آب‌گریزی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آب‌گریز''' یا '''هیدروفوب''' {{انگلیسی|Hydrophobe}} در [[شیمی]] و زیست‌شناسی سلول کاربرد دارد و یک پدیدهپدیدهٔ فیزیکی در مولکول‌ها است که از [[آب]] دوری می‌کنند.<ref>Aryeh Ben-Na'im ''Hydrophobic Interaction'' Plenum Press, New York, ISBN 0-306-40222-X</ref><ref>[http://paxan.info/do.jsp?SID=121 آشنایی با مواد اولیه در شوینده‌ها]</ref>

[[مولکول]]‌های آب‌گریز غیرقطبی هستند و به‌همینبه همین خاطر تمایل به دیگر مولکول‌ها و حلال‌های غیرقطبی دارند. این مولکول‌های آب‌گریز در درون آب به هم پیوسته و تشکیل [[میسل]] می‌دهند. متقابلاً آب بر روی سطوح هیدروفوب٬ یکهیدروفوب ''زاویه‌تماس'' بسیار بزرگی به خود می‌گیرد و بشکل قطره‌های کروی درمی‌آید.

مثال‌هایی از مولکول آب‌گریز شامل [[نفت]]٬، [[آلکن]]‌ها٬‌ها، [[روغن]] و [[چربی]] می‌شوند. از مواد هیدروفوب در صنعت بعنوان شوینده چربی (درکنار مواد لیپوفیل)٬، جداکننده‌های نفت از آب و برای زدودن ذرات غیرقطبی از سطوح قطبی استفاده می‌شود.

طبق اصول ترمودینامیک٬ترمودینامیک، ذرات بدنبالبه سطوح پایین‌تر انرژی تمایل دارند. [[مولکول آب|آب]] یک مولکول قطبی است و از خصلت‌های شگرف آن اینستاین است که توانایی ایجاد پیوند ئیدروژنیهیدروژنی دارد. اما مولکول‌های آب‌گریز بعلت غیرقطبی بودن نمی‌توانند با مولکول‌های آب پیوندی ایجاد کنند. ودر نتیجه از هم دور شده تا جاییکهجایی که مولکول‌های آب با هم پیوند ایجاد می‌کنند٬می‌کنند، سطوح برخورد بین دو نوع مولکول به کمینه و حداقل رسیده و پدیده جداشدگی ایجاد می‌شود.<ref>{{cite journal|last1=Goss|title=Rules of Thumb for Assessing Equilibrium Partitioning of Organic Compounds: Successes and Pitfalls|journal=Journal of Chemical Education|volume=80|pages=450|year=2003|doi=10.1021/ed080p450|issue=4}}</ref>

[[پرونده:Contact angle.svg|thumb|left|200px|قطره‌ای از مایع بر سطح جامد که قطره را فشار هوای اطراف احاطه کرده است. زاویه تماس, ''θ''_C,، زاویهزاویهٔ میان سه فاز مایع٬مایع، جامد و گاز (هوا) است.]]

'''زاویهٔ‌تماس'''٬ در مبحث هیدروفوب-هیدروفیل به زاویه‌ای گفته می‌شود که آخرین لبهلبهٔ یک [[مایع]] با سطح زیرین خود ایجاد می‌کند. هرچههر چه این زاویه (در شکل ''θ''_C) بزرگ‌تر باشدباشد، نسبت هیدروفوبیک بین دو ماده بیشتر است. مثلاً قطرهقطرهٔ آب بر روی برگ [[نیلوفر آبی|نیلوفرآبی]] حجم کروی‌تری بخود گرفته و زاویه بازتری ایجاد می‌کند.

هرچه این زاویه بازتر باشد احتمال خیس شدن سطح زیرین کم‌تر می‌شود٬می‌شود، تا جایی‌که مثلاً قطره آب بر روی برگ نیلوفرآبی زاویه‌ای حدود ۱۵۰ درجه ایجاد می‌کند.<ref>{{cite journal |first=Shutao |title=Definition of superhydrophobic states |volume=19 |year=2007 |doi=10.1002/adma.200700934 |last2=Jiang |first2=L. |issue=21}}</ref> امروزه بیشتر از گذشته از این پدیده برای ساخت پارچه‌های ضدآب استفاده می‌شود.<ref>دانشنامه رشد: [http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C+%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C&SSOReturnPage=Check&Rand=0 شیمی‌نساجی]</ref>

در غشای سلول٬سلول سد لیپیدی غشای سلول را از نفوذ آب نگهداری می‌کند.

ساختار هر لایه از غشاازغشاء از مولکول‌های [[فسفولیپید]] تشکیل شده‌است. انتهای فسفات هر مولکول [[فسفولیپید]] در آب محلول بوده و آب‌دوست است و انتهای دارای ساختار اسید چرب فقط در چربی‌ها محلول بوده و آب‌گریزاست. بخش‌های هیدروفیل دو سطح غشاء به هم نزدیک بوده و اسید چرب در دوطرف آن معلق هستند. این پدیده منجر به عدم نزدیکی و نفوذ آب درون [[ماتریکس برون سلولی|ماتریکس‌ برون‌سلولی]] به سلول می‌شود.