱.
  7. «خانه ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
  8. «خانه ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
  9. «خانه ملت - خبرگزاری مجلس شورای اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
  10. «همه چیز دربارهٔ ثبت‌نام در سامانه املاک و اسکان». ایسنا. ۲۱ فروردین ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۱۹.
  11. «راه‌اندازی سامانه «شهراه»». باشگاه خبرنگاران جوان. ۳۰ بهمن ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۱۹.

پیوند به بیرون

ویرایش
  • وبگاه رسمی وزارت راه و شهرسازی بایگانی‌شده در ۲۸ نوامبر ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine
  • سامانه ملی املاک و اسکان