امشاسپندان: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز ربات: حذف میانویکی موجود در ویکیداده: ۱۵ میانویکی |
Valeh.1990 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۴:
شش امشاسپندان عبارتاند از:
۱- [[وهمن]] یا [[وهومن]] یا بهمن به معنی اندیشه نیک است که در طرف راست [[اهورامزدا]] می نشیند و تقریباً نقش مشاور او را دارد.موکّل و پشتیبان حیوانات سودمند در جهان است.با انسان و اندیشه ی نیک انسان ارتباط دارد؛ چون مظهری از خرد آفریدگار است.زیرا از طریق اندیشه ی نیک است که به شناخت دین میتوان رسید.او اندیشه ی نیک را به ذهن ادمیان می برد و ایشان را به سوی آفریدگار رهبری می کند؛ و پس از مرگ نیز روانِ پارسایان را خوشامد میگویدو آنان را به بالاترین بخش بهشت رهنمون می شود.[[زردشت]] نیز از طریق او به درگاه اورمزد بار می یابد.همکاران او در میان ایزدان،[[ایزد ماه]] و [[ایزد گوشورن]](ایزد موکّل بر چهارپایان)هستند ایزدان [[رام]] و [[سپهر]] و [[زروان]] نیز در زمره ی یاران او به شمار آمده اند.او گزارشی روزانه از اندیشه و گفتار و کردار مردمان تهیه میکند.این امشاسپند مذکر و
رقیب اهریمنی او [[اکومن]] است.
۲- [[اشه وهیشته]] یا ([[اَرته وهیشته]]) یا اُردیبهشت به معنی اشه یا ارتی(راستی) است که زیباترین امشاسپندان و نمادی است از نظام جهانی، قانون ایزدی و نظم اخلاقی در این جهان.سخنِ درست گفته شده،آیین خوب برگزار شده،گندم بسامان رشد کرده و مفاهیمی از این نوع، نشانه ای از اردیبهشت دارند.او نیایش ها را زیر نظر دارد.آنانکه اریبهشت را خشنود نکنند از بهشت محرومند.این امشاسپند نه تنها نظم را در روی زمین برقرار می سازد،بلکه حتی نگران نظم دنیای مینُوی و دوزخ نیز هست و مراقبت می کند که دیوان،بدکاران را بیش از آنچه سزایشان است تنبیه نکنند.نماینده ی این جهانی او [[آتش]] است.از اوقات روز وقت نیمروز([[رَپیثوین]])به او تعلق دارد.یاران او ایزدان [[آذر]]،[[سروش]]،[[بهرام]]و[[نَریوسنگ]] هستند.این امشاسپند مذکر و رقیب اهریمنی او [[ایندره]] است.
۳- [[خشتره وییریه]]([[خشَثرَه وَئیریه]])یا شهریور.به معنی شهریاری و سلطنت مطلوب است.او مظهر توانایی،شکوه،سیطره و قدرت آفریدگار است. در جهان مینُوی،او نماد فرمانرواییِ بهشتی و در گیتی نماد سلطنتی است که مطابق میل و آرزو باشد،اراده ی آفریدگار را مستقر کند،بیچارگان و درماندگان را در نظر داشته باشد و بر بدی ها چیره شود.همکاران او [[ایزد مهر]]،[[ایزد خورشید]]و [[ایزد آسمان]] هستند و ایزدان [[هوم]]،[[بُرزایزد]]،[[اردوی سوره آناهیتا]]و[[سوک]]هستند.اوست که در پایان کار جهان همه ی مردمان را با جاری کردن فلزگداخته ای خواهد آزمود.رقیب اهریمنی این امشاسپندِ مذکر؛[[ساوول]] است.
۴- [[سِپَنته اَرمئیتی]] یا سپندارمد. به معنی اخلاص و بردباریِ مقدس است.سپندارمد با نمادی زنانه،دختر اورمزد به شمار می آید و در انجمن آسمانی در دست چپ او می نشیند.چون ایزد بانوی زمین است،به چهارپایان چراگاه میبخشد.زمانی که پارسایان در روی زمین،که نماد این جهانی اوست، به کشت و کار و پرورش چهارپایان می پردازند یا هنگامی که فرزند پارسایی زاده میشود او شادمان میگردد و وقتی مردان و زنانِ بد و دزدان بر روی زمین راه میروند آزرده میشود.همانگونه که زمین همه ی بارها را تحمل می کند، او نیز مظهری از تحمل و بردباری است.یاران او در میان ایزدان؛[[اردوی سوره آناهیتا]]و ایزد بانوان [[دین]]و[[اَرد/اَشی]]هستند.در دوران [[منوچهر]] زمانی که [[افراسیاب]] آب را از [[ایرانشهر]] بازمی دارد،سپندارمد به یاری منوچهر می آید.دشمن این ایزد مونث [[ناهیه/نانگهیثیه]] است.
۵- [[هئوروَتات]] یا خرداد. به معنی تمامیّت،کلیّتو کمال است و مظهری از مفهوم نجات برای افراد بشر.آب را حمایت می کند و در این جهان،شادابی گیاهان مظهر اوست.همکاران این امشاسپند مونث ایزد [[تیشتر]]و[[باد]]و[[فروَهر پرهیزکاران]]هستند.در دوران حمله ی [[اهریمن]] آب را به یاری فروهرها میستاند.به [[باد]] میسپارد و باد آن را با شتاب به سوی کشورها می برد و به وسیله ی ابر می باراند.دشمن او [[تَیریز/زئیری]] نام دارد.
۶- [[اَمِرِتات]]([[امُرداد]])یا مرداد. به معنی بی مرگی است و تجلی دیگری از رستگاری و جاودانگی.سرور گیاهان است.او گیاهان را برویاند و رمه گوسفندان را بیفزاید.او می کوشد که گیاهان پژمرده نشوند.همکاران او ایزدان [[رَشن]]،[[اَشتاد]] و [[زامیاد]] هستند.این امشاسپند مونث است و [[زَیریز/زئیری]] دشمن اهریمنیِ اوست.
لازم به ذکر است که در برخی از ادبیات دینی، امشاسپندان در جهان مادی دارای نقشی به عنوان نگهبان شش گروه از آفریدههای جهان هستند:وهمن نگهبان جانوران سودمند، اشه وهیشه نگهبان آتش، خشتره وییریه نگهبان فلزات، [[سپنته آرمیتی]] نگهبان زمین، هیوروتات نگهبان آب، امرتات نگهبان گیاهان
همچنین در متون [[مزدیسنا]]یی متأخر امشاسپند هفتمی که [[سروش]] است نیز به شمار امشاسپندان افزوده شدهاست، اما در متون [[اوستا]]یی سروش از رده امشاسپندان نیست.
[[سرَوشَه]] یا [[سروش]] به معنای اطاعت یا انضباط، یکی از محبوب ترین چهره های دین زردشتی است.این ایزد در همه ی آیین های دینی حضور دارد،زیرا او در نیایش ها و سرودهای مردمان جای دارد و خدایی است که نیایش ها را به بهشت منتقل می کند.سروش را در سرودش به عنوان سَروَر منایک دینی به یاری می خوانند و از آن جا که مناسک زردشتی نیروی موثری است که بدی را نابود می کند،از این رو،سورش نیز چون جنگجوی مسلّح و بهترین در هم کوبنده ی دروغ توصیف شده است. با تبر جنگی اش کاسه ی سر دیوان را خرد می کند و به ه=اهریمن ضربه می زند.دشمن و رقیب اهریمنیِ او [[اَیشمَه/خشم]] است.سروش جهان را در شب هنگامی که دیوان این سو و آن سو پرسه میزنندپاسداری می کند.او نخستین کسی بود که [[گاهان]] را بر خواند و [[برسُم]] را گسترد و دعاها را تقدیم اهورامزدا کرد.سروش کسی است که روان را پس از مرگ خوشامد می گوید و از آن مراقبت می کند.همراه با [[مهر]] و [[رشن]] بر داوری روان ریاست دارد.
==سَر دیوان یا کمالگان==
▲لازم به ذکر است که در برخی از ادبیات دینی، امشاسپندان در جهان مادی دارای نقشی به عنوان نگهبان شش گروه از آفریدههای جهان هستند:وهمن نگهبان جانوران سودمند، اشه وهیشه نگهبان آتش، خشتره وییریه نگهبان فلزات، [[سپنته آرمیتی]] نگهبان زمین، هیوروتات نگهبان آب، امرتات نگهبان گیاهان.همچنین در متون [[مزدیسنا]]یی متأخر امشاسپند هفتمی که [[سروش]] است نیز به شمار امشاسپندان افزوده شدهاست، اما در متون [[اوستا]]یی سروش از رده امشاسپندان نیست. نام خرداد و امرداد معمولاً در متون درکنار هم برده میشود.
سرکردگان دیوان هستند و در رده ی نخست موجودات بد مینُوی قرار دارند.آنها شش سردیو(به قولی هفت سردیو) مقابل امشاسپندان هستند که به ترتیب عبارتند از:
[[اکومن]] (اَکه مَنه) دشمن بهمن است و مادی است از بداندیشی و آشتی ناپذیری.او پیام آور اهریمن است.
[[ایندرَه]] ( اِندَر) دشمن اردیبهشت است.در آثار [[ودا]]یی نام خدایی بسیار نیرومند است و بیشتر صفات او به ایزد [[بهرام]] و تعدادی از صفاتش به [[مهر]] منتقل شده است و خود در باورهای ایرانی به صورت دیوی در آمده است که آفریدگان را از نیکویی کردن بازمیدارد.او ضد نظم و ترتیب است.تحت تاثیر تفکرات روحانیان [[ساسانی]]، این صفت را هم به او نسبت داده اند که مانع [[کُستی بستن]] می شود.
[[ساوول]] (سَروَه) دشمن شهریور است و نمادی از شهریاری بد و ستمکاری.احتمالاً همان [[رودرَه سَروَه]] خدایی از تبار [[دَئِوَه]]های هندی بوده است که در ایران، شهریاری بد و ظالم را تجسم می بخشد.
[[ناهیه]] (نانگهیثیه) دشمن سپندار مذ که افربدگان را از قانع بودن باز می دارد و آنان را ناراضی می سازد.احتمالاً تجسم [[ناستیه]] خدایی از دَئِوِه های هندی است. گاهی [[ترومد]] را که یکی از دیوان نشان دهنده ی غرور و نخوت است بدلی از ناهیه دانسته اند.
[[تَیریز]] ( تئیری) دشمن خرداد که گیاهان و دامها را به زهر می آمیزد.
[[زَیریز[[ (زئیری) دشمن امرداد که زهر میسازد.
== در تقویم زرتشتی ==
سطر ۵۹ ⟵ ۷۷:
* {{یادکرد|نویسنده=اوشیدری، جهانگیر|کتاب=دانشنامهٔ مزدیسنا، واژه نامهٔ توضیحی آیین زرتشت|ترجمه=|چاپ=اول|سال=۱۳۷۶|ناشر=نشر مرکز|شهر=تهران|شابک=ISBN 964-305-307-5}}
* {{یادکرد|نویسنده=هینلز، جان|کتاب=شناخت اساطیر ایران|ترجمه=ژالهٔ آموزگار و احمد تفضلی|چاپ=سوم|سال=۱۳۷۵|ناشر=نشر چشمه|شهر=تهران|شابک=ISBN 964-6194-06-0}}
* آموزگار،ژاله.تاریخ اساطیری ایران.تهران.سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی(سمت).مرکز تحقیقات علوم انسانی.1380
* هینلز.جان.شناخت اساطیر ایران.ترجمه ژاله آموزگار-احمد تفضلی.تهران.نشر چشمه 1373
{{امشاسپندان در مزدیسنا}}
{{آیین زرتشتی}}
|