کبوتر کوهپایه: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خنثی‌سازی ویرایش 11087603 توسط مانفی (بحث)
محتوی حذف نشده. در فاخته ادغام شده. خنثی‌سازی ویرایش 11088196 توسط قاسم منصور (بحث)
خط ۱:
{{جعبه اطلاعات آرایه زیستی
| name = فاخته (کبوتر کوهپایه (فاخته )
| status = LC
| status_system = IUCN3.1
خط ۲۰:
[[File:Pigeon colombin MHNT.jpg|thumb| [[تخم]] فاخته (کبوتر کوهپایه، ''Columba oenas'')]]
 
'''فاخته''' یا '''کبوتر کوهپایه (فاخته)''' {{نام علمی|Columba oenas}}{{رچ}}<ref name=irandesertsFakhte>[http://www.irandeserts.com/content/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%B1/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C/%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%87_%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AA%D8%B1_%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86/%D9%81%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87_%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AA%D8%B1_%DA%A9%D9%88%D9%87%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_.htm فاخته ( کبوتر کوهپایه )]، وب‌گاه کویرها و بیابان‌های ایران</ref> [[پرنده|پرنده‌ای]] خوش‌آواز از راسته [[کبوترسانان]] و ردهٔ [[کبوتریان]] است که آوای آن در فصل [[بهار]] خوش‌تر است. گاه به [[کبوتر جنگلی]] (''Columba palumbus'') نیز فاخته گفته می‌شود. تفاوت این دو پرنده در وجود نوار سفید روی بال و لکه سفید روی گردن کبوتر جنگلی است.<ref>[http://www.irandeserts.com/content/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%B1/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C/%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%87_%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AA%D8%B1_%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86.htm پرندگان راسته کبوتر سانان]، وب‌گاه کویرها و بیابان‌های ایران</ref><ref name=irandesertsFakhte/>
گاه در واژه‌نامه‌ها فاخته و [[کوکو (پرنده)|کوکو]] برابر دانسته شده است.
 
آواز فاخته اغلب در آغاز فصل بهار شنیده می‌شود. بیشتر مردم تصور می‌کنند پرندهٔ ماده آواز می‌خواند، ولی اینطور نیست، و پرندهٔ نر آواز می‌خواند. فاخته نر و ماده شیبه هم نیستند. رنگ فاخته نر مایل به خاکستری سیاه است، درحالی که پرندهٔ ماده پرهای خاکستری فاتح رنگ با لکه‌های سفید دارد. فاخته ماده نمی‌تواند آواز بخواند.
 
فاخته پرنده‌ای است خاکی رنگ، بسیار زیبا شیبه [[کبوتر]]، کمی کوچک‌تر با طوق سیاهی به دور گردن. این پرنده «کوکو» هم نامیده می‌شود.{{مدرک}}
 
== جفت‌گیری ==
فصل [[بهار]] فصل [[جفت‌گیری]] فاخته‌ها است. پرنده نر باسردادن آواز خود پیامهایی برای جلب توجه پرندهٔ ماده می‌فرستد. به محض پایان گرفتن فصل جفتگیری، پرندهٔ نر دیگر آواز نمی‌خواند. به همین دلیل است که فقط در فصل بهار آواز فاخته شنیده می‌شود. فاخته‌ها را هنگام تخمگذاری نزدیک شهرها و روستاها می‌توان دید. فاخته پس از اینکه فصل جفتگیری و [[تخم‌گذاری]] تمام شد، به سوی [[جنگل]]‌های انبوه پرواز می‌کند. فاخته ترجیح می‌دهد روی درختهای بلند پوشیده از برگهای انبوه زندگی کند، چون درآنجا به راحتی می‌تواند خودرا پنهان کند.
 
== فاخته و فرهنگ عامه ==
نام فاخته از کلمه عربی '''فَختِ''' گرفته شده است.
[[کنار]] میوه درخت [[سدر]] است. این درخت در ایام بهار در خوزستان میوه می‌دهد. مردم [[عرب خوزستان]] در فرهنگ عامه خود بر این باورند که فاختهٔ مادر هنگام رسیدن میوه درخت ُکنار، می‌خواهد در دهان جوجه اش میوه کنار بگذارد.
فاختهٔ کوچک به دلیل وجود یک دانهٔ درشت در گلویش نمی‌تواند کنار را ببلعد. مادر این پرنده هر چه سعی می‌کند به جوجه اش غذا بدهد به نتیجه نمی‌رسد، به همین دلیل در رثای جوجه اش شروع به نالیدن می‌کند که این ناله در بین مردم به صورت شعری کوتاه حفظ شده است. ('''یا فاختی، یا فاختی، یا بنتی، طاح النبگ ما ذگتی''').{{سخ}}
 
این قطعه کوتاه را کوچک و بزرگ از پیرزن کهنسال کنار درب تکیدهٔ خانه نشسته تا کودک آوازه خوان هنگام بازگشت از مدرسه و مادری برای نوزاد شیرخواره اش به عنوان لالایی می‌خوانند.
 
پرنده مادر شعری را به صورت آواز برای فاخته کوچکش می‌خواند. پرنده مادر این شعر را به عربی این گونه تکرار می‌کند ('''یا فاختی، یا فاختی، یا بنتی، طاح النبگ ما ذگتی''') به معنای ای فاخته، ای فاخته، ای دخترم، میوه کنار رسید و تو آن را نچشیدی.
 
این است که همه ساله این پرنده در فصل بهار برای جوجه اش می‌خواند که نشان از توجه مردم آن زمان به طبیعت را دارد. اما این شعر در بخش‌های دیگر [[عرب]] نشین به شکلی دیگر خوانده می‌شود و در آن مناطق به جای اینکه فاخته مادر به میوه کنار اشاره بکند، به درخت نخل و میوه رطب اشاره دارد و می‌گوید: « یا فاختی، یا بنتی، '''طاح الرطب''' ما ذگتی» یعنی ای فاخته، دخترم، رطب {میوه نخل} رسید و تو آن را نچشیدی. <ref>[http://anthropology.ir/node/14241 انسان شناسی و فرهنگ، قاسم منصور آل کثیر]</ref>
 
در لسان العرب آمده است که الفاخِته مفرد فواخت است و آن نوعی از کبوتران طوقی است. همچنین ابن بری و او از ابن جوالیقی ذکر کرده که کلمه فاخته از واژه َفختِ که به معنی نور مهتاب است گرفته شده.{{مدرک}}
 
== پانویس ==
سطر ۴۸ ⟵ ۲۷:
== منابع ==
{{انبار-رده|Columba oenas}}
* دکتر:، العلوی، هادی ، «''(عالم الطیور والحیوانات) ''»، دار العودة، بیروت، لبنان، چاپ سال ۱۹۸۸ مبلادی به (عربی).
* عطاءالله، سمیر،. ''(موسوعة المعلومات العامة) '' . دار عطاءالله للنشر والتوزیع، بیروت، لبنان، چاپ هشتم، سال انتشار ۱۹۸۴ میلادی به (عرب).
* {{یادکرد وب| نشانی = http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Wood_Pigeon&oldid=25195856| عنوان = منبع جعبه‌زیست| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۶ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = ویکی‌پدیای انگلیسی| صفحه = | زبان = انگلیسی}}