هدایت‌الله خان فومنی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز خان‌های عمارلو |
|||
خط ۵:
در هرج و مرج پس از قتل [[نادر شاه]]، قلمرو او به دست سران ایلی افتاد. در گیلان، آقا جمال فومنی (از بازماندگان [[امیره دباج]] و فرزند آقا کمال که در دوره [[شاه سلطان حسین]] فرمانروای گیلان بود) همراه با آقا صافی حکومت مرکزی را شکست دادند و حکومت ولایت را از [[رشت]] به دست گرفتند. در جریان کشمکش بین زند و [[قاجار]]، [[محمد حسن خان]] امنیت گیلان را تامین کرد و با دختر آقا جمال فومنی ازدواج کرد. آقا جمال در ۱۷۵۳ در نتیجه یک عداوت قدیمی توسط آقا هادی شفتی در [[شفت]] کشته شد. آقا هادی با کمک میرزا ذکی حاکم گسکر برای ۴ ماه بر گیلان حکومت کرد. او در یک حمله ناگهانی توسط سران قاجار دستگیر و اعدام شد. آنها هدایت الله، فرزند جوان آقا جمال را به فرمانروایی رشت منصوب کردند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/gilan-vi Encyclopædia Iranica | Articles<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
پس از رسیدن کریم خان به قدرت هدایت الله خان به [[تهران]] فرستاده شد و یک حامی کریمخان در ۱۷۶۰ جایگزین او شد. ولی وقتی کریمخان در یک کارزار نظامی در [[آذربایجان]] بود هدایت الله خان به گیلان گریخت و دوباره به مقام فرمانروایی گیلان رسید. به زدوی کریمخان او را دستگیر کرد و ۱۲۰۰۰ تومان جریمه کرد و نظرعلی خان زند برای نظارت بر دولت گیلان فرستاده شد. بعدتر، کریمخان سیاست اش نسبت به هدایت الله خان را عوض کرد. وی حکومت تنکابن را از [[خان‌های عمارلو|رستم خان عمارلو]] به هدایت خان انتقال داد و او را در ۱۷۶۷ به فرمانروایی گیلان منصوب کرد
هدایت الله خان توانست شبه-استقلال گیلان را تا رسیدن [[آغا محمد خان]] به قدرت در دهه ۱۷۷۰ حفظ کند. در ۱۷۷۳ او سعی کرد حمایت روسها را کسب کند و وقتی موفق نشد در ۱۷۷۹ به فتحعلی خان خان خانات قبه برای کمک روی آورد. آغا محمد خان در ادامه تلاشهایش برای ایجاد یک حکومت مرکزی فتح گیلان را به برادر اش مرتضی قلیخان سپرد. هدایت الله خان که با یک اشغال قریب الوقوع و شکست تحقیر آمیز مواجه بود دو فرد سرشناس محلی، میرزا صادق منجم باشی و محمد صالح لاهیجی را با هدایای گرانبها به دربار قاجار فرستاد. نتیجتاً شاه مرتضی قلی خان و سرابازانش را از گیلان فراخواند. در نتیجه دشمنی خانوادگی او آقا رفیع شفتی و پنج برادر و برادر زاده اش را اعدام کرد. علاقه هدایت الله خان به حفظ حدی از استقلال باعث شد او در آخرین تلاش برای مقاومت علیه حاکم در حال ظهور قاجار دوباره از روسها تقاضای حفاظت کند. گرچه نپذیرفتن تقاضای روسها برای الحاق بندر انزلی منجر شد روسها آغا محمد خان را تحریک کنند که گیلان را فتح کند. مصطفی خان دولو با ۶۰۰۰ سرباز به رشت حمله کرد و هدایت الله خان را شکست داد. وقتی او در یک کشتی روسی پناه گرفت، روسها او را به آقا علی تنها بازمانده خاندان آقا رفیع شفتی که همگی توسط هدایت الله کشته شده بودند تحویل دادند. او توسط آقا علی اعدام شد.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/gilan-vi Encyclopædia Iranica | Articles<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
| |||