گندزدا: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:ExAntiseptic.jpg|thumbبندانگشتی|ضد عفونی کردن پوست با استفاده از محلول ید]]

'''گندزداها''' {{به انگلیسی|Disinfectant}} مواد ضدعفونی‌کننده‌ای هستند که در سطح پوست، بدن و در بافت‌های زنده استفاده می‌شوند. [[ضد عفونی کننده|ضدعفونی کننده‌ها]]، خود دسته‌ای از مواد شیمیایی هستند که با اثر بر [[باکتری|باکتری‌ها]]، [[ویروس|ویروس‌ها]]، [[قارچ|قارچ‌ها]]، اسپور باکتریها و سایر اورگانیسم‌ها آن‌ها را از بین می‌برند و یا از رشد آنها جلوگیری می‌کنند. گندزدا ها از [[پوسیدگی]]، [[گندخونی]] و [[عفونت]] جلوگیری می‌کنند. استفاده از گندزدا ها برای تامین سلامتی بسیار ضروری است و از عوامل مهم پیشگیری از بیماری‌ها بخصوص ، بیماری‌های مسری می‌باشد. تفاوت اصلی میان گندزدا و [[پادزیست]] یا آنتی بیوتیک در این است که مواد گندزدا می‌توانند از راه [[دستگاه لنفاوی]] بدن و [[رگ لنفی]] به سرتاسر بدن منتقل شوند و باکتری‌ها را نابود سازند در حالی که پادزیست‌ها تنها از راه [[خون]] جابه جا می‌شوند. همچنین از مواد گندزدا برای ساخت مواد [[ضدعفونی کننده]] {{به انگلیسی|disinfectants}} که برای نابود سازی ریزجانداران بر روی سطوح غیر زنده مانند ابزار ، وسایل ، لباس‌ها ، کاشی‌ها ، وان حمام ، دستشویی و حمام هستند، استفاده می‌شوند.

نخستین توضیح گسترده پیرامون استفاده نوین از گندزداها در عمل‌های جراحی در سال ۱۸۶۷ توسط [[جوزف لیستر]] جراح انگلیسی و طی مقاله‌ای با نام [[اصول گندزدایی در عمل جراحی]] {{به انگلیسی|Antiseptic Principle of the Practice of Surgery}} منتشر گشت که در آن از [[نظریهٔ میکروب‌های بیماری‌زا]] که نخستین بار توسط [[لویی پاستور]] بیان شده بود اقتباس گردید. طبق این مقاله استفاده از موادی مانند [[فنول]] می‌تواند بسیاری از میکروب‌ها را کشته و محل جراحی را گندزدایی کند. برخی روش‌های گندزدایی مشابه در گذشته توسط دانشمندانی چون [[بقراط]] و [[جالینوس]] و همچنین در کتیبه‌های باستانی سومری بیان گشته‌اند. افرادی چون [[جوزف اسمیت]] برای نخستین بار از موادی مانند [[الکل]] برای گند زدایی [[زخم|زخمها]]ها و جراحت‌ها استفاده نمودند.<ref name=autogenerated1>Inflammation in wound repair: molecular and cellular mechanisms</ref>نخستین استفاده از مواد گندزدا را می‌توان در عصر باستان و به هنگام [[مومیایی کردن]] اجساد مشاهده نمود. امروزه از محلول آب و فنل که دارای قدرتی خاص و ثابت است به عنوان معیاری برای مقایسهٔ تاثیر و قدرت گندزداها استفاده می‌شود.<ref name=autogenerated2>Edwards, H, 1976. Theodoric of Cervia, a medieval antiseptic surgeon, Proceedings of the Royal Society, 69 (3) pages=553–5</ref>

[[ضد باکتری|ضد باکتریها]]ها {{به انگلیسی|Antibacterials}} گندزداهایی هستند که تنها قابلیت نابود سازی [[باکتری|باکتریها]]ها را دارند.

میکروب کش‌هایی که تنها ویژهٔ نابود سازی ویروس‌ها هستند شامل [[داروهای ضد ویروسی]] {{به انگلیسی|Antiviral drug}} و [[ویروس کش|ویروس کشها]]ها {{به انگلیسی|Virucide}} می باشند.

''پادزیست'''{{نشانه|۱۰}} یا '''آنتی بیوتیک''' {{به انگلیسی|antibiotic}} به صورت کلی فرآوردهفراورده یا ماده‌ای است که از یک [[میکروارگانیسم]] تولید یا از آن گرفته می‌شود و میکروارگانیسمهای دیگر را از بین می‌برد یا مانع فعالیت آنها می‌شود. اما در کاربرد معمولتر، این تعریف شامل انواع آنتی‌بیوتیک‌های صنعتی همچون سولفونامیدها و کینولونها می‌شود. انواع مختلف آنتی‌بیوتیک‌ها از لحاظ خصوصیات شیمیایی، فیزیکی، داروشناسی، طیف ضد میکروبی و مکانیسم عمل با هم تفاوت دارند.<ref name=autogenerated10>GOODMAN & GILMAN'S THE PHARMACOLOGICAL BASIS OF THERAPEUTICS - 11th Ed. (2006)</ref>

آنتی بیوتیک‌های وسیع الطّیف، آنهایی هستند که در مقابل انواع مختلف [[میکرو ارگانیسم|میکرو ارگانیسمها]]ها فعّال می‌باشند. مانند [[تتراسایکلین]] که در مقابل بسیاری از باکتری‌های گرم منفی، [[کلامیدیا]]، [[مایکوپلاسما]] و [[ریکتزیا|ریکتزیاها]]ها موثّر است. آنتی بیوتیک‌های با طیف محدود، آنهایی هستند که فقط در مقابل یک میکرو ارگانیسم یا طیف بسیار محدودی از میکروارگانیسم‌ها فعّال می‌باشند؛ مانند [[وانکومایسین]] که عمدتاً در مقابل کوکسی‌های [[گرم مثبت]] مانند [[استافیلوکوک|استافیلوکوکها]]ها و [[انتروکوک|انتروکوکها]]ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آنتی بیوتیکها مواد شیمیایی هستند که از دو راه طبیعی و مصنوعی به دست می‌آیند. آنتی‌بیوتیکهای طبیعی از میکروارگانیسمهایی مانند [[قارچ|قارچها]]ها و [[باکتری|باکتریها]]ها گرفته می‌شوند. امروزه با پیشرفت شیمی پزشکی بیشتر آنتی‌بیوتیکهای حاصل تغییرات مولکولی بر روی آنتی‌بیوتیکهای طبیعی هستند.

ماده اصلی موجود در آب ژاول ترکیبی فوق‌العاده قوی به نام هیپوکلریت سدیم است که آن را با درصد خیلی کم (5 درصد) در آب حل کرده و با نام‌های مختلف تحت عنوان سفید کننده به بازار عرضه می‌کنند. آب ژاول برای ضدعفونی سرویس بهداشتی، آشپزخانه، لباس مناسب است و نیزبرای ضدعفونی کردن آزمایشگاههایی که در معرض ویروس هپاتیت قرار دارند (بخش همودیالیز) ، استفاده می‌شود.

{{انبارویکی‌انبار-رده|Antiseptic}}