اشه: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Taranet (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
در [[دین زرتشتی]] "آرتا"'''اَشَه''' (در صورت یاباستانی '''اشهاَرتَه''') مفهوم گسترده‌ای دارد که گویی چکیدهٔ کل دین زرتشتی است. اشه به معنی حقیقت و درستی است؛ اما معنی ژرفتر آن قانون معنوی/الهی اخلاقی (Moral Law) است ازلی و ابدی که [[اهورامزدا]] وضع کرده که براساس آن هر کنشی، واکنشی در بر دارد و هر کار نیک یا بدی پاداش یا پادافره خود را در پی دارد. به گونه ای تبلور نظم موجود در طبیعت در قانونی اخلاقی/ مینویی که بر پایه حق و درستکاری بنا شده را ''اشه'' می‌گویند.<ref>Dhalla, Maneckji Nusservanji (1938), History of Zoroastrianism, New York: OUP</ref>
 
== ریشه واژهواژه‌شناسی ==
واژه. "اشه"این در [[فارسی باستان]] ''''اَردَ (arda)'' تلفظ می‌شده‌است. کمیواژه مفهوم پیچیدهپیچیده‌ای دارد و بیشتر معنای خود [[واژه]] ایواژه‌ای آن را "راستی" یا فرمان به کار نیک" دانسته‌اند. واژه "اشه" در [[پارسی باستان]] ''''اَردَ (arda)'' تلفظ می‌شده‌است و تلفظ [[ریگ ودا|ودایی]] آن [['''رته]] عنوان''' می‌شدهبود که معنای نظم طبیعی جهان را با خود داشت. در زبان [[هندوایرانی]] آنرا معادل *artá [[ارته]] (artá) حدس زده‌اند. در [[فارسی میانه]] بصورت اشاوهیشت و ارداوهیشت و به [[فارسی نو]] بصورت [[اردیبهشت]] رسیده‌است. برخی نیز مانند [[گری]] اعتقاد دارند که تفاوت ارتاارته و اشااشه از یک اختلاف املایی سرچشمه می‌گیرد و احتمالاحتمالا بدلیل قرائت بد و تلفظ بد یک حرف باستانی است.<ref>Gershevitch, Ilya (1955), "Word and Spirit in Ossetic", Bulletin of the School of Oriental and African Studies 17 (3): 478–489, doi:10.1017/S0041977X0011239X</ref> این واژه و به معنای راستی و درستی، تقدس، قانون و آیین ایزدی٬ پاکی به کار می‌رود اما بطور کلی حقیقت و درستی نزدیک‌ترین و احتمالا صحیح‌ترین برداشت از واژه "''اشه"'' دانسته شده‌است.
 
== در اوستا ==
واژه اشه در [[اوستا]] و بویژه در [[گاهان]] بسیار بکار رفته‌است. [[زرتشت]] در گاهان تنها راه رسیدن به بارگاه خدایی را راه اشه می‌داند. در یسن۴۴ بند ۱۱ می‌گوید: «تا توش و توان دارم می‌کوشم مردم را به سوی اشه رهنمون باشم.» یکی از مقدس‌ترین دعاهای زردشتی دعای "اشم وهو" است که در آن اشه و راستی ستایش می‌شود که یک ذکر ۱۲ واژه‌ای است که سه بار در آن نام اشه برده شده‌است. دعا که ظاهراً برای تمرکز ذهن بر روی اشه استوار است از این قرار است: ''اشه نیک، اشه نیک‌ترین است. مطابق آرزوست، مطابق آرزو خواهد بود، اشه از آن اشه وهیشته است.'' <ref>زردشتیان, باورها و آداب دینی آنان.مری بویس.ترجمه عسگر بهرامی.نشر ققنوس.تهران.چاپ یازدهم.1388 صفحه 62</ref>
 
== اردیبهشت امشاسپند ==
{{اصلی|اشه وهیشته}}
اردیبهشت و یا به تلفظ اوستایی آن اشه وهیشته از [[امشاسپندان]] و یا همان [[فرشته|فرشتگان]] طراز اول اهورامزداست که فروزه‌های هفت‌گانهٔ خدانیز دانسته شده‌اند. [[اردیبهشت]] در [[مزدیسنا]] و اساطیر و باورها وابسته به آن زیباترین امشاسپند است. او در برابر ناراستی در جهان قرار میگیرد و پیروان او را ''اشون'' میگویند. او نه تنها در این جهان حافظ نظم اخلاقی و طبیعی است و با آفریده‌های مخرب و ناهماهنگ [[اهریمن]] می‌ستیزد در دوزخ نیز نظم را نگاه می‌دارد و مراقب است که دیوان دوزخیان را بیش از آنچه سزاوار آنند، عذاب ندهند. او در اساطیر ایرانی هماورد [[ایندرا]] است که همان روح ارتداد است.<ref>شناخت اساطیر ایران.جان هیلنز.ترجمه ژاله آموزگار.نشر چشمه تهران88.ص72</ref> در نبرد با ایندره ایزدانی چون [[مهر]]، [[سروش]]، [[نریوسنگ]]، او را یاری می‌دهند.<ref>فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران.محبوبه خدایی.نشر ققنوس.تهران.چاپ اول سال 88.صفحه 243</ref>
 
== در اوستا ==
واژه اشه در [[اوستا]] و بویژه در [[گاهان]] بسیار بکار رفته‌است. [[زرتشت]] در گاهان تنها راه رسیدن به بارگاه خدایی را راه اشه می‌داند. در یسن۴۴ بند ۱۱ می‌گوید: «تا توش و توان دارم می‌کوشم مردم را به سوی اشه رهنمون باشم.» یکی از مقدس‌ترین دعاهای زردشتی دعای "اشم وهو" است که در آن اشه و راستی ستایش می‌شود که یک ذکر ۱۲ واژه‌ای است که سه بار در آن نام اشه برده شده‌است. دعا که ظاهراً برای تمرکز ذهن بر روی اشه استوار است از این قرار است: ''اشه نیک، اشه نیک‌ترین است. مطابق آرزوست، مطابق آرزو خواهد بود، اشه از آن اشه وهیشته است.'' <ref>زردشتیان, باورها و آداب دینی آنان.مری بویس.ترجمه عسگر بهرامی.نشر ققنوس.تهران.چاپ یازدهم.1388 صفحه 62</ref>
 
== جستارهای وابسته ==
* [[ارته]]
* [[مزدیسنا]]
* [[گاهان]]
* [[اردیبهشتاشه‌وهیشته]]
* [[امشاسپندان]]
* [[ارت (ایزد)]]
* [[ارته]]
 
{{مزدیسنا}}
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/اشه»