اسپرماتوژنز: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات: حذف میان‌ویکی موجود در ویکی‌داده: ۳۱ میان‌ویکی |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱:
اسپرماتوژنز {{انگلیسی|Spermatogenesis}} روندی است که طی آن [[اسپرماتوگونیا]] به [[اسپرماتوزوآ]]ی بالغ ([[اسپرم]]) تبدیل می شود. انجام صحیح این روند برای [[باروری]] مردان بسیار ضروری است.
اعمال تولید مثلی مرد را می توان به سه دسته ی اصلی تقسیم کرد
1- اسپرماتوژنز(spermatogenesis) که به معنای تولید اسپرم است ٬
2- انجام عمل جنسی مرد ٬
3- تنظیم اعمال تولید مثلی مرد با هورمون های مختلف.
در کنار این اعمال تولید مثلی باید از اثرات هورمون های جنسی مرد بر اندام های فرعی جنسی ٬ متابولیسم سلولی ٬ رشد و سایر اعمال بدن هم نام برد.<ref>دائره المعارف بدن انسان. نويسنده: دکتر امیرحسین اسماعیلی.</ref>
==اسپرماتوژنز==
هنگام تشکیل رویان ٬ سلول های زایای بدوی(primordial germ cell) به درون بیضه ها مهاجرت می کنند و سلول های زایای نابالغی به نام اسپرماتوگونی(spermatogonia) را می سازند. سطوح داخلی لوله های منی ساز(seminiferous tubule) پوشیده از اسپرماتوگونی ها هستند که در 2 تا 3 لایه قرار گرفته اند. آنها از زمان بلوغ پیوسته تکثیر میتوزی می شوند تا تعدادشان کم نشود و بخشی از آنها طی مراحل مشخص تکاملی تمایز می یابد و اسپرم را می سازد.<ref>دائره المعارف بدن انسان. نويسنده: دکتر امیرحسین اسماعیلی.</ref>
==مراحل اسپرماتوژنز==
اسپرماتوژنز در خلال زندگی فعال جنسی براثر تحریک هورمون های گنادوتروپیک هیپوفیز قدامی در تمام لوله های منی ساز انجام می شود. اسپرماتوژنز به طور متوسط از 13 سالگی شروع می گردد و در تمام طول بقیه ی عمر ادامه می یابد ولی در پیری به شدت کم می شود. در نخستین مرحله از اسپرماتوژنز ٬ اسپرماتوگونی ها در میان سلول های سرتولی(Sertoli cells) رو به لومن مرکزی لوله ی منی ساز مهاجرت می کنند. سلول های سرتولی بزرگ هستند و بسته های سیتوپلاسمی لبریزی دارند که از لایه های سلولی اسپرماتوگونی های در حال تکامل تا لومن مرکزی لوله را فراگرفته اند. <ref>دائره المعارف بدن انسان. نويسنده: دکتر امیرحسین اسماعیلی.</ref>
==عوامل هورمونی محرک اسپرماتوژنز==
چند هورمون در اسپرماتوژنز نقش اساسی دارند. برخی از آنها از این قرارند:
1- تستوسترون: که از سلول های لیدیگ(Leydig cells) در میان بافت بیضه ترشح می شود ٬ برای رشد و تقسیم سلول های زایای بیضه در مرحله ی اول ساخت اسپرم ضروری است.
2- هورمون زردساز(LH): که از غده ی هیپوفیز قدامی ترشح می شود ٬ سلول های لیدیگ را وادار به ترشح تستوسترون می کند.
3- هورمون محرک فولیکول(FSH): که آن هم از غده ی هیپوفیز قدامی ترشح می شود ٬ سلول های سرتولی را تحریک می کند ٬ تبدیل اسپرماتیدها به اسپرم(روند اسپرمیوژنز) بدون این تحریک رخ نخواهد داد.
4- استروژن ها: که بر اثر تحریک سلول های سرتولی با FSH از تستوسترون ساخته می شوند ٬ احتمالا برای اسپرمیوژنز لازم هستند.
5- هورمون رشد: و نیز بیشتر هورمون های دیگر برای کنترل اعمال متابولیک زمینه ای در بیضه ها لازم است. هورمون رشد اختصاصا باعث پیشرفت تقسیم اولیه ی خود اسپرماتوگونی ها می شود ؛ در غیاب آن (مثلا در کوتوله های هیپوفیزی) اسپرماتوژنز به شدت ناقص است یا اصلا وجود ندارد و لذا شخص نابارور است. <ref>دائره المعارف بدن انسان. نويسنده: دکتر امیرحسین اسماعیلی.</ref>
==اسپرماتوژنز غیر طبیعی و باروری مرد==
شماری از بیماری ها می توانند اپیتلیوم لوله های منی ساز را تخریب کنند. مثلا ارکیت یا التهاب بیضه(orchitis) دوطرفه ناشی از اوریون در برخی از مبتلایان مذکر باعث عقیمی می شود. بسیاری از پسران شیرخوار نیز هنگام تولد دچار دژنرسانس اپیتلیوم لوله های منی ساز هستند که بر اثر تنگی های مجاری تناسلی یا سایر اختلالات به وجود می آیند. و بالاخره علت دیگر عقیمی(sterility) که معمولا گذرا می باشد ٬ دمای زیاد بیضه ها است.<ref>دائره المعارف بدن انسان. نويسنده: دکتر امیرحسین اسماعیلی.</ref>
==اثر دما بر اسپرماتوژنز==
افزایش دمای بیضه ها می تواند جلوی اسپرماتوژنز را بگیرد ٬ زیرا باعث دژنرسانس اکثر سلول های لوله های منی ساز به جز اسپرماتوگونی ها می شود. اغلب گفته می شود که علت قرار داشتن بیضه ها در اسکروتوم آویزان این است که دمای این غدد در حدی پایین تر از دمای داخلی بدن حفظ شود گرچه معمولا فقط 2 درجه ی سانتیگراد از دمای داخلی بدن کمتر است. رفلکس های اسکروتال در روزهای سرد باعث انقباض عضلات اسکروتوم می شوند و بدین وسیله بیضه ها به بدن نزدیک می گردند تا این اختلاف 2 درجه ای حفظ شود. لذا اسکروتوم به عنوان نوعی مکانیسم خنک کننده برای بیضه ها عمل می کند(البته خنک سازی کنترل شده) و بدون آن اسپرماتوژنز در هوای داغ ناقص خواهد بود.<ref>دائره المعارف بدن انسان. نويسنده: دکتر امیرحسین اسماعیلی.</ref>
== منبع ==
* ویکی‌پدیای انگلیسی
[[رده:باروری انسان]]
| |||