سندرم متابولیک: تفاوت میان نسخه‌ها

سندرم متابولیک به مجموعه‌ای از شرایط گفته می‌شود که عبارت هستند از: [[فشار خون]] بالا، سطوح افزایش یافته ی انسولین در خون، چربی انباشته ی اضافی در اطراف شکم و سطوح افزایش یافته ی چربی خون.

عدم توافق در بین صاحب نظران: همه ی صاحب نظران بر سر تعریف سندرم متابولیک توافق ندارند. سال‌های سال است که پزشکان در رابطه با این دسته از عوامل خطر، گفتگو کرده‌اند و آن را به اسامی مختلف، از جمله سندرم X و سندرم [[مقاومت به انسولین]] نامیده‌اند.

اگر فردی مبتلا به سندرم متابولیک و یا یکی از اجزای آن باشد، تغییرات قابل توجه در شیوه ی زندگی می‌تواند از ابتلا به بیماری‌های مرتبط پیشگیری به عمل آورده و یا دست کم ابتلا به آن‌ها را به تاخیر بیاندازدبیندازد.

* [[افزایش فشار خون]] سیستولیک(عدد بزرگ تر) بالاتر از ۱2۰ [[میلی متر]] جیوه و یا فشار دیاستولیک(عدد کوچک تر) بالاتر از ۹۰ میلی متر جیوه.

* سطوح افزایش یافته ی [[تری گلیسرید]] و سطوح پایین کلسترول خوب یا HDL (لیپوپروتئین با چگالی بالا) در خون.

به صورت طبیعی و معمول [[دستگاه گوارش]] و کبد شما غذاهایی که می‌خورید را به قند(گلوکز) تجزیه می‌کند. خون بدن شما این قند‌هاقندها را به بافت‌های بدن منتقل می‌کند جایی که سلول‌ها از آن‌ها به عنوان سوخت استفاده می‌کنند. گلوکز به کمک انسولین وارد سلول‌های بدن می‌شود.

حتی چنان چه سطوح قند خون به حدی زیاد نباشد که بتوان آن را دیابت در نظر گرفت، باز سطوح افزایش یافته ی گلوکز مُضر هستند. در حقیقت پزشکان به این شرایط " [[پره دیابت]] " یا مرحله ی پیش از دیابت می‌گویند.

انسولین افزایش یافته سطوح تری گلیسرید و دیگر چربی‌های خون را نیز افزایش می‌دهد. همچنین این شرایط با چگونگی عملکرد کلیه‌ها نیز تداخل می‌کنند و منتهی به [[فشار خون بالا]] می‌شوند.

* نژاد : اسپانیایی‌ها در بین [[کشورهای اروپایی]] و آسیایی‌ها بیش از سایر نژادها در معرض ابتلا به سندرم متابولیک قرار دارند.

* چاقی : نمایه توده بدن بالاتر از ۲۵ میزان خطر ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش می‌دهد. [[شاخص توده بدنی]] یا BMI مقیاسی برای [[اندازه گیری]] درصد چربی بدن است که بر اساس وزن و قد محاسبه می‌شود. همچنین افراد با چاقی شکمی یا چاقی سیبی شکل بیش از افراد با چاقی گلابی شکل در معرض ابتلا به سندرم متابولیک قرار دارند.

* سابقه ی ابتلا به دیابت : چنان چه فرد دارای تاریخچه ی خانوادگی ابتلا به دیابت نوع دو باشد و یا سابقه ابتلا به دیابت در [[دوران بارداری]] را داشته باشد، احتمال ابتلا به سندرم متابولیک در وی افزایش می‌یابد.

* دیگر بیماری‌ها : ابتلا به فشار خون بالا، بیماری قلبی عروقی و یا [[سندرم تخمدان پلی کیستیک]] نیز ریسک ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش می‌دهند. لازم به ذکر است که سندرم تخمدان پلی کیستیک نوعی از اختلالات متابولیک است که ریشه آن نیز مقاومت به انسولین بوده و همراه با اختلالات هورمون‌های زنانه و سیستم [[تولید مثل]] می‌باشد.

* بیماری قلب عروقی : کلسترول بالا و فشار خون بالا منجر به افزایش تدریجی پلاک‌های سخت در دیواره‌های عروقی می‌شوند. این پلاک‌ها منجر به تنگ و باریک شدن عروق می‌شوند که در نهایت به [[حمله قلبی]] یا سکته منجر می‌گردند.

سازمان و انجمن‌های مختلف، معیار‌هاییمعیارهایی برای تشخیص سندرم متابولیک دارند. بر اساس تقسیم بندی [[انجمن قلب آمریکا]] با توجه به راهنماهای تعریف شده، در صورت داشتن بیشتر از ۳ ویژگی

۱_ [[دور کمر]] بیشتر از ۸۸ سانتیمتر برای زنان و ۱0۲ [[سانتی متر]] برای مردان.

برخی فاکتورهای خطر مانند داشتن تاریخچه ی خانوادگی، دیابت و یا [[نژاد آسیایی]] داشتن، این میزان را کمتر نیز می‌کند؛ فاکتورهای خطر ذکر شده ریسک مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهند. چنان چه فرد یکی از فاکتورهای خطر ذکر شده را دارا باشد، میزان دور کمر به ۷۹ تا ۸۹ سانتی متر برای خانم‌ها و ۹۴ تا ۹۹ سانتی متر برای آقایان کاهش می‌یابد.

۳_ HDL یا کلسترول خوب پایین تر از ۴۰ میلی گرم در دسی لیتر در آقایان و پایین تر از ۵۰ میلی گرم در دسی لیتر در زنان و یا دریافت [[درمان دارویی]] به منظور پایین بودن HDL خون.

== درمان از طریق تغییر شیوه زندگی ==

تحت کنترل در آوردن تمامی فاکتورهای خطر سندرم متابولیک کار دشواری است ولی از طریق تغییر [[سبک زندگی]] و نیز در برخی موارد از طریق [[دارو درمانی]] می‌توان تمامی اجزای این سندرم را تحت کنترل در آورده و بهبود بخشید. داشتن [[فعالیت بدنی]] روزانه، [[کاهش وزن]] و ترک سیگار تغییراتی هستند که می‌توانند به کاهش فشار خون و تعادل سطوح قند و چربی خون کمک کنند.

پزشکان به ۳۰ تا ۶۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط توصیه می‌کنند. به عنوان مثال می‌توانید روزانه به این میزان [[پیاده روی]] تند داشته باشید. در شروع ورزش و فعالیت بدنی باید توجه داشته باشید که حتماحتماً درباره میزان و شدت آن با پزشک خود مشورت نمایید. تصور ایده آلایده‌آل برای انجام ورزش سنگین در فردی که سال‌ها بدون تحرک بوده‌است علاوه بر آن که غیر منطقی و نشدنی است بلکه می‌تواند عوارض جبران ناپذیری داشته باشد. نکته دیگر در میزان فعالیت بدنی آن است که برای تغییر وزن و نیز در افرادی که سال‌ها رژیم‌های یویویی گرفته‌اند شاید نیاز به افزایش زمان فعالیت بدنی تا حداقل یک ساعت در روز باشد.

با کاهش حتی ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن، سطح انسولین و فشار خون کاهش می‌یابد و بدین ترتیب ریسک ابتلا به دیابت نیز کاهش می‌یابد. جالب است که بدانید اگر شما از افزایش وزن بی رویه رنج می‌برید و ده‌ها کیلو گرم با وزن مطلوب خود فاصله دارید ناامید نشوید چرا که مطالعات نشان داده‌اند که حتی کاهش ۵ تا ۱۰ درصدی از وزن بدن به کاهش سطوح انسولین و فشار خون کمک کرده و ریسک ابتلا به [[بیماری دیابت]] را نیز کاهش می‌دهد.

۳- [[رژیم غذایی]] سالم

رژیم غذایی توصیه شده برای کنترل فشار خون بالا و رژیم غذایی مدیترانه‌ای همچون بسیاری از رژیم‌های غذایی سالم دیگر، علاوه بر کاهش وزن مزیت‌های بسیار دیگری را برای سلامتی فرد به همراه می‌آورند. این رژیم‌ها بر مصرف میوه، سبزیجات، ماهی و غلات کامل و سبوس دار تمرکز دارند و در آن‌ها مصرف چربی‌های ناسالم محدود شده‌است. پیش از آن که رژیم غذایی سرخودی را [[شروع کنید]] با پزشک خود در رابطه با شروع یک رژیم غذایی سالم مشورت کنید.

معمولامعمولاً توصیه می‌شود که غذاهای پُرفیبر بخورید. مطمئن شوید که غلات آماده، حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات همواره در سبد خرید شما وجود داشته باشند. این [[مواد غذایی]] غنی از فیبر هستند در نتیجه مصرف آن‌ها سطوح انسولین را کاهش می‌دهد.

استعمال دخانیات، مقاومت به انسولین را افزایش داده و پیامدهای ناشی از سندرم متابولیک را افزایش می‌دهد. در رابطه با ترک سیگار از پزشک خود کمک بگیرید. همان طور که گفته شد [[استعمال دخانیات]] مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهد و منجر به وخیم تر شدن عوارض ناشی از سندرم متابولیک می‌گردد. بر خلاف تصور خیلی از افراد که فکر می‌کنند سیگار باعث لاغری می‌شود ولی حتی در افراد لاغر نیز زمینه ی بروز چاقی شکمی و مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهد؛ علاوه بر آن که در طولانی مدت سیگار می‌تواند منجر به چاقی گردد. لذا برای ترک سیگار اقدام نموده و بدین منظور از پزشک خود کمک بگیرید.

مصرف روزانه آسپیرین، البته بعد از مشورت پزشک و [[کسب اجازه]] از وی، منجر به کاهش ریسک بیماری‌های قلبی و سکته در مبتلایان به سندرم متابولیک می‌گردد.

{{چپچینچپ‌چین}}

* Grundy SM, Cleeman JI, Daniels SR, Donato KA, Eckel RH, Franklin BA, et al. American Heart Association; National Heart, Lung, and Blood Institute. Diagnosis and management of the metabolic syndrome: an American Heart Association/National Heart, Lung, and Blood Institute Scientific statement. Cardiol Rev. 2005;۱3:‌‌‌۳2۲‌‌‌۳2۲-327.

{{پایان چپچینچپ‌چین}}