رصدخانه مراغه: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ویرایش به وسیلهٔ ابزار خودکار ابرابزار |
ابرابزار، اصلاح املا |
||
خط ۱:
{{Coord|37|23|45.88|N|46|12|32.97|E|display=title|display=title}}
[[پرونده:Maragheh_Observatory.jpg|بندانگشتی|250px|ستاره‌شناسان آماتور برروی تپهٔ رصدخانهٔ مراغه در مقابل گنبدی که برای محافظت آثار تاریخی ساخته شده‌است.]]
'''رصدخانهٔ مراغه''' [[رصدخانه|رصدخانه‌ای]] بود که در دورهٔ [[هلاکوخان]] زیرنظر [[خواجه نصیرطوسی]] در شهر [[مراغه]] ساخته‌شد. این رصدخانه روی تپه‌ای در غرب مراغه قرار داشته‌است و امروزه تنها پی‌های بخش‌های مختلف و بخشی از [[سدس]] سنگی آن باقی‌مانده‌است.
[[پرویز ورجاوند]] و همکارانش در دههٔ ۱۳۵۰ خورشیدی به کاوش در محوطهٔ این رصدخانه پرداختند و قسمتهای مختلف آن را شناسایی کردند. ساختمان اصلی این رصدخانه به شکل برجی استوانه‌ای ساخته شده‌بود. در ساختمان‌های جنبی آن یک کتابخانه و محل اقامت کارکنان تشخیص داده شده‌است.▼
== پیشینه ==
سطر ۹ ⟵ ۷:
رصدخانهٔ مراغه فقط مخصوص رصد ستارگان نبود و یک سازمان علمی گسترده بود که بیش‌تر شاخه‌های دانش درس داده می‌شد و مشهورترین دانشمندان آن عصر -از جمله [[قطب‌الدین شیرازی]]، کاشف علت اصلی تشکیل رنگین کمان- در آن‌جا جمع شده بودند. به‌علاوه چون در آن زمان ارتباط علمی [[چین]] و [[ایران]] به‌علت استیلادی [[مغول|مغولان]] بر هر دو سرزمین برقرار شده‌بود، دانشمندان چینی -از جمله فردی به‌نام فائو مون‌جی- در این مرکز فعالت داشتند. همچنین فیلسوف و فرهنگ‌نامه‌نویس مسیحی -ابن‌العبری- در رصدخانهٔ مراغه به درس‌دادن کتاب‌های [[اقلیدوس|اصول اقلیدوس]] و [[بطلمیوس|المجسطی بطلمیوس]] مشغول بود.
== دانشمندان همکار ==
خواجه نصرالدین توسی برای ساخت رصدخانه و ابزارهای رصد، از دانش و هنر دانشمندان و استادان زمان خود استفاده کرد که نیتش از این کار موارد زیر بود:
* بازگرداندن و اسکان دانشمندان فراری، که در اثر حملهٔ مغلول‌ها متواری شده‌بودند
* ایجاد یک مرکز علمی
;دانشمندان
دانشمندان زیر در ساخت ابزارها و ساختمان رصدخانه به وی کمک کردند:
{{Div col|cols=۳}}
* مویدالدین، [[ابن برمک بن مبارک عرضی دمشقی]]
* نجم‌الدین، [[علی بن عمر علی کاتبی]]، از علمای شافعیه
* [[فخرالدین اخلاطی]]، مهندس و متبحر در علوم ریاضی از تفلیس
* [[فخرالدین مراغه‌ای]]. طبیب و ریاضی‌دان از موصل
* [[نجم‌الدین کاتب بغدادی]] از [[صور]]
* [[محی‌الدین مغربی]]، مهندس و ریاضی‌دان
* [[قطب‌الدبن شیرازی]] (از شاگردانش)
* [[حسام‌الدین شامی]]
* [[نجم‌الدین اسطرلابی]]
* [[سید رکن‌الدین استرآبادی]]
* [[ابن الفوطی کمال‌الدین عبدالرزاق شیبانی بغدادی]]
* صدرالدین علی (فرزند خواجه)
* اصیل‌الدین حسن (فرزند خواجه)
* فو من جی دانشمند چینی
* ابوالفرج "بارهبراوس" شخصیت ممتاز مذهبی مسیحی
{{Div col end}}
زمانی که خواجه نصرالدین نام این افراد ار برای همکاری به هلاکوخان پیشنهاد داد وی دلیل انتخاب تک تک آنها را از خواجه نصیرالدین پرسید و پس از توضیحاتی که از سوی وی ارائه شد، هلاکوخان با حضور آنها موافقت کرد.<ref name="badkoobeie">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=بادکوبه‌ای هزاوه‌ای |نام=مصطفی |کتاب=خواجه نصرالدین طوسی | ناشر=شرکت توسعه کتابخانه‌های ایران |سال=زمستان ۱۳۸۹}}</ref>
== ساختمان ==
▲[[پرویز ورجاوند]] و همکارانش در دههٔ ۱۳۵۰ خورشیدی به کاوش در محوطهٔ این رصدخانه پرداختند و قسمتهای مختلف آن را شناسایی کردند. ساختمان اصلی این رصدخانه به شکل برجی استوانه‌ای ساخته شده‌بود. در ساختمان‌های جنبی آن یک کتابخانه و محل اقامت کارکنان تشخیص داده شده‌است.
در سال‌های اخیر گنبدی برای محافظت از بقایای این بنا بر روی بخشی از آن ساخته شده‌است. تپه رصدخانه مراغه دارای طول ۵۱۰ متر و عرض تقریبی ۲۱۷ متر و ارتفاع ۱۱۰ متر می‌باشد و دارای قسمتهای مختلف از جمله برج مرکزی رصدخانه، واحدهای مدور پنجگانه و کتابخانه می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.tishineh.com/touritem/842-9/1|عنوان = تپه رصدخانه، تیشینه}}</ref>
== زیج ایلخانی ==
| |||