لاتک: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Khatoonabadi (بحث | مشارکت‌ها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Khatoonabadi (بحث | مشارکت‌ها) جز ویرایش به وسیلهٔ ابزار خودکار ابرابزار |
||
خط ۱:
[[پرونده:لاتک.png|thumb|left|220px|[[نامواره]] لاتک]]
'''لاتک''' (
لاتک ویژگیهای برنامه‌پذیر نشر [[رومیزی]] و همچنین ابزارهایی گسترده را برای خودکار کردن بیشتر جنبه‌های حروفچینی و نشر رومیزی (desktop)، اعم از شمارش ارجاعات میان منابع گوناگون (cross referencing)، جداول و [[نمودار|نمودارها]]، [[طرح‌بندی]] صفحات (page layout)، [[کتابنامه|کتابنامه‌ها]] و بسیار چیزهای دیگر ارائه می‌دهد. لاتک ابتدا در سال ۱۹۸۴ توسط لسلی لامپورت نوشته شد و تا کنون تبدیل به روش مسلطی برای استفاده از تکس _ که هم اکنون دیگر افراد آن را به صورت متن خالی (plain tex) نمی‌نویسند _ شده است.
== تلفظ ==
لاتک (LaTeX) معمولاً به صورت لِی‌تِخ یا لاتِخ تلفظ می‌شود که در آن X صدای خ فارسی را می‌دهد زیرا نام TeX از واژه یونانی τεχνη (تِخنی به معنی هنر و مهارت) گرفته شده است.
گرچه مخترع
== سیستم حروف چینی ==
کارکرد لاتک مبتنی بر این اندیشه است که نویسندگان باید قادر باشند بر نوشتن در درون ساختار منطقی متن‌شان تمرکز کنند، نه اینکه وقت خود را برای کارکردن بر روی جزئیات شکل‌دهی صرف کنند. این امر، نه تنها جداسازی شکل‌دهی از محتوا را ممکن می‌سازد، بلکه حروفچینی و دیگر تنظیمات مرتبط با آن را در هر جا که نیاز باشد امکان‌پذیر می‌سازد. لاتک با قابلیت جدانگه‌داشتن جزئیات شکل‌دهی از متن، غالباً برتر از [[واژه‌پرداز|واژه‌پردازها]] و دیگر سیستم‌های [[نشر رومیزی]] عمل می‌کند. امکان بوجود آوردن تغییرات دیداری در [[طرح‌بندی]] صفحه‌ها معمولاً در سیستم‌های دیگر چندان امکان‌پذیر نیست. این سیستم‌ها زمینه و شکل را چنان بطور تنگاتنگ با هم همگون می‌کنند که ایجاد ثبات و اتومات‌سازی غالباً دشوار است.
لاتک انعطاف‌پذیری زیادی برای شکل‌دهی در اختیار می‌گذارد و در عین حال هویت ساختار را حفظ می‌کند، کاری را که سیستم‌های ساختاری ضعیف مانند [[اس‌جی‌ام‌ال]] (SGML) و [[اکس‌ام‌ال]] (XML) مستقیماً انجام نمی‌دهند.
لاتک را می‌توان با استفاده از [[زبان ماکرو|زبان ماکروی]] زیربنائی به منظور پدیدآوردن [[فرمت|فرمت‌های]] ترجیحی توسعه داد. برای نمونه ابزارهای تجاری متعددی در سیستم کلی تِک (که لاتک جزئی از آن است) وجود دارد و فروشندگان می‌توانند امکانات دیگری همچون پشتیبان تلفن و [[اشکال تایپی|اَشکال تایپی]] اضافی را عرضه‌کنند. [[لیکس]] (LyX) یک پردازشگر متنی دیداری آزاد است که از لاتک به‌عنوان پشتیبان استفاده می‌کند. [[تک‌مکس]] (TeXmacs) یک ویرایشگر [[ویزی‌ویگ]] (WYSIWYG) که دارای عملکردهای ساده‌ای مثل لاتک است اما با یک موتور حروفچین متفاوت است
تعدادی از سیستم‌های تجاری [[دی‌تی‌پی]] (DTP) رایج، از نسخه‌های اصلاح‌شده موتور حروفچین
{{چپ‌چین}}
<!-- Don't change the source code unless you know what you are doing and have checked that the output is the same or has been updated. -->
خط ۵۲:
لاتک در آغاز بیش از همه توسط [[ریاضیدانان]] و دانشمندان بکار می‌رفت. این نرم‌افزار هنوز هم در میان این دسته از افراد به عنوان ابزار ترجیحی برای نوشتن مقالات، کارهای تحقیقی، پیش‌نویس‌ها و کتاب‌ها بکار می‌رود.
از آنجا که سیستم زیربنائی تِک ابتدائاً برای متن‌های دارای ریاضیات ساخته‌شد، ازاینرو طرح‌بندی کردن عبارات ریاضی آسان‌تر و حروفچینی بدست‌آمده دارای کیفیت مطلوب‌تری نسبت به دیگر سیستم‌های [[متن‌پرداز]] به حساب می‌آید. بسیاری از گاهنامه‌های علمی و ناشران دیگر، [[پکیج|پکیج‌های]] آزادی از لاتک را فراهم کرده‌اند که سبک‌های [[حروفچینی]] درون‌سازمانی (in-house) را برایشان انجام می‌دهد.
محبوبیت لاتک در محافل فنی و دانشگاهی شاید تا حدی مرهون در دسترس بودن زودهنگام لاتک در سیستم‌های [[یونیکس]] و در دسترس نبودن فعلی دیگر واژه‌پردازها در آن سیستم‌ها باشد. ولی از همان مراحل آغازین، لاتک نسبت به برنامه‌های دیگر در مجموعه گسترده‌تری از [[سخت‌افزار|سخت‌افزارها]] و [[نرم‌افزار|نرم‌افزارها]]، موجود بود و نسخه‌های آن هم‌اکنون تقریباً در هر سیستمی از [[پی‌دی‌ای|پی‌دی‌ای‌ها]] (
در خارج از محافل فنی به دلایلی لاتک نسبت به نرم‌افزار اصلی نشر رومیزی کمتر مورد استفاده‌است. یادگیری آن برای افرادی که هیچ تجربه‌ای در زمینه [[زبان نشانه‌گذاری|زبان‌های نشانه‌گذاری]] ندارند، دشوار است. گرچه [[سفارشی کردن]] ظاهر مقالات، کتاب‌ها و گزارش‌ها صرفاً با استفاده از فرمان‌های دستی کار بسیار آسانی است، ولی این کار در حد یک حروفچین برای خودکارسازی تولید متن باقی می‌ماند نه درحد
بخشی از این مشکل را می‌توان با استفاده از [[جستجوی وارونه]] حل کرد.
با این حال ابزارهای تجاری متعددی از یک
== مجوز لاتک ==
لاتک یک [[نرم‌افزار آزاد]] است. و مجوز ویژه خود را دارد که [[ال‌پی‌پی‌ال]] (LPPL) نامیده‌می‌شود و با مجوز مستندات آزاد [[گنو]] (GNU General public)، که توزیع مجدد و اصلاحات را ممکن می‌سازد سازگار نیست. لاتک استفاده‌کنندگان را ملزم می‌کند که فایل‌های اصلاح‌شده، دارای نام فایل اصلاح‌شده باشند. این کار تضمین می‌کند که فایل‌هایی که مبتنی بر فایل‌های دیگر هستند، رفتار مورد انتظار را نشان‌دهند و از مشکلاتی مانند [[جهنم دی‌ال‌ال]] (DLL hell) جلوگیری می‌شود.
== پیوند به بیرون ==
خط ۶۷:
== گاهنامه ==
* ''[[The PracTeX Journal]]''. برای استفاده‌کنندگان تک به صورت آنلاین
* ''[[TUGBoat]]''. برای استفاده‌کنندگان تک
== جُستارهای وابسته ==
خط ۷۷:
{{انبار-رده|LaTeX}}
* ویکی‌پدیای انگلیسی
* [http://www.ctan.org محیط جامع آرشیو TeX] آخرین پکیج و نرم‌افزار وابسته به تک و لاتک.
* [http://www.tug.org/tds/ فهرست راهنمای ساختار] برای استفاده‌کنندگان تک و لاتک
| |||