'''دیوان قائمیات''' از سرایندگان اسماعیلی مذهب سدهٔ هفتم هجری است، از جمله آثار نویافته‌ای است که ظهور آن در عرصهٔ نشر برای [[فرهنگ ایرانی]] و [[زبان فارسی]] یک واقعهٔ بزرگ ادبی به شمار می‌رود، به گونه‌ای که در میان ادبیات منظوم اسماعیلی تنها می‌توان آن را با دیوان [[ناصر خسرو]] مقایسه کرد. بیشترین اشعار آن سرودهٔ حسن محمود کاتب است.<ref>تاریخ اسماعیلیان قهستان - محمد فاروق فرقانی- چاپ اول ۱۳۸۱- انجمن آثار و مفاخر فرهنگی دربارهٔ حسن صلاح منشی یا حسن محمود کاتب سرایندهٔ دیوان قائمیات</ref> این دیوان همچنین در قلمرو مطالعات اسماعیلی نیز اثری درخور توجه است و در آن نکات تاریخی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی ارزشمندی به چشم می‌خورد. حسن محمود کاتب یا [[حسن صلاح]] منشی بیرجندی یار و همکار خواجه نصیر در قهستان و الموت بوده است.<ref>لغت نامه دهخدا ذیل واژه حسن محمود کاتب و دیوان قائمیات</ref><ref>شفیعی کدکنی دیوان قائمیات - [[محمدرضا شفیعی کدکنی]]</ref><ref>[http://www.iis.ac.uk سایت موسسه مطالعات اسماعیلیه درباره دیوان قائمیات و حسن محمود کاتب]</ref><ref>کتاب ماه ادبیات و فلسفه خرداد وتیر ۸۳ شماره ۸۰ و ۸۱ دکتر فریدون بدره‌ای توضیحات متن درباره حسن محمود کاتب یا حسن صلاح منشی بیرجندی سراینده دیوان قائمیات</ref><ref>قصیدهٔ تاریخی_محمود فرخ-مجله یغما شمارهٔ ۱۱ سال ۱۳۳۷ صفحات ۱۱۳ تا ۱۱۵ در بارهٔ حسن محمود کاتب سرایندهٔ دیوان قائمیات</ref>
== از قید دیوار تا زیور چاپ ==
بعد از گذشت سده‌ها کتابی که در مابین دیوار از ترس و بیم نابودی‌اش قید شده بود با فرو ریختنفروریختن دیوار اوراق کتاب از محبس سنگ‌ها رهایی یافت و شخصی آن را صاحب گردید که سال‌های دیگر دور از انظار دیگران او را محفوظ داشت. این دیوان در دهکده یهن (در ۴۵ کیلومتری شمال شرق بیرجند ایران) در جرز دیوار خانه‌یی قرار داده شده و پس از گذشت چندین قرن با رنگ زرد فرسوده شده حین بازسازی آن محلات از میان سنگ و خاک سر به در آورده است. مالک این کتاب ملا آخوند مرتضی افسوس می‌خورد که از هفت جلد این دیوان که به «دیوان کبیر قائمیات» مشهور بوده، جز یکی دو جلد آن باقی نمانده است. بعد از آن [[سیدجلال حسینی]] بدخشانی کتاب را نزد صاحبش می‌یابد، ارزش و اهمیت آن را درک می‌کند و تصمیم بر چاپ آن می‌گیرد که سرانجام پس از گذشت چند سال کتاب با مقدمهٔ فارسی [[محمدرضا شفیعی کدکنی]] و مقدمهٔ انگلیسی [[فرهاد دفتری]] چاپ می‌شود.<ref>مراجعه کنید به مقدمه کتاب دیوان قائمیات، حسن محمود کاتب، پیش‌گفتار: محمدرضا شفیعی کدکنی، مصحح: سید جلال حسینی بدخشانی، نشر مرکز پژوهشی میراث مکتوب، تهران، ۱۳۹۰.</ref>
