ویکی‌پدیا

دبستان: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Jamal Nazareth (بحث | مشارکت‌ها)
۶۸۶ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Jamal Nazareth (بحث | مشارکت‌ها)
۶۸۶ ویرایش‌ها
این مقاله دربارۀ دبستان است نه آموزش ابتدایی ، یعنی مثلاً مسجد است نه نماز خواندن!
خط ۱:
{{در دست ویرایش ۲|ماه=اکتبر|روز=۳۰|سال=۲۰۱۳|چند = 2}}
[[پرونده:Abdullah Saeedi Elementry school nishapur 1.jpg|250px|بندانگشتی|چپ|یک دبستان در [[ایران]]]]
[[پرونده:Aliabad School in northern Afghanistan.jpg|250px|بندانگشتی|چپ|دانش آموزان یک دبستان در [[افغانستان]] ، که در آن کشور مکتب نامیده می‌شود.]]
'''دبستان''' یکی از موسسات آموزشی رسمی است که کودکان [[آموزش ابتدایی]] خود را در آن می‌گذرانند. در ایران، '''دوره دبستان''' یا '''دوره ابتدائی'''، یک دوره ۶ ساله‌است که دانش آموزان در سن ۷ سالگی وارد شده و پس از ۶ سال از این مقطع آموزشی وارد راهنمایی می‌شوند. در حال حاضر دوره ی ابتدایی شامل شش پایه است. دانش آموزان پس از کسب شرایط قبولی در شش پایه، وارد مقطع راهنمایی می شوند.
'''دبستان''' یا '''مدرسۀ ابتدایی''' (به [[فارسی دری]] : مکتب ، جمع:مکاتب ؛ همچنین: ''صفوف اساسی'') نهادِ [[آموزش ابتدایی]] [[کودکان]] است. گذراندنِ دبستان نخستین گامِ آموزش رسمی است که معمولاً در کشورهای گوناگون دورۀ آن ۵ یا ۶ تا ۱۱ سال است. دبستان‌ها در بعضی از کشورها [[مدرسه]] است و آموزش‌های [[پیش دبستانی]] یا [[راهنمایی]] / [[دبیرستان]] ممکن است در آن انجام گیرد.
 
== تاریخچه ==
دورهٔ ابتدائی به لحاظ رشد، تربیت و تکوین شخصیت کودکان دورهٔ بسیار مهمی است. این دوره را دورهٔ اطاعت، تأدیب، خلاقیت و بروز استعدادهای عمومی هم گفته‌اند. این سطح از آموزش به نامهای تعلیمات ابتدائی، تعلیمات اجباری، آموزش همگانی و آموزش عمومی خوانده شده‌است. <ref>تعلیم و تربیت و مراحل آن؛ ص ۱۵۸.</ref><ref name="دورهٔ ابتدائی و اهم قوانین و مقررات آن">{{cite web|url=http://www.aftab.ir/government/tripleforces/cabinet/education/rules/constitution_new_iran_primaryschool_rule.php|title=دورهٔ ابتدائی و اهم قوانین و مقررات آن (خبرگزاری آفتاب)|publisher=خبرگزاری آفتاب|accessdate=2010-12-31}}</ref>
 
پیش از تشکیل دبستان‌ها به سبک جدید، در خانه‌ها، مساجد و به‌ویژه مکتبخانه‌ها انجام می‌گرفته‌است.<ref name="دورهٔ ابتدائی و اهم قوانین و مقررات آن"/>
 
فکر تأسیس مدارس از جمله مدارس ابتدائی با تأسیس وزارت علوم در سال ۱۲۷۲ ق به‌تدریج گسترش یافت. طبق قانون اساسی معارف، مصوب ۱۲۹۰ ش سن ورود به مدارس و مکاتب ابتدائی، هفت سال تعیین و تعلیمات ابتدائی برای همهٔ ایرانیان اجباری شد. به‌موجب این قانون، برنامهٔ مدارس و مکاتب از طرف وزارت معارف تعیین می‌شد.<ref name="دورهٔ ابتدائی و اهم قوانین و مقررات آن"/>
 
در سال ۱۳۰۲ ش وزارت معارف، تصمیم به اصلاح مکاتب گرفت و به‌موجب آئین‌نامه‌ای که در ۲۷ بهمن ۱۳۰۳ به تصویب [[شورای عالی معارف]] رسید، تأسیس مکاتب جدید منوط به اجازهٔ وزارت معارف گردید و باید برنامهٔ مصوب این وزارتخانه در مکاتب تدریس می‌شد.<ref name="دورهٔ ابتدائی و اهم قوانین و مقررات آن"/>
 
با افزایش تعداد مدارس جدید و اعزام معلمان از شهر به روستاها به‌تدریج تعداد مکتبخانه‌ها کاهش یافت. در سال تحصیلی ۱۳۳۱-۱۳۳۲، ۶۱۱ مکتبخانه با ۱۷۱۴۶۸ دانش‌آموز وجود داشت که تا سال ۱۳۴۰ به‌تدریج از تعداد آنها کاسته و تا سال ۱۳۴۰ تقریباً به فراموشی سپرده شد و به‌جای آنها مدارس ابتدائی در روستاها توسعه پیدا کرد.<ref name="دورهٔ ابتدائی و اهم قوانین و مقررات آن"/>
 
تا سال ۱۳۴۴ ش طبق قانون، تعلیمات ابتدائی اجباری شش سال تعیین شده بود. از سال تحصیلی ۱۳۴۵ - ۱۳۴۶ طبق طرح اصلاح نظام آموزش و پرورش ایران (نظام جدید)، تعلیمات عمومی کشور در دو مرحلهٔ ابتدائی و راهنمائی تحصیلی مطرح شد و دورهٔ ابتدائی به‌عنوان اولین مرحلهٔ تعلیمات عمومی شامل پنج سال اعلام گردید.<ref name="دورهٔ ابتدائی و اهم قوانین و مقررات آن"/>
 
در اردیبهشت ۱۳۵۰ قانونی با عنوان ''قانون اصلاح قانون آموزش و پرورش عمومی و اجباری و مجانی'' به‌تصویب رسید.<ref name="دورهٔ ابتدائی و اهم قوانین و مقررات آن"/>
در این قانون آمده‌است:
{{نقل قول|دورهٔ تعلیمات عمومی و اجباری کشور در دو مرحله اجراء می‌شود که مرحلهٔ اول آن دورهٔ پنج‌سالهٔ ابتدائی و مرحلهٔ دوم آن دورهٔ سه سالهٔ راهنمائی تحصیلی است. وزارت آموزش و پرورش مکلف است پس از اجراء مرحلهٔ اول در سراسر کشور، اجراء مرحلهٔ دوم را در هر نقطه که موجبات آن فراهم باشد، اعلام نماید؛ بنابراین با تصویب این ماده واحده قسمتی از مادهٔ ۲ قانون تعلیمات اجباری مصوب ۱۳۲۲ لغو گردید و دورهٔ ابتدائی از شش سال به پنج سال با عنوان مرحلهٔ اول تعلیمات عمومی تغییر یافت.}}
 
همچنین مطابق اصل ۳۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همهٔ ملت تا پایان دورهٔ متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفائی کشور بهطور رایگان گسترش دهد. <ref name="اصل ۳۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ">{{cite web|url=http://www.majlis.ir/majles/index.php?option=com_content&task=view&id=12&Itemid=88|title=قانون‏ اساسی‏ جمهوری اسلامی ایران |publisher=مجلس شورای اسلامی |language=فارسی|accessdate=2010-12-31}}</ref><ref name="دورهٔ ابتدائی و اهم قوانین و مقررات آن"/>
ودر سال۱۳۹۰قانون جدیدی تصویب شد که دوره ی ابتدایی از۶ سال تشکیل شودو دوره های تحصیلی به ترتیب ۶ ۳و۳ ساله شدند.این قانون سال ۱۳۹۱ اجرا می شود.
 
== آمار کمی و کیفی ==
بررسی روند رشد کمی دانش‌آموزان مدارس ابتدائی نشان می‌دهد که این دوره تا سال ۱۳۷۰ همواره از رشد زیادی برخوردار بوده‌است.<ref name="بررسی کمی و کیفی آموزش و پرورش ابتدائی در ایران (خبرگزاری آفتاب)">{{cite web|url=http://www.aftab.ir/government/tripleforces/cabinet/education/rules/constitution_new_iran_primaryschool_quality.php|title=بررسی کمی و کیفی آموزش و پرورش ابتدائی در ایران |publisher=خبرگزاری آفتاب |language=فارسی|accessdate=2010-12-31}}</ref>
 
طبق آمار رسمی وزارت آموزش و پرورش ایران در سال ۱۲۹۷ ش تعداد ۲۴ هزار و ۳۳ دانشآموز در ۴۵ دبستان و در سال ۱۳۳۱ تعداد ۷۳ هزار و ۷۹۳ دانشآموز در ۵ هزار و ۶۷۵ دبستان مشغول تحصیل بوده‌اند. <ref name="بررسی کمی و کیفی آموزش و پرورش ابتدائی در ایران (خبرگزاری آفتاب)"/>
 
در سال تحصیلی ۱۳۷۶-۱۳۷۷ این رقم به ۸ میلیون و ۹۳۸ هزار و ۲۳۷ نفر رسیده‌است که ۸۱/۵۲ درصد آنها پسر و ۱۹/۴۷ درصد دختر بودهاند. این تعداد در ۶۲ هزار و ۶۵۹ باب مدرسه دولتی و غیرانتفاعی تحصیل کردهاند. تعداد دانشآموزان ابتدائی در سال تحصیلی ۷۵-۷۶ حدود ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بوده‌است. در سال تحصیلی ۱۳۷۶-۱۳۷۷ کمتر از ۵۰ درصد دانشآموزان کشور در دورهٔ ابتدائی بودهاند. در این سال حدود ۳۹۵ هزار کارمند رسمی و پیمانی در این دوره شاغل بودهاند که ۱۱/۴۷ درصد آنها مرد و ۸۹/۵۲ درصد زن بوده‌است. از تعداد ۳۰۲ هزار معلم دورهٔ ابتدائی ۳۵/۵۸ درصد دیپلم، ۱۵/۳۲ درصد فوق دیپلم و ۱۴/۶ درصد لیسانس و بالاتر و ۳۶/۳ درصد کمتر از دیپلم بودهاند. <ref name="بررسی کمی و کیفی آموزش و پرورش ابتدائی در ایران (خبرگزاری آفتاب)"/>
 
در سال تحصیلی ۷۶-۷۷ از ۸ میلیون و ۹۳۸ هزار و ۲۳۷ نفر ۸۱/۵۲ درصد پسر و ۱۹/۴۷ درصد دختر بوده‌اند.<ref name="بررسی کمی و کیفی آموزش و پرورش ابتدائی در ایران (خبرگزاری آفتاب)"/>
 
در سال تحصیلی ۱۳۷۶-۱۳۷۷ از ۸ میلیون و ۹۳۸ هزار و ۲۳۷ دانشآموز ابتدائی، ۵ میلیون و ۲۱۹ هزار و ۵۷۸ نفر در مناطق شهری (۴۰/۵۸ درصد) و بقیه در مناطق روستائی مشغول به تحصیل بوده‌اند.<ref name="بررسی کمی و کیفی آموزش و پرورش ابتدائی در ایران (خبرگزاری آفتاب)"/>
 
== دوره های آموزشی ==
اولین مرحله کلاس اول است البته قبل از کلاس اول به دلخواه بعضی به دوره ی پیش دبستانی میروند بعد از کلاس اول کلاس دوم اغاز می شود.درکلاس سوم دانش اموزان در درس قران مهارت پیدا می کنند.کلاس چهارم دوره ی پایه است. در کلاس پنجم دانش اموزان فارسی را به خوبی می اموزند وبه کلاس ششم وارد می شوند. این پایه نو تاسیس است و دارای کتب بروز تر است و بر مساله اخلاق تاکید دارد.
 
== آموزش در پایه ی اول ==
 
=== دوره آمادگی ===
در اصطلاح آموزش و پرورش ایران به یک ماه اول سال اول ابتدایی (مهرماه) ''دورهٔ آمادگی'' (با [[پیش‌دبستان]] اشتباه نشود) می‌گویند. این دوره با توجه به روش خاص آموزش زبان فارسی، مرحلهٔ مهمی در فرایند زبان آموزی است. در طی این دوره دانش آموزان صداهای زبان فارسی را یادگرفته <ref> یادگیری صداهای زبان فارسی پیش نیاز یادگیری خواندن و نوشتن زبان فارسی است</ref> و با محیط مدرسه آشنا می‌شوند.
==== فعالیت‌های زبان آموزی ====
آموزش زبان یا زبان آموزی از دو بخش تشکیل شده که عبارتند از: صدا آموزی و حرف آموزی یا آموزش نوشتن. صدا آموزی پایهٔ اصلی روش تدریس زبان فارسی است و زمان آن معمولاً در مهرماه سال اول تحصیل یا پایهٔ اول ابتدایی است<ref> صفارپور، عبدالرحمن</ref>.
==== وسایل آموزشی دورهٔ آمادگی ====
* لوحه‌های آموزشی
ازوسایل لازم جهت آموزش دراین دوره، لوحه‌ها ی آموزشی هستند که هرکدام حاوی تصاویری از اشیا، موجودات، وسایل و نیز پدیده‌های طبیعی مانند باران، طلوع وغروب خورشید، فعالیتهای روزانهٔ افراد چون مسواک زدن، شستن دست و صورت، لباس پوشیدن و...، می‌باشند. برخی از لوحه‌ها هم در اصل داستانی در قالب تصاویر هستند. در بخش پایین لوحه‌ها زیرنویسهایی در نظرگرفته شده تا شاگردان با انجام آنها به شکل غیرمستقیم نحوهٔ نوشتن شکل حروف را یادبگیرند<ref> کتاب درسی مراکز تربیت معلم</ref>. آموزگار با این پیش فرض که تصاویر برای همهٔ یادگیرندگان آشنا بوده و آنها را می‌شناسند، فعالیتهای آموزشی را آغاز می‌کند<ref> درصورتیکه، حداقل تا چندسال قبل و پیش از آنکه تلویزیون به این میزان گسترش یابد، دانش آموزان مناطق دوردست و روستاها، بسیاری از این تصاویر و محتوای آنها را ندیده و نمی‌شناختند و یکی از علل ضعف یادگیری آنها هم همین بوده‌است</ref>.
* کتاب درسی فارسی پایهٔ اول
دیگر وسیلهٔ آموزشی، کتاب درسی فارسی پایهٔ اول ابتدایی است که تصویر این لوحه‌ها عیناً وبه همان ترتیب، دراین کتاب درسی نیز چاپ شده‌است.
 
==== فعالیت‌های آموزشی ====
دانش آموزان به تدریج و با راهنمایی آموزگارهرتصویررا نام برده، یا داستان لوحه را بیان کرده ودرقالب کلمات معنی دار، با صداهای زبان فارسی کاملاً آشنا می‌شوند. در این مدت شاگردان با مدرسه خوگرفته، به حرف زدن در جمع عادت کرده، اشکالات تلفظی آنها مشخص شده و آموزگار شناخت بیشتری از آنان به دست می‌آورد<ref> این شناخت در مراحل بعدی آموزش برای معلم بسیار ضروری و مفید است</ref>. نوآموزان با انجام زیرنویسهای لوحه‌ها، برای دورهٔ حرف آموزی - نوشتن حروف- آماده می‌شوند.
==== مهارت‌های مهم در یادگیری زبان ====
از لوحهٔ شمارهٔ هفت به بعد آموزش بخش کردن<ref> تبدیل کلمات بیش از یک بخشی به هجاها (تعداد بخشهای هر کلمه برابر تعداد مصوتهای آن است)</ref> و سپس صداکشیدن<ref> صدا کشیدن یعنی تفکیک هر بخش به صداهای تشکیل دهندهٔ آن</ref> کلمات آغاز می‌شود تا یادگیرندگان، این دو مهارت مهم را که پایه و اساس روش خاص آموزش زبان فارسی در پایهٔ اول ابتدایی هستند، کسب کنند<ref> در این زمان واژه‌هایی چون بخش یا صدا به شاگرد معرفی نشده و این مفاهیم طی فعالیتهای کلاسی، به شکلی غیر مستقیم و به صورت عملی به یادگیرنده آموخته می‌شوند</ref>.
==== ملاک پایان دورهٔ آمادگی ====
زمانی می‌توان گفت دورهٔ آمادگی با موفقیت به پایان رسیده که دو توانایی در شاگرد به وجود آمده باشد. اول این که هرگاه واژه‌ای را به شاگرد ارائه دهیم بتواند آن را به راحتی بخش کرده، صداهای هر بخش و درنهایت تمام کلمه را به تفکیک بیان کند و دوم اگر صداهای واژه‌ای را بیان کنیم، دانش آموز آن واژه را شناخته و برزبان آورد<ref> اولیایی، محمدجواد</ref>.
تجربه نشان داده اگر این دورهٔ آموزش با موفقیت به انجام برسد، دانش آموزان در یادگیری زبان فارسی در حد اهداف آموزشی دورهٔ ابتدایی کاملاً موفق خواهند بود.
 
== حرف آموزی ==
بقیه ی سال تحصیلی به آموزش حرف آموزی یا آموزش نوشتن اختصاص دارد.
 
در کلاس دانش آموزان به همراه داشتن '''نقاله،گونیا،خط کش،پرگار،مداد یا اتود،پاک کن وخودکار(آبی-مشکی-قرمز)'''
 
== وسایل آموزشی ==
وسایل آموزشی جهت دوره ی حرف آموزی کتاب فارسی مخصوص پایه ی اول ابتدایی، جدول حروف الفبا و تابلو کلاس که خط کشی شده است.
 
=== کتاب درسی فارسی ===
کتاب درسی فارسی که اکنون از دو کتاب فارسی و کار فارسی تشکیل می شوددیگر وسیله ی آموزشی، پایه ی اول ابتدایی است<ref> این کتاب همانند سایر کتب دوره ی ابتدایی توسط وزارت آموزش و پرورش ایران چاپ و در اختیار دانش آموزان قرار می گیرد</ref> که تصاویر لوحه های آموزشی عیناً وبه همان ترتیب، دراین کتاب درسی نیز چاپ شده است. در بخش بعدی کتاب، آموزش نوشتن حروف و نیز متون ساده ای برای تمرین خواندن، نوشتن و ارزشیابی از آموخته های شاگردان در نظر گرفته شده است. متن دروس کتاب با خط نسخ نوشته شده است<ref> در خط نسخ حروف با توجه به خط زمینه نوشته شده و اتصال حروف به یکدیگر بسیار راحت است</ref>.
 
=== جدول حروف الفبا ===
جدول حروف الفبا از دیگر وسایل آموزشی است. پس از پایان تدریس و یادگیری هرحرف توسط دانش آموزان، شکل یا اشکال مختلف آن توسط معلم در جدول نوشته می شود. این جدول درجلوکلاس و کنار تابلو نصب شده و تا پایان سال باقی می ماند. جدول الفبا علاوه بر یادآوری شکل حروف به یادگیرندگان، پیشرفت تدریجی کلاس را نشان داده و با تکمیل آن شاگردان می فهمند که یادگیری حروف الفبا به پایان رسیده است.
 
=== تابلو کلاس ===
در ابتدای سال تحصیلی و آغاز دوره ی آمادگی، آموزگار تابلو کلاس را با استفاده از رنگ و یا ماژیک خط کشی می کند. این خطوط به آموزگار و دانش آموزان اجازه می دهد که تمرین زیرنویس لوحه ها و بعدها شکل حروف مختلف را به شکلی صحیح بنویسند<ref> این خط ها باهم موازی و به فاصله ی حدود ۲۰ سانتیمتر هستند</ref>.
 
== فعالیتهای آموزشی دوره ی حرف آموزی ==
پس از اتمام لوحه های آموزشی، آموزش نوشتن آغاز می گردد. آموزگار باید مطمئن باشد که دو مهارت بخش کردن و صداکشیدن را دانش آموزان به خوبی یادگرفته باشند و سپس دوره ی حرف آموزی را آغاز کند<ref> کتاب درسی مراکز تربیت معلم</ref>.
 
=== حرف آموزی یا یادگیری نوشتن ===
صداهای زبان فارسی به تدریج و در قالب کلماتی که کلمه ی کلید<ref> کتاب درسی مراکز تربیت معلم</ref> نامگذاری شده آموزش داده شده و سپس نوشتن آنها آموزش داده می شود. پس از آموزش هر حرف، شکل یا اشکال مختلف آن توسط آموزگار در جدول الفبا نوشته می شود.
در این جدول صامتها بارنگ آبی، مصوتها با رنگ قرمز و سایر علائم با رنگ سبز نوشته می شوند.
 
==== کلمه ی کلید ====
کلمه ای که صدای جدید در قالب آن آموزش داده می شود کلمه ی کلید نامیده می شود. کلمه ی کلید دارای مشخصاتی به این شرح است: اسم ذات باشد<ref> اولیایی، محمدجواد</ref>. برای دانش آموزان شناخته شده باشد. حتی الامکان یک بخشی باشد. صدای جدید اگر مصوت است ابتدا در اول کلمه و اگر صامت است ابتدا در آخر کلمه ی کلید آمده باشد.
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
== منابع ==
 
1- روش تدریس فارسی ابتدایی. کتاب درسی مراکز تربیت معلم. کد۶۰۰۴. انتشارات آموزش و پرورش.
 
2- صفارپور، عبدالرحمن. روش تدریس فارسی ابتدایی. انتشارات آموزش و پرورش.
 
3- اولیایی، محمدجواد. روش تدریس فارسی ابتدایی.انتشارات آموزش و پرورش.
 
[[رده ها:آموزش وپرورش، آموزش ابتدایی]]
 
{{نهادهای آموزشی در ایران}}
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/دبستان»