سرزمین کوهستانی ارمنستان: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
MahdiBot (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۱:
[[پرونده:The Armenian plateau near Mount Masis.jpg|بندانگشتی|250px|چپ|رشته کوهای ارمنستان در نزدیکی مرز ترکیه و ایران]]
'''سرزمین کوهستانی ارمنستان''' یا '''فلات [[ارمنستان]]''' سرزمینی است با [[کوهستان]]‌های بلند و [[دژ]] طبیعی باشکوهی است که حصارهای آن از دشت [[قفقاز جنوبی]] گرفته تا [[فلات|فلاتی]]ی که امروزه به اشتباه نام فلات آناتولی<ref>نام آناتولی شرقی کلمه‌ای کاملاً ساختگی محسوب می‌شود. در واقع آناتولی کلمه‌ای یونانی به معنای شرق و آناتولیکون در این زبان به معنای شرقی است. در زمان [[امپراتوری روم شرقی]]، بخشی از سپاه آناتولیون نامیده می‌شد زیرا در منطقهٔ آناتولیا قرار گرفته بود که براساس جغرافیای تاریخی و منابع علمی بر جای مانده از آن دوران به منطقهٔ [[آسیای صغیر]] گفته میشده و از آنجایی که آسیای صغیر در غرب کوهستانهای ارمنستان قرار گرفته پس آناتولی و هیچ یک از بخشهای غربی، مرکزی و شرقی آن، با توجه به نقشه‌های موجود و همچنین تقسیمات اداری آن زمان، نمی‌توانسته از مرزهای آسیای صغیر بیرون باشد.</ref> نام گرفته و از [[دریای سیاه]] تا دشت [[میان رودان]] گسترده است.
 
کلمهٔ کوهستانها یا فلات ارمنستان کلمه‌ای کاملاً علمی است که از لحاظ [[زمین شناسی]] به مناطق خاص جغرافیایی، که دارای شرایط یکسان از لحاظ جغرافیایی و زمینشناسی هستند، گفته می‌شود. فلات ارمنستان از لحاظ علمی عبارت است از برجستگیهایی در سطح زمین که پیدایش آنها معلول شرایطی خاص در [[آسیا]] بوده. این برجستگیها را زمینشناس معروف آلمانی، هرمان آبیخ،<ref>Herman Abikh 1806-1886</ref> بلندیها یا کوهستانهای ارمنستان<ref>Das Armennische Hochland or Bergland</ref> نامیده است.
خط ۷:
این سرزمین مرتفع و وسیع مرکب است از چندین [[رشته‌کوه]]، که در میان آنها سلسله جبال پونتیک<ref> Pontic Mountains</ref> و رشته کوههای [[توروس]] از همه مهمترند و نیز از چندین فلات مرتفع که به صورت پشته‌های بلند و متوالی از هزار تا دوهزار متر از سطح دریا ارتفاع دارد و دره‌های عمیق آنها را قطع کرده است که در آنها رودهای بزرگی از جمله [[ارس]] و دوشاخه رود [[فرات]] و مسیر فوقانی دجله جریان دارند.
 
از این فلاتها قله‌های [[آتشفشان|آتشفشانی]]ی بلندی سربرافراشته‌اند که بلندترین آنها [[کوه آرارات]] بزرگ به ارتفاع ۵۱۵۶ متر است. گرچه این سرزمین عادتاعادتاً" جزو [[قاره]] [[آسیا]] شمرده شده است، ولی در واقع قسمتی از مرزهای [[اروپا]] است، و چنانکه ژنرال فن سکت گفته است:<ref>رابنو، سکت و زندگانیش، چاپ1940 لایپزیک، جلد دوم</ref>
 
<< آدم در دشت [[ایروان]] نمی داندنمی‌داند در اروپا است یا در آسیا >>
 
ارمنستان شامل یک سلسله دشتهای پی در پی است که همه در ارتفاع زیادی از سطح دریا قرار دارند و مساحتشان محدود است ولی بسیار حاصلخیزند.
[[پرونده:Aragats in snow.jpg|بندانگشتی|250px|چپ|کوه [[آراگاتس]]]]
ارمنستان از زمانهای بسیار قدیم برای مرغوبیت و تنوع میوه‌هایش مشهور است و [[لوکولوس]] بود که نهال [[آلبالو]] و [[گیلاس]] و [[زردآلو]] را از ارمنستان به اروپا آورد. آب و هوای این سرزمین اصولااصولاً" بری است بطوری که هم دارای [[زمستان|زمستانهای]]های بسیار سرد است و هم [[تابستان|تابستانهای]]های بسیار گرم.
 
در میان [[منابع طبیعی]] ارمنستان در درجه اول پرورش [[اسب]] است که به صورتی بسیار خوب رواج داشت، و ارمنستان از این نظر از شهرت فوق العاده‌ای برخوردار بود. به گفته [[استرابون]] از زمانهای بسیار پیشین ارمنیان از پرورندگان بزرگ اسب در مشرق زمین بوده‌اند. این اسبها اجداد همان اسبی هستند که امروزه به اسب کردی موسوم است و از آن اسبهای کوه پیما است که در صعود از کوههای بلند استفاده می‌کردند.<ref>گ، آرتزرونی، کتاب وضع اقثصادی ارمنیان در ترکیه، چاپ 1880 سن پطرزبورگ</ref>
 
ارمنستان که هنوز هم از لحاظ منابع معدنی غنی است در زمانهای قدیم نیز دارای معادنی سرشار بوده و مرکز [[صنعت]] یا [[فلز|فلزکاری]]کاری بشمار می رفته است.<ref>در خور تذکر است که در دوران باستان و حتی در قرون وسطی مهمترین فلزات مورد مصرف برای اسلحه سازی و امور اقتصادی فلزات غیر آهنی بوده‌اند که ارمنستان همیشه از آنها فراوان داشته است.</ref>
 
ارمنستان در واقع در همسایگی دیوار به دیوار [[تمدن|تمدنهای]]های مختلفی قرار داشته است که تاحین فرا رسیدنفرارسیدن ازمنه جدید تاثیری غالب بر دنیا داشته‌اند:
 
<< نخست تمدن [[آشوری‌ها]] همسایه جنوبی ارمنستان که ارمنستان اولیه یا [[اورارتو]] ظاهراظاهراً" روابط زیادی با آن داشته است. سپس تمدن [[یونان باستان]] که پس از فتوحات [[اسکندر]] کبیر بر سرتاسر [[خاورمیانه]] سایه انداخت. مدتی بعد، ارمنستان با تمدن [[روم|رومی]]ی که مظهر آن [[مسیحیت]] قرنهای اولیه است رابطه مداوم پیدا کرد، و سرانجام دولت رم شرقی بود که با همه ضعفها و عیبهایش می‌توانیم از رسالت بزرگ و تاریخی آن به عنوان مربی خاور اسلاونژاد و خاور آسیایی چشم بپوشیم. >>
 
پل روهر باخ می‌نویسد:
 
<< چگونگی شکل طبیعی سرزمین ارمنستان است که محدودیت مقاومت کشور نامبرده را در طول تاریخ در برابر حملاتی که از سمت مشرق یا مغرب به او شده است توجیه می‌نماید. در حقیقت سرزمین ارمنستان بوسیله کوهها به چند منطقه مهم و اصلی تقسیم شده است (مانند دره ارس، منطقه‌ای که [[دغوبایزید]] تا [[ارزروم]] گسترده است و منطقه [[دریاچه وان]])، و این مناطق بسیار بزحمت می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و وقتی از خارج حمله‌ای به آنان بشود نمی‌توانند همه نیروهای کشور را بسرعت در نقطه مورد تهدید متمرکز سازند.>><ref>پل روهر باخ، از قفقاز تا مدیترانه، چاپ 1903 لایبزیک</ref>
 
در دورانهای تسلط بیگانگان هرگز یک امپراتوری یا یک قدرت همسایه موفق نشده است بر تمامی فلات مرتفع ارمنستان تسلط پیدا کند. خواه به دلیل شکل طبیعی سرزمین که مساعد برای دفاع است، و خواه به سبب اهمیتی که قدرتهای دیگر هم مرز برای تصرف آن سرزمین قایل بوده‌اند، فاتحان ناگزیر شده‌اند قبول کنند که قسمتی از ارمنستان به صورت یک کشور مستقل یا [[خودمختاری]] باقی بماند و یا آن را با همسایه دیگر تقسیم کنند.
خط ۳۱:
آلفرد نیکولاس<ref>Alfred Nicolas Rambaud</ref> می‌نویسد:<ref>امپراتوری یونان در قرن دهم، چاپ 1870 پاریس</ref>
 
<< ارمنستان هرگز تماماتماماً" تسخیر نشده است، آنجا دژی است که در طی قرون و اعصار گاه گاهی تسخیر شده و باز فتح شده است ولی همیشه نیمه کاره >> و در عین حال سرزمین آنان را نیز بدل به صحنه جنگهای دایمی نموده است.
 
ارمنستان برسر راه تجارتی بسیار مهمی واقع بوده که خاوردور و [[آسیای مرکزی]] را از طریق زمینی به اروپا مربوط می کرده و با عبور از [[دریای خزر]] یا ایران شمالی به [[ترابزون]] منتهی می شده است. ارمنستان یکی از نقاط رابط یا به عبارتی دیگر یکی از منزلهای سر راهی راه معروف به [[جاده ابریشم]] بوده که اروپا را به خاور دور وصل می کرده است.
خط ۳۷:
همه این عوامل در تبدیل ارمنستان باستان و [[قرون وسطی]] به کشوری با تمدن پیشرفته که در دورانهای خاصی با مترقی ترین کشورهای وقت قابل مقایسه بوده است دخیل بوده‌اند. بر عکس این موقعیت یعنی واقع شدن ارمنستان برسر چهار راه جریانهای بزرگ اگرهم تاثیر مساعدی روی فرهنگ و تمدن آن داشته در عوض آن را بر سر راه همه حمله‌های بزرگ آسیا به جنوب شرقی اروپا نیز قرار داده است.
 
<< از آنجا که ارمنستان در یکی از نقاط اتصال مهم اروپا و آسیا واقع شده است شاید چندان از مبادلات کالاهای بازرگانی و فکری این دو قطب استفاده نکرده که از اختلافات دو تمدنشان رنج برده است. وقتی غرب چه در دوران پیشروی رومیان و بیزانس یا دولتهای صلیبی، به سمت مشرق پیش می آمده، و یا برعکس وقتی شرق در دوران کشورگشایی [[ایران|ایرانیان]]یان و اعراب و [[مغول|مغولان]]ان و ترکان به سمت غرب پیشروی می کرده است راهی که این مهاجمان اختیار می نموده‌اند بیشتر اوقات راه ارمنستان بوده است.>><ref>f.macler تاریخ قرون وسطای کمبریج، جلد چهارم، بخش ارمنستان</ref>
 
از آنجا که ارمنستان در عهد باستان میان ایران و رم قرار داشت و سپس مورد نزاع بین [[اسلام]] و [[امپراتوری رم شرقی]] بود متناوبامتناوباً" طعمه ملتهای شرق و غرب می‌شد. در دورانهایی که کشور ارمنستان چندان قوی که دوستان خودش را خود انتخاب می‌کرد اغلب به سمت غرب گرایش می‌یافت، ولی همانگونه که ماکلر می‌نویسد:
 
<< چون ارمنستان کاملاکاملاً" نه غربی بود و نه شرقی و فرهنگ و تمدن خود را از هر دو قطب می‌گرفت از هر دوی آنان هم صدمه می دید. >>
 
لیکن تنها موقعیت ارمنستان نیست که بر تاریخ آن تاثیر گذاشته بلکه شکل طبیعی آن نیز در این مورد بی تاثیر نبوده است. سرزمینهای دارای کوههای بلند همواره کانون نژادهای جنگجو و سخت مصمم به دفاع از استقلال خود بوده‌اند.
خط ۵۰:
 
== منابع ==
{{پانویس}}
* هراند پاسدرماجیان. تاریخ ارمنستان. تهران: انتشارات زرین، ۱۳۷۷. ISBN ۹۶۴-۴۰۷-۰۱۳-۵
* تاریخ ارمنستان، از دوران ماقبل تاریخ تا سده هجدهم، جلد اول، ترجمه آ. گرمانیک، تهران ۱۳۶۰
 
[[رده:تاریخ ارمنستان]]
[[رده:مناطقرشته‌کوه‌های تقسیم‌شدهایران]]
[[رده:رشته‌کوه‌های ترکیه]]
[[رده:فلات‌های آسیا]]
[[رده:کوه‌های ارمنستان]]
[[رده:مناطق تقسیم‌شده]]