ولایت بدخشان
| این نوشتار به هیچ منبع و مرجعی استناد نمیکند. |
ولایت بَدَخشان یکی از ولایت‌های افغانستان است. بدخشان در شمال شرقی افغانستان واقع است. این ولایت از نظر موقعیت جغرافیایی بین خطوط طول جغرافیایی شرقی ۷۰ درجه ۴ دقیقه و ۳۶ ثانیه و عرض جغرافیایی شمالی ۳۶ درجه و ۵۰ دقیقه و ۱۶ ثانیه واقع است. بدخشان از سطح دریا ۱،۸۰۰ متر ارتفاع دارد و مرکز آن شهر فیض‌آباد است.
ولایت بدخشان (افغانستان) ولایت بدخشان | |
|---|---|
 تصاویری از ولایت بدخشان | |
 موقعیت ولایت بدخشان (افغانستان) در نقشه | |
| مختصات: ۳۸°۰′ شمالی ۷۱°۰′ شرقی / ۳۸٫۰۰۰°شمالی ۷۱٫۰۰۰°شرقیمختصات: ۳۸°۰′ شمالی ۷۱°۰′ شرقی / ۳۸٫۰۰۰°شمالی ۷۱٫۰۰۰°شرقی | |
| کشور |  افغانستان |
| پایتخت | فیض‌آباد (افغانستان) |
| مدیریت | |
| • Governor | Ahmad Faisal Begzad |
| مساحت | |
| • کل | ۴۴۰۵۹ کیلومتر مربع (۱۷۰۰۰ مایل مربع) |
| جمعیت (۲۰۱۲) | |
| • کل | ۹۰۴۷۰۰ |
| • تراکم | ۲۱/کیلومتر مربع (۵۳/مایل مربع) |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی ۴:۳۰+ |
| کد ایزو ۳۱۶۶ | AF-BDS |
| زبان‌های افغانستان | زبان فارسی، زبان‌های پامیری |
این ولایت در ۴۷۰ کیلومتری کابل واقع است. بدخشان از جنوب با ولایت‌های پنجشیر، و کاپیسا و از غرب با ولایت تخار هم‌مرز است. مساحت بدخشان بیش از ۴۷،۴۰۳ کیلومتر مربع می‌باشد و جمعیت آن حدود یک میلیون نفر برآورد شده‌است.
پیشینهویرایش
این منطقه در سال ۱۸۹۶ میان دو امپراتوری بزرگ (روسیه تزاری و بریتانیا) به دو بخش تقسیم گردید. یک بخش این استان تحت نام بدخشان روسیه و بعداً منطقه خودگردان کوهستانی بدخشان شوروی با مرکزیت شهر خاروغ به روسیه تعلق گرفت، و بخش دوم با مرکزیت شهر فیض‌آباد به امارت افغانستان پیوست. روسیه و انگلیس آمودریا (جیحون) را به عنوان مرز طبیعی پذیرفته و توسط ستون‌های مرزی نشانه‌گذاری شد. در سال ۱۹۱۷ بعد از پیروزی انقلاب بلشویکی در روسیه بدخشان روسیه به شوروی در تشکیل جمهوری شوروی سوسیالیستی تاجیکستان تعلق گرفت.
بدخشان در اشعار بیشتر شاعران به کیفیت لعل خویش مشهور است.
جغرافیای انسانیویرایش
مساحت ولایت بدخشان افغانستان ۴۷٬۴۰۳ کیلومتر مربع بوده و جمیعت آن بالغ بر ۱ میلیون نفر می‌باشد. باشندگان این ولایت را تاجیک‌ها تشکیل داده و به زبان فارسی سخن می‌گویند.[۱] در بدخشان زبان‌های دیگری به نام زبان‌های پامیری (از خانوادۀ زبان‌های ایرانی‌شرقی) هنوز زنده هستند و مردم به آن‌ها گفتار می‌کنند. در ناحیۀ پامیر نیز عدۀ اندکی به زبان قرقیزی سخن می‌گویند. همچنین عده‌ای از پشتون‌ها و ازبک‌های کوچ‌نشین و نیمه کوچ‌نشین نیز که به این ولایت مهاجرت کرده‌اند در این ولایت ساکن هستند. عدۀ کمی از مسلمانان روسی نیز پس از جنگ شوروی و افغانستان در دهۀ ۱۹۸۰ نیز در این ولایت ساکن شده‌اند.[۲] دین بیشتر مردم، مسلمان سنی است و عده‌ای از پامیری‌ها پیرو مذهب اسماعیلی هستند.
جغرافیای طبیعیویرایش
بدخشان دارای کوه‌های بلند و رودخانه‌های خروشان است. فرآورده‌های عمده ی این استان جو، گندم، جودر (گندم سیاه)، ارزن و جواری (ذرت) است. از جمله میوه‌های این استان توت و چهارمغز (گردو)، زردآلو، انار، آلبالو و سیب آن نیز بسیار مشهور است. سیب بهارک و چهارمغز سرغیلان و توت یفتل و انار خواهان در این ولایت از شهرت خاصی برخوردارند. بدخشان به داشتن معادن لعل، لاجورد، زمرد، فیروزه و طلای خویش مشهور است. عمده‌ترین معادن بدخشان؛ لاجورد یُمگان به مساحت سیصد کیلومتر طول و ۴۷ کیلومتر عرض، معدن لعل در سرغیلان و معادن طلای راغ و یفتل و همچنین معدن مُنجان(مشترک با پنجشیر) می‌باشد. در نتیجه بررسی‌های که اخیراً در مورد نفت در افغانستان صورت گرفته‌است، این استان را دارای ذخایر بزرگ نفتی تثبیت کرده اند. بدخشان با جمهورهای تاجیکستان، پاکستان و استان سین کیانگ جمهوری خلق چین دارای مرز مشترک است.
کوه‌های مهم این استان در حوزه ی رشته کوه های فلات پامیر و هندوکش؛ خواجه‌محمد، کمالنگ، جلغر هزارچشمه و سفیدخرس خوانده می شوند. بلندترین قلهٔ رشته کوه‌های هندوکش، «نوشاخ» نام دارد.
استان بدخشان ۵۳ درصد منابع آبی افغانستان را داراست. رودخانه‌های مهم آن عبارت‌اند از رود کوکچه، یفتل آب، واخان، انجمن، وردوج، تگاب، تنگ شیوا، پامیر، جرم، خستک، جوخان کوف آب، آیش آب، جیروآب، رونج آب، زریچ آب، دریاچه سبز و چاهیلِ سرغیلان، آغرده ی غارسپان، غوری‌سنگ، درواز و راغ.
دریاچه های آن شیوا، زرکول و چقمقین نام دارند.
لعل بدخشان در بیشتر متون ادبی جهان و به ویژه فارسی کهن، به دلیل کیفیت بسیار بالای خود شهرتی ویژه داشته و زبان زد عام و خاص است. به گونه ای که بیشتر ادبا در سطح جهان، سرخیِ """ لب یار """ را به آن تشبیه کرده اند.
ولسوالی‌هاویرایش
بر اساس تقسیمات سیاسی ولایت بدخشان دارای ۲۸ ولسوالی می‌باشد.
افرادسرشناسویرایش
- برهان الدین ربانی: رهبر اسبق حزب جمعیت اسلامی و رئیس‌جمهور اسبق افغانستان
- بحرالدین باعث: از روشنفکران حوزه اندیشه سیاسی
- طاهر بدخشی: از روشنفکران حوزه اندیشه سیاسی
- لطیف پدرام: سیاستمدار (تئوریسین ملی، روشنفکر دینی، رهبر حزب کنگره ملی و عضو پارلمان افغانستان)، نویسنده و شاعر.
- فوزیه کوفی : سیاستمدار و فمینیست مشهور افغانستان که بسیاری نظرات مردسالارانه را در این کشور به چالش کشید و رهبر حزب موج تحول نیز می باشد.
- مخفی بدخشی زن شاعر پر آوازه کشور.
- مولوی سید عبدالرحمن مشهور به خرقه.
- مولوی محمد سلیم طغرا.
چشم‌اندازهاویرایش
دریاچه شیوا یکی از دریاچه‌های طبیعی در ولسوالی شغنان، ولایت بدخشان (افغانستان) واقع است.
کودکان بدخشانی، سال ۲۰۱۲.
جستارهای وابستهویرایش
پی‌نوشت‌هاویرایش
- ↑ "World Gazetteer". Archived from the original on 5 January 2013. Retrieved 12 March 2010.
- ↑ 1 Badakhshan
منابعویرایش
| مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به ولایت بدخشان در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
یک لایه اطلاعاتی جهت تقسیمات ولایت بدخشان
| در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ولایت بدخشان موجود است. |