هموفیلی بی: تفاوت میان نسخه‌ها

بیماری هموفیلی B یا کریسمس یک بیماری ارثی و از پرهزینه ترین بیماری‌های کشور است که در نتیجة حذف و یا کاهش سطح فاکتور ۹ فعال در خون ایجاد می‌شود[۲]<ref>White, G.C. , et al. , Mammalian recombinant coagulation proteins: Structure and function. Transfusion Science, 1998. 19(2): p. 177-189.</ref>. این بیماری بندرت در زنان دیده شده زیرا وابسته به کروموزوم X می‌باشد.<ref>Hiroshi, M. , et al. , Crystal structure of an anticoagulant protein in complex with the Gla domain of factor X. PNAS, 2000. 98: p. 7230-7234</ref>. متوسط سن تشخیص هموفیلی در موارد شدید حدود ۹ ماهگی و در موارد متوسط حدود ۲۲ ماهگی است. شایعترین نشانه‌ها در آغاز بیماری، خونریزی بافت‌های نرم، خونریزی در محل تزریق، زخم یا جراحی و خونریزی حفره دهانی می‌باشد. خونریزی درون ماهیچه و مفصل‌ها که از ویژگی‌های بیماری است، الزاما ابتدا دیده نمی‌شود. اختصاصی ترین نشانه هموفیلی، خونریزی مفصلی است که معمولا هنگامی که کودک راه رفتن را می‌آموزد بروز می‌کند. موارد خونریزی مفصلی اولیه نسبتا بی ضرر است و هنگامی که خون جذب شود و تورم از بین رود، فعالیت وحرکت طبیعی مفصل باز می‌گردد اما به مرور زمان پس از خونریزی‌های مکرر تغییرات مفصلی (آتروپاتی) پدید آمده و به غضروف و استخوان‌ها و بافت‌های نرم آسیب می‌رسد. شایان ذکراست که شایعترین علت مرگ در بیماران هموفیلی، خونریزی مغزی است و ضربه‌های خفیف می‌تواند خونریزی مغزی شدیدی را ایجاد کند.<ref>Carmen, E. , et al. , Hemophilia B in a female caused by skewed inactivation of the normal X-chromosome. Haematologica, 2000. 85: p. 1092-1095</ref>. به طور کلی بیماری در سه شکل خفیف، ملایم وشدید دیده می‌شود که در مبتلایان میزان فاکتور ۹ عملکردی پلاسمایی به ترتیب ۳۰٪-۶، ۵٪-۲ وکمتر از ۱٪ می‌باشد<ref>Giangrande, P.L. , Treatment of patients with haemophilia and inhibitory antibodies. Indian J Pediatr, 2003. 70(8): p. 655-9.</ref>.

انعقاد خون فرآیندی است که در طی آن لخته خونی تشکیل می‌شود. در طی آسیب به دیواره رگ و برای حفظ حالت همئوستاز بدن دیواره رگ بوسیله لخته خون پوشیده می‌شود تا ترمیم رگ صورت گیرد. هر گونه نقص در فرآیند انعقاد منجر به ادامه خونریزی و بروز بیماریهایی از جمله امبولسیم می‌گردد. فرآیند همئوستاز در ۲ مرحله رخ می‌دهد. مرحله اول شامل فعال شدن پلاکتها و تشکیل پلاکت همئوستاتیک در محل آسیب رگی است و مرحله دوم که همئوستاز ثانویه نام دارد با فعال شدن فاکتورهای انعقادی همراه است و در کل این دو مرحله سبب تشکیل لخته خون در محل آسیب رگی می‌شود<ref>Matthew, D. , et al. , Blood Clotting in Minimally Altered Whole Blood. Blood, 1996. 88: p. 3432-3445</ref>.

فاکتور ۹ انسانی بالغ یک گلیگوپروتئین تک زنجیره با طول ۴۱۵ اسید آمینه و وزن مولکولی حدود ۵۷ کیلو دالتون است. این زیموژن سرین پروتئاز در کبد به عنوان یک ملکول پیش ساز که تغییرات زیادی را پیش از ترشح به خون متحمل می‌شود، سنتز می‌گردد و جهت فعالیت خود در مسیر انعقادی به ویتامین K وابسته است<ref>Tuddenham, E.D.G. and D.N. Cooper, Factor IX and haemophili B. In The Molecular Genetics of Haemostasis and its Inherited Disorders. Oxford University Press; New York, USA, 1994: p. 87-111.</ref>. مقدار آن ۵ میکروگرم به ازای هر میلی لیتر خون طبیعی گزارش شده است. حذف و یا کاهش سطح فاکتور ۹ فعال در خون مسئول بیماری خونی شدیدی است که هموفیلی B یا کریسمس نامیده می‌شود<ref>Miao, C.H. , et al. , Inclusion of the hepatic locus control region, an intron, and untranslated region increases and stabilizes hepatic factor IX gene expression in vivo but not in vitro. Mol Ther, 2000. 1(6): p. 522-32.</ref>.

درمان این بیماری مانند بسیاری از بیماری‌های سیستمیک دیگر به روش جایگزین درمانی انجام می‌گیرد. این روش درمانی شامل تزریق‌های دوره‌ای و منظم فاکتور ۹ مشتق شده از پلاسمای افراد نرمال و یا استفاده از فاکتور ۹ نوترکیب می‌باشد. برای برقراری هموستاز، غلظت فاکتور ۹ را باید تا ۱۵ الی ۳۰ درصد طبیعی افزایش داد<ref>Joost, A.K. and M. Koen, Surface-loop residue Lys316 in blood coagulation Factor IX is a major determinant for Factor X but not antithrombin recognition. Biochemical Society, 2000. 35: p. 701-707.</ref>. استفاده گسترده از جایگزین درمانی منجر به کنترل سریع خونریزی و در نتیجه کاهش یا پیشگیری از صدمات ماهیچه‌های اسکلتی گردید. باید یاد آور شد که این روش درمانی به واسطة فاکتور ۹ مشتق شده از پلاسمای افراد نرمال ضمن اینکه پرهزینه است، خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی مثل ایدز و هپاتیت را می‌تواند برای بیمار به دنبال داشته باشد<ref>Franchini, M. , et al. , Update on chronic hepatitis C in hemophiliacs. Haematologica, 2002. 87(5): p. 542-9.</ref>. لذا برنامه ریزی در جهت تولید شکل نوترکیب فاکتور ۹ و یا درمان قطعی این بیماری با روش ژن درمانی در دستور کار آزمایشگاه‌های تحقیقاتـی فراوانـی در سـرتاسـر دنیا قرار گرفتـه اسـت<ref>Garlick, J.A. and E.S. Fenjves, Keratinocyte gene transfer and gene therapy. Crit Rev Oral Biol Med, 1996. 7(3): p. 204-21</ref>. بنفیکس (Benefix) داروی تجاری موجود است که توسط اکثر بیماران هموفیلیB استفاده می‌شودو از محصولات بیولوژیکی تایید شده در رده سلولی تخمدان هامستر چینی(CHO)می‌باشد<ref>DARIUS GHADERI1, MAI ZHANG1,et al. , Production platforms for biotherapeutic glycoproteins. Occurrence, impact, and challenges of non-human sialylation. Biotechnology and Genetic Engineering Reviews, 2012. 28: p. 147-176</ref>.