کپورماهی کور ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ابرابزار
خط ۱۶:
}}
 
'''کپورماهی کور ایران''' (''Iranocypris typhlops'') یکی از ماهی‌های بومی منحصر به فردمنحصربه‌فرد ایران است که به خانواده [[کپورماهیان]] از راسته [[کپورماهی‌شکلان]] تعلق دارد. این ماهی همان طور که از نامش برمی‌آید فاقد چشم بوده و همراه گونه کور دیگری از [[رفتگرماهیان]] در [[غار لون]] زندگی می‌کند.
 
کپورماهی کور ایرانی یکی از گونه‌های کمیاب و بومی ایران و فقط [[لرستان]] است که در دنیا گونه ایست منحصر بفردمنحصربه‌فرد که در غاری واقع در [[استان لرستان]] زندگی می‌کند و اولین "غارماهی" حقیقی جهان است و اولین بار ژئولوژیست دانمارکی در سال ۱۹۳۷ ضمن مسافرتی که به ایران داشت کشف و مطالعاتی بر روی این گونه انجام داد.
 
این محقق دانمارکی هفت نمونه از این ماهی را در شش مهرماه سال ۱۹۳۷ در آن محل گردآوری کرد تا به مطالعاتی درباره آن بپردازد و امروز نمونه‌هایی از این گونه در موزه جانورشناسی کپنهاگ در دسترس علاقمندانعلاقه‌مندان است که این امر به نوبه خود جالب و البته جای تامل دارد.
 
این ماهی فاقد قدرت بینایی بوده و کاملاکاملاً کور است و در حال حاضر هیچگونه آثاری از چشم خارجی در آنها مشاهده نمی‌شود.
 
این ماهی با نام فارسی "ماهی کور غار" از خانواده [[کپور ماهیان]] است که حوضه پراکندگی آن "فقط" در استان لرستان و در محل یک غار است.
 
این ماهی دارای بدنی فشرده و سری تخت است. دو جفت سبیل در گوشه‌های دهان دارد. هیچ آثاری از چشم در آن دیده نمی‌شود و به همین دلیل فاقد قدرت بینایی است و تنها از طریق سبیل‌های حسی اطراف دهان و خط جانبی موجود بر دو طرف شکم قادر به درک حسی پیرامون خود است.
خط ۳۳:
 
کم‌رنگی با بی‌رنگی این ماهی به قدری است که رگ‌های خونی از زیر پوست دیده می‌شود. نمونه‌های موجود در محلول‌های نگهدارنده مانند الکل و فرمالین که در موزه نگهداری می‌شود به سفید مایل به زرد تغییر رنگ می‌دهند.
حداکثر اندازه در نمونه‌های بدست آمده تا ۵۵ میلیمتر گزارش شده است. گونة ماهی کور ایرانی تاکنون تنها از [[غار ماهی کور]] در تنگ هفت لرستان در ایران یافت شده است.
 
زیستگاه این ماهی در [[آب‌های زیرزمینی]] است. در غار ماهی کور به دلیل اینکه دهانة این غار به سطح آب‌های زیرزمینی اتصال دارد، این امکان را به وجود آورده که ماهی کور در طول شب‌ها به نزدیکی سطح آب در دهانة غار می‌آید.
 
این ماهی تنها روزهای گرم سال در نزدیکی آب‌های سطحی زمین دیده می‌شود. دمای آب محل زندگی این ماهی از ۵ تا ۲۸ [[درجه سانتیگراد]] متغیر است.
 
غیر از جلبک‌هایی که در کناره صخره‌های آبی در سطح زمین می‌روید، وجود هیچ‌گونه گیاهی در نهرهای زیرزمینی تأیید نشده است. اینکه ماهی کور از چه تغذیه می‌کند تاکنون به طور دقیق شناخته نشده است ولی احتمال این می‌رود از نوعی آرتیما تغذیه کند که در آب‌های زیرزمینی یافت می‌شود.
 
عمر این ماهی در طبیعت مشخص نیست ولی در محیط اکواریوم حدود ۱۸ تا ۲۴ ماه عمر می‌کند. همچنین تولید مثل این ماهی نیز ناشناخته باقی ماندهباقی‌مانده است.
 
ماهی کور ارزش خوراکی و صنعتی برای انسان ندارد ولی نقش آن در چرخه زیستی و محیط زیست بسیار حیاتی است. این ماهی در پایداری سفره‌های آب زیرزمینی نقش ارزنده‌ای را بازی می‌کند.
 
ماهی کور به دلایل گوناگونی از سال ۱۹۹۰ در لیست قرمز قرار گرفته است و در حال حاضر یکی از حیوانات در معرض خطر شناخته شده و از نظر اتحادیه جهانی حفاظت از گونه‌های جانوری حتی بیشتر از [[یوزپلنگ ایرانی]] در معرض خطر و نیاز به حفاظت‌های شدید قرار دارد.
 
این در حالی است که این روزها استقرار کارگاه راهسازی راه دسترسی به سد بختیاری در ۵۰۰ متری این [[اثر طبیعی ملی]] بدون رعایت حریم این اثر طبیعی به یکی از دغدغه‌های مسئولان محیط زیست تبدیل شده است.
 
در سال ۱۳۸۸ مستند ۲۵ دقیقه ایی تلویزیونی با نام "ماهی کور" توسط احسان فروزانفر کارشناس اداره [[حفاظت محیط زیست]] استان لرستان تهیه و به نمایش درآمده که در نوع خود قابل توجه است، چراکه با ورود غواصان و تصویربرداری تا عمق ۲۸ متری این غار نمونه‌هایی از این ماهیان زیبا و منحصر به فردمنحصربه‌فرد را در زیست بوم واقعی آنان به نمایش درآورده است.
 
== منابع ==
۱) خیابانی، علیرضا. ۱۳۸۴. ماهیان کور آب شیرین(Blind fishes)- معرفی ۴۰ گونه ماهی کور آب شیرین در دنیا. فصلنامه [[علمی پژوهشی]] و ترویجی دنیای آبزیان.
 
۲) خیابانی، علیرضا. ۱۳۸۵. ماهیان کور غار ایران، پایگاه اطلاع رسانی سازمان شیلات ایران.
 
{{پانویس}}
{{زیست-خرد}}
 
{{ماهی}}
 
{{زیست-خرد}}
 
[[رده:سیاهه قرمز IUCN از گونه‌های آسیب‌پذیر]]
[[رده:کپورماهیان]]
[[رده:ماهی‌های آسیا]]
[[رده:ویکی‌سازی رباتیک]]